Dziś i jutro energetyki wodnej w Polsce i w Unii Europejskiej Szacunek potencjału energetycznego Polski Towarzystwo Rozwoju Małych Elektrowni Wodnych Robert Szlęzak

Małych Elektrowni Wodnych (TRMEW) Towarzystwo Rozwoju Małych Elektrowni Wodnych (TRMEW) 26 lat istnienia stowarzyszenia 21 rocznica rejestracji TRMEW 404 członków zwyczajnych 5 członków honorowych 12 członków wspierających Około 1200 osób, firm i instytucji związanych bardzo ściśle z TRMEW

Tytułem wstępu … Nowe technologie hydroenergetyczne, takie jak VLH, turbina Archimedesa, turbina wirowa, jazy powłokowe … stwarzają możliwości inwestowania tam, gdzie 50 lat temu z powodów technicznych, ekonomicznych, hydrologicznych lub przyrodniczych nie było to możliwe. Nowe koncepcje wytwarzania i dystrybucji energii elektrycznej, takie jak generacja rozproszona / mikro-generacja / SmartGrid pozwalają myśleć o wykorzystaniu potencjału, który 50 lat temu był uznawany za nieistotny. Zmiany gospodarczo społeczne, wywołały pojawienie się na rynku OZE nowych grup inwestorów: mikro przedsiębiorcy, inwestorzy indywidualni, rolnicy, co spowodowało, że tereny inwestycyjne MEW, które z powodów niewielkiej skali przedsięwzięcia nie były brane pod uwagę 20 lat temu, teraz budzą zainteresowanie. Konsekwencją tego jest pozytywna MODA na własną małą elektrownię.

… Odnawialne Źródła Energii Zrównoważony rozwój … … Odnawialne Źródła Energii SPOŁECZEŃSTWO ZNOŚNY SPRAWIEDLIWY ZRÓWNO- WAŻONY ŚRODOWISKO EKONOMIA WYKONALNY

… ekonomia a energetyka   2010 2030 Zmiana [Mtoe] przemysł 18,20 24,00 32% transport 15,50 23,30 50% rolnictwo 5,10 4,20 -18% usługi 6,60 12,80 94% gospodarstwa domowe 19,00 20,10 6% RAZEM: 64,40 84,40 31% Zrównoważony rozwój … … ekonomia a energetyka Istnieje istotny związek pomiędzy wzrostem gospodarczym a zużyciem energii przez poszczególne społeczeństwa …

Teoretyczny / moc surowa Techniczny Ekonomiczny Zrównoważonego rozwoju Co to jest potencjał ? Teoretyczny / moc surowa Techniczny Ekonomiczny Zrównoważonego rozwoju Zagospodarowany

Dotychczasowe szacunki potencjał EW (2009) Potencjał EW (wszystkie) Teoretyczny: 19,9..23,0..23,6..29,0 TWh/ rok Techniczny: 12,0 .. 13,7 TWh/rok Ekonomiczny: 8,5 TWh/rok Potencjał MEW (< 10 MW) wartości szacunkowe: Teoretyczny : 13,4 TWh/r Techniczny : 5,0 TWh/r (1000 MW) Ekonomiczny: 2,5 TWh/r (540 MW) Produkcja (EW+MEW) : 2,0 .. 2,3 TWh/rok Moc zainstalowana EW + MEW: 0,95 GW Moc zainstalowana MEW: 224,45 MW Ilość MEW – 715 obiektów (724 wszystkich obiektów)

Potencjał, GWh/rok *) < 100 kW/km Razem 23005 11950 Potencjał hydroenergetyczny teoretyczny techniczny Wisła z dopływami 16457 9270 Wisła 9305 6177 Dopływy lewobrzeżne 892 513 Dopływy prawobrzeżne 4914 2580 Odra z dopływami 5966 2400 Odra 2802 1273 1615 619 1540 507 Rzeki Przymorza 582 280 Razem 23005 11950 w tym: MEW (<10 MW) 13400 5050 Potencjał nieuwzględniony *) około 1700 *) < 100 kW/km

Historia energetyki wodnej w Polsce … 1925..35: 8100 obiektów (w tym młyny, tartaki, kaszarnie, elektrownie) – szacunki mówią o 25 tys. piętrzeń 1953: 7230 obiektów (6330 w eksploatacji) 1982: 2131 obiektów w tym 300 w eksploatacji; 863 potencjalnych miejsc instalacji na istniejących lub planowanych obiektach hydrotechnicznych; 1026 lokalizacji o potencjale 1 000 GWh/a (200 MW); zalecenia rewitalizacji istniejących elektrowni lub budowy nowych obiektów (< 5 MW) 2006 676 MEW (< 10 MW) o łącznej mocy 270 MW, od roku 1983 przybyło 370 obiektów o łącznej mocy około 120 MW 2011 737 Elektrowni Wodnych (URE 31.03.2011)

Potencjał hydroenergetyczny Wielkopolski … na przestrzeni wieków Przywilej lokacyjny Poznania, w którym uzyskał on prawo budowania młynów na Warcie, po obu jej brzegach na odcinku 1 mili. A. Kaniecki, Dzieje miasta wodą pisane. 32 młyny wodne w Poznaniu i najbliżej okolicy 27 młynów wodnych w Poznaniu i najbliżej okolicy J. Gołaski, Atlas rozmieszczenia młynów wodnych w dorzeczach Warty, Brdy i części Baryczy w latach 1790-1960 557 młynów wodnych w Rejencji Poznańskiej W. Szulc, Rozwój młynarstwa na Polskich ziemiach zach. i pn. w XIX i na pocz. XX w. 240 młynów wodnych w Rejencji Poznańskiej 10 istniejących elektrowni wodnych o łącznej mocy zainstalowanej 53 MW, w tym: 5 obiektów w woj. pilskim - 7,612 MW 5 obiektów w woj. bydgoskim - 45,2 MW + 96 potencjalnych miejsc instalacji na istniejących lub planowanych obiektach hydrotechnicznych o potencjale 32 MW (144 GWh/rok), w tym: 22 obiekty w woj. pilskim – 5,551 MW 40 obiektów w woj. bydgoskim – 9,202 MW 4 obiekty w woj. konińskim – 4,863 MW (w tym Jeziorsko moc 4,7 MW) 9 obiektów w woj. kaliskim - 1,758 MW 12 obiektów w woj. poznańskim - 5,983 MW (w tym elektrownia na Warcie moc 4,8 MW) 9 obiekty w woj. sieradzkim - 4,42 MW (w tym Kamion/Wierzchlas moc 3,6 MW) 0 obiektów w woj. leszczyńskim (tylko obiekty poniżej 20 kW) Studium ENERGOPROJEKT-u, archiwum RZGW Poznań 29 istniejących elektrowni wodnych w woj. wielkopolskim o łącznej mocy 10,871 MW Urząd Regulacji Energetyki 42 istniejące obiekty MEW na rzekach administrowanych przez RZGW Poznań + 47 lokalizacji MEW na istniejących lub planowanych obiektach hydrotechnicznych, na rzekach administrowanych przez RZGW Poznań (w tym 4 lokalizacje wskazane dla RZGW) RZGW Poznań 1253 r. 1563 r. XVIII w. 1846 r. 1907 r. 1983 r. 2009 r.

Wykorzystanie potencjału technicznego Wykorzystanie potencjału hydroenergetycznego L.p. Kraj Potencjał Moc zainstalowana Produkcja roczna Wykorzystanie potencjału technicznego teoretyczny techniczny TWh GW  % 1 Austria 150,0 56,2 11,9 37,2 66,2 2 Bułgaria 19,8 14,8 1,4 4,6 31,1 3 Czechy 13,1 3,4 1,0 2,4 70,1 4 Francja 200,0   25,2 64,6 89,7 5 Litwa 6,0 2,5 0,1 0,5 18,3 6 Niemcy 120,0 24,7 4,5 27,9 7 Polska 23,0 12,0 (13,7) 0,9 2,3 19,1 (16,7) 8 Rumunia 70,0 40,0 6,3 16,0 39,9 9 Słowacja 10,0 6,6 1,8 4,3 64,8 10 Włochy 69,0 17,5 38,5 55,8 11 Albania 15,0 1,5 5,4 35,8 12 Norwegia 600,0 29,4 121,8 59,4 13 Ukraina 45,0 23,5 12,2 51,9 Europa 2900,8 1120,5 178,8 531,0 47,4

Potencjał MEW w Polsce Rok 2050 Rok 2020 Rok 2009/10 RAZEM: RAZEM: Typ Wielkość (moc zainstalowana) Orientacyjna ilość (szt.) Moc zainstalowana (MW) Szacowana produkcja w 2050 roku (GWh/rok) Piko-EW do 10kW 6175 43 205 Nano-EW do 40/60 kW 2240 67 320 Mikro-EW do 300kW 1120 190 900 Mini-EW do 1MW 300 165 650 Małe-EW do 5 MW 120 240 925 Małe-EW (EU) do 10 MW 20 145 575 RAZEM: 9 975 850 3 575 Rok 2020 RAZEM: 4 300 525 2 083 Rok 2009/10 RAZEM: 715 274 920

Założenia prognozy 2050 … Odtworzenie istniejącego w przeszłości potencjału z lat 50-tych (dotyczy mikro, mini, małych elektrowni wodnych) Adaptacja / odtworzenie istniejącego w przeszłości potencjału z lat 20-tych (dotyczy nano i piko elektrowni wodnych) Adaptacja do celów energetycznych potencjału powstałego na przestrzeni lat 60/70 w wyniku prac melioracyjnych Adaptacja / wykorzystanie potencjału który powstanie w wyniku programów mikro retencji Wykorzystanie potencjału który powstanie w wyniku koniecznych prac wynikających z potrzeb środowiskowych i społecznych Wzrost potencjału w wyniku upgrade istniejących instalacji

System Certyfikacji Terenów Inwestycyjnych OZE Narzędziem realizacji strategii rozwoju społeczno-gospodarczego zgodnego z doktryną zrównoważonego rozwoju w obszarze OZE a w szczególności małej energetyki wodnej na terenie województwa, powiatu, gminy powinny być obiektywne zasady zaakceptowane przez reprezentantów poszczególnych środowisk – SYSTEM CERTYFIKACJI. SPOŁECZEŃSTWO EKONOMIA ŚRODOWISKO ZNOŚNY WYKONALNY SPRAWIEDLIWY ZRÓWNO- WAŻONY Zbiór interesariuszy „Zrównoważonego Rozwoju” Grupowi przedst. Samorządu Organizacje społeczne Min. Środowiska, GIOŚ Organizacje ekologiczne KZGW min. Skarbu i min. Gospodarki TRMEW, TEW Banki Producenci Energetyka Zawodowa Szkoły i uczelnie Akceptanci Certyfikatu MEW / EW Interesariusze branżowi RYNEK Interesariusze rynkowi (inwestorzy, banki) EDUKACJA Właściciele Certyfikatu Organizacje międzynarodowe ESHA IHA

Zasoby hydroenergetyczne woj. lubelskiego (powiaty ziemskie) zasoby teoretyczne (GWh/rok) zasoby teoretyczne z wyłączeniem głównych rzek (Wisły i Bugu) (GWh/rok) moc surowa rzek wynikająca z potencjału teoretycznego (z Wisłą i Bugiem) (MW) liczba obiektów piętrzących moc surowa rzek wynikająca z potencjału teoretycznego (bez Wisły i Bugu) (MW) moc (MW) wynikająca ze zidentyfikowanych piętrzeń (lista 400) (bez Wisły i Bugu) (MW) Potencjał Budowlany / Moc Surowa (%) obiekty udostępnione w drodze przetargu przez WZMiUW liczba funkcjonujących MEW bialski 200,19 19,38 22,85 170 2,21 1,22 55,02% 5 biłgorajski 43,47 4,96 22 0,46 9,28% 1 chełmski 41,23 9,00 4,71 112 1,03 0,30 29,26% hrubieszowski 30,90 6,49 3,53 19 0,74 0,28 37,47% 2 janowski 21,68 2,48 12 2,47 0,19 7,66% krasnostawski 19,73 2,25 58 0,61 26,97% 4 kraśnicki 246,88 8,59 28,18 32 0,98 19,09% lubartowski 80,44 9,18 103 0,25 2,70% lubelski 21,90 2,50 80 10,08% łęczyński 23,31 2,66 24 0,13 4,72% łukowski 5,30 0,60 40 22,16% opolski 425,18 13,68 48,54 74 1,56 0,56 36,03% 3 parczewski 6,81 0,78 107 0,62 79,40% puławski 405,48 45,76 46,29 61 5,22 0,16 3,02% radzyński 6,18 0,71 0,23 32,66% rycki 252,26 36,13 28,80 13 4,12 0,05 1,10% świdnicki 12,49 1,43 27 13,41% tomaszowski 16,59 1,89 28 14,91% włodawski 98,04 4,37 11,19 93 0,50 0,33 66,24% zamojski 43,20 4,93 41 1,50 30,46% 7 Lublin ?   Chełm 0,06 Biała Podlaska 0,17 Zamość 0,04 suma 2 001,26 444,50 228,46 1156 50,74 8,42 31 21 * Dane uzyskane w wyniku prac w ramach projektu Energetyczni Kreatorzy Zmian

Tytułem podsumowania … Osiągnięcie prognozy wzrostu Małej Energetyki Wodnej w Polsce jest możliwe dzięki zmianom technologicznym i społeczno gospodarczym, które miały miejsce na przestrzeni ostatnich 20-tu lat, jednak aby je osiągnąć nie wystarczy zainteresowanie inwestorów i zaangażowanie środowiska OZE/hydro-energetycznego, niezbędne jest istnienie czytelnych i sprawiedliwych reguł gry odnoszących się do dostępu i eksploatacji obiektów hydro-energetycznych w kontekstach: społecznym, środowiskowym i ekonomicznym. Realizacja jej założeń spowoduje: Wzrost wykorzystania potencjału hydroenergetycznego Odbudowę i poprawną eksploatację infrastruktury gospodarki wodnej Wzrost retencji i mikro retencja wraz z funkcją przeciw powodziową Budowę przepławek dla ryb Budowę przystani kajakowych Ochronę dóbr kultury / Gościnna Elektrownia Odtworzenie szlaków wodnych, łowisk, rozwój agroturystyki Powstanie nowych miejsc pracy

Dziękuję robert@szlezak.pl +48 504 130 620 www.ideopolis.eu www.trmew.pl