Ziołecki Grzegorz Kl. III F Bezrobocie Ziołecki Grzegorz Kl. III F

Bezrobocie Bezrobocie jest zjawiskiem społecznym, polegającym na tym, że część ludzi zdolnych do pracy i deklarujących chęć jej podjęcia nie znajduje faktycznego zatrudnienia z różnych powodów.

Bezrobotny Pod pojęciem bezrobotnego można rozumieć osobę niezatrudnioną, nie prowadzącą działalności gospodarczej i nie wykonującą innej pracy zarobkowej, zdolną i gotową do podjęcia zatrudnienia (w pełnym lub niepełnym wymiarze czasu pracy). Jest to szeroka definicja. Natomiast wąską stosują państwowe Urzędy Pracy (powiatowe lub wojewódzkie). I tak bezrobotnym w rozumieniu przepisów Ustawy o promocji rynku pracy jest osoba, która: ukończyła 18 rok życia (pełnoletnia), nie ukończyła 60 lat w przypadku kobiet i 65 lat w przypadku mężczyzn, aktualnie nie uczy się na żadnym szczeblu kształcenia lub nie jest skierowana na szkolenie przez PUP, jest zameldowana lub pozostaje w naszym kraju legalnie lub jej pobyt może zostać zalegalizowany (azyl polityczny, karta stałego lub czasowego pobytu, obywatele UE).

Stopa bezrobocia Stopa bezrobocia jest to iloraz bezrobotnych przez aktywnych zawodowo w danej kategorii ludności. Aktywni zawodowo definiowani są przez GUS jako osoby pracujące plus osoby poszukujące pracy plus bezrobotni plus niepełnosprawni (z możliwością zatrudnienia w niektórych zawodach). Natomiast do aktywnych zawodowo cywili nie wlicza się pracowników: wojska, policji oraz służb ochrony państwa.

Przyczyny bezrobocia Istnieje wiele powodów, dla których osoby chcące pracować i zdolne do pracy nie pracują: Między zakończeniem pracy w poprzednim miejscu pracy, a jej podjęciem w nowym mija pewien czas. Ten typ bezrobocia określa się mianem bezrobocia frykcyjnego i jest ono zazwyczaj niskie a także nie ma większego wpływu na gospodarkę. Osoby poprzednio pracujące mogły stracić pracę ze względu na przekształcenia gospodarcze, zmiany technologiczne czy upadek całych gałęzi przemysłu (bezrobocie strukturalne). W Polsce jest to bardzo duża grupa, co jest spowodowane między innymi nadmiernym zatrudnieniem w okresie gospodarki planowanej a także restrukturyzacją przemysłu. Do tej grupy bezrobotnych należą m.in. górnicy, hutnicy, stoczniowcy, pracownicy PGR-ów. Duża liczba bezrobotnych, bez odpowiednich kwalifikacji, na niewielkim obszarze powoduje, że gospodarka regionu (często osłabiona upadkiem firm, w których bezrobotni poprzednio pracowali) nie może stworzyć wystarczająco szybko miejsc pracy i wchłonąć bezrobotnych. Bezrobocie takie utrzymuje się przez wiele lat na wysokim poziomie.

Osoby które zakończyły edukację, ale nie mają jeszcze doświadczenia zawodowego nie są poszukiwaną grupą zawodową (z wyjątkiem niektórych specjalności). Wymagają one długiego szkolenia i nabywania doświadczenia, będąc przez ten czas mało produktywnymi. Z tego powodu absolwenci często nie mogą znaleźć pracy nawet, jeśli istnieje popyt na pracowników w danej branży. Miejsca pracy mogą znajdować się gdzie indziej, niż poszukujący pracy pracownicy. Ze względu na niewielką mobilność ludności (niechęć do przeprowadzki do miasta i trudności takiej przeprowadzki) oraz wysokie koszty dojazdu osobom takim trudno znaleźć zatrudnienie. Osoby potrafiące wytworzyć wartość dodaną na poziomie X, a których koszt zatrudnienia (płaca minimalna, podatki, składki na ubezpieczenie społeczne, koszty przeszkoleń i inne) są większe od X nie znajdą zatrudnienia. Obniżenie podatków lub płacy minimalnej może spowodować zwiększenie zatrudnienia w tej grupie, jest jednak politycznie kontrowersyjne. Pracodawcy mogą obawiać się zatrudniania osób pomimo, że aktualnie potrzebują siły roboczej, ze względu na trudność ich zwolnienia kiedy popyt będzie mniejszy. Sytuację tą rozwiązać mogą w pewnym stopniu inne formy zatrudniania, takie jak umowy na czas określony, umowy o dzieło, czy zlecenia.

Czynniki wpływające na zjawisko bezrobocia Na rozmiar zjawiska bezrobocia wpływ mają czynniki społeczne, ponieważ jest to zjawisko wytworzone w społeczeństwie. Rozmiar bezrobocia zależy od systemu gospodarczego i aktualnie prowadzonej polityki krajowego rynku pracy. Związane jest zwykle z poziomem nowych inwestycji i trwałym zatrudnianiem pracowników w nowo powstałych i nowoczesnych zakładach pracy sektora publicznego lub prywatnego. Istnieją problemy z zebraniem rzetelnych danych: Osoby pracujące nielegalnie mogą rejestrować się jako bezrobotne celem osiągnięcia korzyści z systemu opieki społecznej. Osoby zdolne do pracy, którym niesłusznie przyznano zasiłki z tytułu niezdolności do pracy nie pracują choć są zdolne do pracy, nie znajdują się jednak w statystykach bezrobocia. Według niektórych szacunków jest to w Polsce bardzo powszechne zjawisko. W gospodarce centralnie planowanej, a rzadziej w rynkowej, zatrudnienie jest niewspółmiernie duże do potrzeb firmy. Jest to tzw. bezrobocie ukryte. Osoby te można byłoby zwolnić nie powodując większych strat w gospodarce, nie figurują one jednak w statystykach bezrobocia.

Ekonomiczne skutki bezrobocia Zgodnie z prawem Okuna, okresy, w których poziom bezrobocia jest wysoki, to okresy, w których faktyczny poziom PNB spada poniżej jego poziomu potencjalnego. A zatem wysokiemu poziomowi bezrobocia towarzyszy wysoki poziom produktu, którego wytworzenia zaniechano - zupełnie tak samo jak gdyby tę właśnie ilość zmarnotrawionych, nie wytworzonych samochodów, środków żywności i budynków po prostu utopiono w odmętach oceanu. Jak wielkie jest marnotrawstwo wynikające z wysokiego bezrobocia? Straty ponoszone w okresach wysokiego bezrobocia to największe udokumentowane marnotrawstwo we współczesnej gospodarce. Są one wielokrotnie większe od szacowanych strat wynikających z nieefektywności (zbędnych strat) w następstwie monopolu czy też marnotrawstwa wywołanego stosowaniem ceł i kontyngentów w wymianie zagranicznej. Szacuje się, że na każdy procent, o jaki faktyczna stopa bezrobocia przewyższa naturalną stopę bezrobocia, realny PKB jest niższy o 3% od PKB potencjalnego przy pełnym wykorzystaniu zdolności produkcyjnych.

Rodzaje bezrobocia bezrobocie krótkotrwałe - bezrobocie średniookresowe - bezrobocie długookresowe - bezrobocie chroniczne bezrobocie jawne - bezrobocie ukryte bezrobocie strukturalne - bezrobocie technologiczne bezrobocie cykliczne - bezrobocie sezonowe bezrobocie klasyczne - bezrobocie neoklasyczne bezrobocie frykcyjne - bezrobocie z wyboru

Bezrobocie z wyboru Bezrobocie z wyboru - zjawisko, w wyniku którego osoba bezrobotna świadomie rezygnuje z szansy podjęcia pracy.

Bezrobocie frykcyjne Bezrobocie frykcyjne - bezrobocie związane z przerwami w zatrudnieniu z powodu poszukiwania lepszej/innej pracy lub zmianą miejsca zamieszkania. Stanowi minimalne, możliwe bezrobocie w gospodarce wolnorynkowej (3-5% ogółu ludności aktywnej zawodowo). Stan bezrobocia na poziomie frykcyjnym oznacza w praktyce występowanie pełnej równowagi na rynku pracy. Powody powstania bezrobocia frykcyjnego: 1. Niedoskonała informacja - informacja o potencjalnych pracodawcach i/lub pracownikach jest kosztowna oraz często trudna do uzyskania. 2. Poszukiwanie pracy - przeprowadzane zarówno przez pracodawców jak i pracowników; obydwie strony poszukują dla siebie najlepszej dostępnej oferty i będą kontynuować te poszukiwania aż koszty poszukiwań i korzyści płynące z poszukiwania nie wyrównają się. Bezrobocie frykcyjne może pełnić pozytywną rolę jako czynnik elastyczności rynku pracy, hamowania nadmiernego wzrostu płac i umacniania dyscypliny pracy.

Bezrobocie neoklasyczne Bezrobocie neoklasyczne - wielu ekonomistów uważa, że w długim okresie podstawową przyczyną bezrobocia jest nieelastyczny rynek, który powoduje, że płace są nieelastyczne w długim okresie. Niska elastyczność oznacza, że płace nie dostosowują się do zmian warunków rynkowych i w ten sposób nie zapewniają równowagi popytu i podaży. Bezrobocie to występuje także w przypadku, gdy proponowana płaca jest zbliżona do płacy minimalnej.

Bezrobocie klasyczne Bezrobocie klasyczne - oznacza rodzaj bezrobocia pojawiający się wtedy, kiedy płaca jest rozmyślnie utrzymywana powyżej poziomu, przy którym krzywe podaży pracy i popytu na prace się przecinają.

Bezrobocie sezonowe Bezrobocie sezonowe to rodzaj bezrobocia, który jest uwarunkowane porą roku i uwarunkowanymi nią zmianami pogodowymi, wegetacji roślin itp. Występuje w zakładach pracy sezonowej. np.: w budownictwie, rolnictwie i innych. Sezonowy charakter ma również bezrobocie absolwentów, których wejście na rynek pracy dokonuje się stopniowo i jest związane z terminem zakończenia nauki w szkołach.

Bezrobocie cykliczne Bezrobocie cykliczne (koniunkturalne) - to bezrobocie związane z cyklicznymi zmianami produktywności gospodarki. I tak: 1. W okresie recesji - spada popyt na towary i usługi oferowane przez przedsiębiorstwa, co wywołuje spadek produkcji. Spadek produkcji wywołuje zaś spadek zapotrzebowania na pracę, co prowadzi do pojawienia się bezrobocia cyklicznego. 2. W okresie koniunktury - popyt na towary i usługi oferowane przez przedsiębiorstwa wzrasta, co wywołuje wzrost produkcji. Wzrost produkcji powoduje wzrost zapotrzebowania na pracę, co prowadzi do stopniowego zaniknięcia bezrobocia cyklicznego. Bezrobocie cykliczne zwane również koniunkturalnym zostało po raz pierwszy zdefiniowane przez wybitnego angielskiego ekonomistę J.M. Keynesa. Postulat wysuwany przez Keynesa podnosił kwestię roli państwa w łagodzeniu i wydłużaniu cykli koniunkturalnych. Polityka, która w mniemaniu Keynesa miała doprowadzić do skutecznego przeciwdziałania bezrobociu opierała się w znacznej mierze na tworzeniu popytu inwestycyjnego ze strony państwa. Najbardziej znanym przykładem takiej polityki były zakrojone na szeroką skalę roboty publiczne.

Bezrobocie technologiczne Bezrobocie technologiczne – bezrobocie wynikające z postępu technicznego, który powoduje zastępowanie pracy ludzi pracą maszyn i urządzeń. Ma ono charakter tymczasowy, do chwili przesunięcia zasobów zwolnionej siły roboczej do nowych zastosowań.

Bezrobocie strukturalne Bezrobocie strukturalne - to takie bezrobocie, które powstaje na tle strukturalnych rozbieżności między podażą pracy i popytem na pracę. W Polsce bezrobocie strukturalne pojawiło się wraz z restrukturyzacją podstawowych branż przemysłu takich jak górnictwo, hutnictwo, a także na skutek likwidacji PGR-ów. Jest ono konsekwencją zmian technologicznych i ewolucji struktury produkcji, zachodzących w danej gospodarce. W przecieństwie jednak do bezrobocia frykcjnego ma ono charakter trwały. Na przykład w przeszłości książki składane był przez zecerów z pojedynczych czcionek. Zmiana techniki druku i składu sprawiła, że zecerzy stali się ofiarami bezrobocia strukturalnego, aż do momentu znalezienia całkiem innej pracy. Rozwój nowych technologii nie jest jednak jedyną przyczyną bezrobocia strukturalnego. Wahania w gustach konsumentów lub zmiana lokalizacji pewnych przedsiębiorstw mogą spowodować bezrobocie strukturalne, i to nawet wśród pracowników dobrze wykwalifikowanych. Bezrobocie tego typu stanowi szczególny problem w regionach, gdzie dominuje jedna gałąź przemysłu, np. górnictwo, hutnictwo, czy przemysł stoczniowy.

Bezrobocie ukryte Bezrobocie ukryte - występuje, gdy zmniejszenie liczby pracowników nie powoduje zmniejszenia produkcji. Wówczas krańcowa produkcyjność pracy (zmiana produkcji w firmie związana ze zmianą zatrudnienia o jednostkę) jest równa zero. Bezrobocie ukryte jest też nazywane agrarnym, gdyż często występuje w rolnictwie. Bezrobocie ukryte występuje też w postaci wcześniejszych emerytur spowodowanych brakiem możliwości zatrudnienia osób w wieku przedemerytalnym. Bezrobocie ukryte oznacza też sytuację, w której osoba pozostaje bez jakiegokolwiek zatrudnienia, jest gotowa do podjęcia pracy, ale nie szuka jej gdyż na podstawie wcześniejszych doświadczeń jest przekonana, że jej nie znajdzie.

Bezrobocie jawne Bezrobocie jawne - kategoria bezrobocie odnosząca się do niepracujących a ujawniających swoją sytuację poprzez rejestrację w urzędach pracy. Poziom bezrobocia jawnego nie jest zgodny ze stanem faktycznym.

Fazy bezrobocia w ujęciu psychologii Faza 1 Antycypacja bezrobocia – pobudzenie, zmiany nastroju, labilność emocjonalna; Faza 2 Szok po utracie pracy – poczucie klęski, krzywdy, upokorzenie, lęk przed przyszłością, przygnębienie; Faza 3 Wchodzenie w sytuację bezrobocia i optymizm – efekt urlopu, traktowanie sytuacji jako przejściowej, aktywność, wiara w sukces; Faza 4 Pesymizm i rezygnacja – negatywne reakcje emocjonalne, problemy zdrowotne i finansowe; Faza 5 Fatalizm i apatia, dopasowanie do sytuacji – poczucie beznadziejności, dążenie do izolacji społecznej, redukcja oczekiwań życiowych, zainteresowań.

Przeciwdziałanie bezrobociu: Organem państwa właściwym w sprawach zatrudnienia, przeciwdziałania bezrobociu i łagodzeniu jego skutków jest minister pracy i polityki socjalnej, który realizuje swoje kompetencje poprzez podległe mu organy. Niestety, niedobór pieniędzy powoduje, że znakomita większość finansów państwowych wydatkowanych na walkę z bezrobociem jest przeznaczona nie tyle na przeciwdziałanie bezrobociu, ile na pomoc dla osób nim dotkniętych.

Do aktywnych form przeciwdziałania bezrobociu zalicza się: tworzenie nowych miejsc pracy w sektorze państwowym np: programy związane z robotami publicznymi nastawione są na przeciwdziałanie bezrobociu wśród robotników subsydiowanie zatrudnienia w sektorze prywatnym: subsydiowanie w całości lub części płac w celu zwiększania naboru nowych pracowników lub utrzymania zatrudnienia na dotychczasowym poziomie, ulgi podatkowe proporcjonalne do liczby nowo przyjętych pracowników, subsydiowanie kosztów kształcenia zawodowego młodzieży zatrudnionej przez prywatne przedsiębiorstwa, zwolnienia pracodawcy od opłat ubezpieczeń społecznych w przypadku przyjęcia do pracy absolwentów szkół; dokształcanie i kształcenie bezrobotnych; poszerzanie możliwości zatrudnienia poprzez stymulowanie rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw i pracy na własny rachunek.

Spośród biernych form przeciwdziałaniu bezrobociu wyróżniamy: wcześniejsze emerytury; wydłużenie okresu kształcenia młodzieży; przedłużenie służby wojskowej; skracanie wymiaru dnia i tygodnia pracy; wydłużanie urlopów przymusowych; limitowanie pracy w godzinach nadliczbowych; zatrudnianie w niepełnym wymiarze czasu pracy,

Pomoc finansowa Państwo udziela bezrobotnym pomocy finansowej w postaci zasiłku. Pomoc finansowa - aczkolwiek bardzo ważna ze społecznego punktu widzenia (gdyż zapewnia bezrobotnym i ich rodzinom elementarny poziom egzystencji) - jest przejawem pasywnej polityki państwa na rynku pracy. Wynika ona z braku środków finansowych niezbędnych do realizacji programu aktywnej walki z bezrobociem (tworzenie miejsc pracy) i nie zmniejsza jego rozmiarów.

Koniec