TechnologieZentrum Koblenz (TZK) Inkubatory technologiczne i inkubatory przedsiębiorczości jako instrument rozwoju regionalnego i transferu technologii na przykładzie inkubatora technologicznego w Koblencji TechnologieZentrum Koblenz (TZK) prof. dr Mark O. Sellenthin Profesor makroekonomii o specjalności ekonomika regionalna 23. Maja 2014 prof. dr Mark O. Sellenthin

Podział Wstęp i cele badania Założenia metodologiczne Dynamika powstawania nowych firm w Niemczech Inkubatory technologiczne jako instrument rozwoju regionalnego Założenia metodologiczne Wyniki empiryczne Wskaźnik odpowiedzi w ankietach i trafność badań Wybór wyników empirycznych Oszacowanie wyników w zakresie poziomu zatrudnienia i wartości dodanej Wnioski Skuteczność inkubatorów technologicznych i inkubatorów przedsiębiorczości jako instrumentu transferu wiedzy i technologii oraz wsparcia rozwoju regionalnego prof. dr Mark O. Sellenthin

Wstęp Duże znaczenie dla dynamiki rozwoju regionalnego ma ilość nowopowstałych przedsiębiorstw. W ostatnich latach w Niemczech przemysł wysokich technologii, w szczególności branża informatyczna, wspierany był ze środków publicznych w celu stworzenia miejsc pracy oraz wartości dodanej w branżach przyszłości. Skoncentrowanie pomocy publicznej na transferze wiedzy i technologii w celu skomercjalizowania wiedzy z publicznych organizacji badawczych. Wsparcie publiczne dla zakładanych przedsiębiorstw (przedsiębiorczość akademicka) poprzez budowę inkubatorów technicznych i inkubatorów przedsiębiorczości w celu wspierania rozwoju regionalnego. prof. dr Mark O. Sellenthin

Dynamika powstawania nowych firm w Niemczech wartość bazowa; rok bazowy 1995 = 100 sektor ICT pozostały sektor wysokich technologii wszystkie branże Adnotacja: Oszacowane ilości nowopowstałych przedsiębiorstw w latach 2008-2011. Źródło: Mannheimer Unternehmenspanel (ZEW) 2012 Ilustracja 1: Ilość nowopowstałych firm w latach 1995 – 2011 Źródło: Müller et al. (2012) prof. dr Mark O. Sellenthin 4

Dynamika powstawania nowych firm w sektorze teleinformatycznym (ITC) wartość bazowa; rok bazowy 1995 = 100 sektor ICT ICT usł. sprzęt oprogramowanie Ilustracja 2: Ilość nowopowstałych firm w sektorze IT 1995 – 2011 Źródło: Müller et al. (2012) prof. dr Mark O. Sellenthin 5

wysokie średnie niskie Rozmieszczenie geograficzne nowopowstałych firm z sektora ICT w Niemczech Usługi ICT Oprogramowanie Sprzęt ICT Koblencja zagęszczenie wysokie średnie niskie Ilustracja 3: Rozmieszczenie geograficzne nowopowstałych firm w latach 2008 – 2011 Źródło: Müller et al. (2012) prof. dr Mark O. Sellenthin 6

„Prawdopodobieństwo upadku” nowych przedsiębiorstw upadek w przeciągu pierwszych 3 lat działalności upadek w przeciągu pierwszych 5 lat działalności sektor ICT pozostały sektor wysokich technologii wszystkie branże Źródło: Mannheimer Unternehmenspanel (ZEW) 2012 Ilustracja 4: Upadek nowych przedsiębiorstw Źródło: Müller et al. (2012) prof. dr Mark O. Sellenthin 7

Cele badania Od 1992 roku inkubator TechnologieZentrum Koblenz (TZK) wspiera nowozakładane przedsiębiorstwa, w szczególności z branży technologicznej. Skoncentrowanie TZK na: nowych firmach z branży IT. Celem tego projektu naukowego jest analiza działań inkubatora TZK od początku działalności. Oszacowanie wkładu przedsiębiorstw z inkubatora TZK w kreowaniu w regionie wartości dodanej i miejsc pracy. prof. dr Mark O. Sellenthin

Inkubatory technologiczne jako instrument rozwoju regionalnego Inkubator technologiczny to skoncentrowana lokalowo grupa młodych spółek z branży technologicznej. Subwencjonowane czynsze oraz oferta dodatkowych usług (usługi biurowe, doradztwo prawne, stołówka) mają ułatwić założenie działalności. Do tego oczekuje się efektów sprzężenia zwrotnego dzięki skupieniu przedsiębiorstw w jednym miejscu. prof. dr Mark O. Sellenthin 9

Inkubator technologiczny w Koblencji TechnologieZentrum Koblenz (TZK) Wspólnicy TZK: Kraj związkowy Nadrenia-Palatynat (50,02%) Miasto Koblencja (28,39%) Wydział wsparcia działalności gospodarczej miasta Koblencja (11,51%) Wydział wsparcia działalności gospodarczej okręgu Mayen-Koblenz (10,08%) Powierzchnia użytkowa do wynajęcia: 3 167 m2 Ok. 120 biur na wynajem Sala seminaryjna, serwerownia i 8 aneksów kuchennych dla najemców Odległość od Uniwersytetu w Koblencji: ok. 300 m prof. dr Mark O. Sellenthin 10

Cele i zagadnienia Dla jak wielu przedsiębiorstw inkubator TZK od momentu jego powstania był miejscem prowadzenia działalności gospodarczej? Jaki przebieg rozwoju miały poszczególne przedsiębiorstwa? => Rozwój obrotów & Rozwój zatrudnienia Ile przedsiębiorstw działających w TZK pozostało jeszcze na rynku? Ile przedsiębiorstw zniknęło w międzyczasie z rynku (np. przez bankructwo lub likwidację)? Ile przedsiębiorstw zostało przejętych przez inne przedsiębiorstwa? W jakim stopniu inkubator TZK przyczynił się do rozwoju regionalnego? W jakim stopniu inkubator TZK przyczynił się do rozwoju zatrudnienia w regionie? ! prof. dr Mark O. Sellenthin

Założenia metodologiczne Analiza rozwoju działających w inkubatorze TZK przedsiębiorstw w wykorzystując studium przypadku Badania internetowe, bazy danych, rejestr przedsiębiorstw on-line Wywiady osobiste, ankiety pisemne, ankiety on-line Wskaźniki (pytania), wg ankiety: Ilość zatrudnionych i rozwój zatrudnienia w przedsiębiorstwie Forma prawna i struktura własnościowa Rozwój obrotów (i ewentualnie zysków) Przyczyny prowadzenia działalności w TZK Pytania dotyczące sieci kontaktów Dostępna jest solidna baza danych! Niemożliwa analiza z powodu błędnych danych. Dlatego wykorzystano ilości zatrudnionych! prof. dr Mark O. Sellenthin

Wyniki empiryczne – Wskaźnik odpowiedzi w ankietach Analizy empiryczne podzielono na dwie grupy. Wskaźniki odpowiedzi obecnie w TZK przeniesione Ilość przedsiębiorstw ogółem 33 64 Ilość przedsiębiorstw od których uzyskano odpowiedzi 23 17 Wskaźnik odpowiedzi (%) 70 % 27 % Przedsiębiorstwa, które zbankrutowały, zostały przejęte, lub nie chciały brać udziału 2 34 Tabela 1: Wskaźniki odpowiedzi przy empirycznym zbieraniu danych Źródło: Dane zebrane samodzielnie Dane dotyczące ilości zatrudnionych w przedsiębiorstwach podczas prowadzenia działalności w inkubatorze TZK pozyskano od (prawie) wszystkich przedsiębiorstw i mogły zostać użyte do oszacowania wyników makroekonomicznych. prof. dr Mark O. Sellenthin

Dane empiryczne – Dalszy los przedsiębiorstw Istotne wskaźniki świadczące o sukcesie przedsiębiorstwa Ilustracja 5: Dalszy los przedsiębiorstw działających w inkubatorze TZK Źródło: Dane zebrane samodzielnie Dane dotyczące ilości zatrudnionych w przedsiębiorstwach podczas prowadzenia działalności w inkubatorze TZK pozyskano od (prawie) wszystkich przedsiębiorstw i mogły zostać użyte do oszacowania wyników makroekonomicznych. prof. dr Mark O. Sellenthin

Ilość przedsiębiorstw Motywy prowadzenia działalności w inkubatorze Wyniki: Wybór Ilość przedsiębiorstw Motywy prowadzenia działalności w inkubatorze Sieć kontaktów Przyrost zatrudnienia prof. dr Mark O. Sellenthin

Wyniki: Ilość przedsiębiorstw Od 1993 roku w inkubatorze TZK prowadziło działalność ogółem 97 przedsiębiorstw. Ilustracja 6: Ilość przedsiębiorstw w TZK 1993 – 2013 Źródło: Obliczenia własne prof. dr Mark O. Sellenthin

Wyniki: Motywy prowadzenia działalności w inkubatorze Dla wszystkich przedsiębiorstw najważniejszym motywem jest (była) infrastruktura! Transfer wiedzy i technologii pełni istotną rolę! Ilustracja 7: Motywy prowadzenia działalności w inkubatorze TZK – przedsiębiorstwa obecnie prowadzące działalność w inkubatorze TZK Źródło: Dane zebrane samodzielnie prof. dr Mark O. Sellenthin

Wyniki: Sieć kontaktów Stosunki handlowe (regularne) są bardzo ważne dla rozwoju przedsiębiorstw działających w inkubatorze TZK! Nieformalna współpraca jest ważna dla rozwoju przedsiębiorstw Ilustracja 8: Kontakty z przedsiębiorcami działającymi w inkubatorze TZK – przedsiębiorstwa obecnie prowadzące działalność w inkubatorze TZK Źródło: Dane zebrane samodzielnie prof. dr Mark O. Sellenthin

Wyniki: Długość trwania na rynku oraz rozwój zatrudniania w przypadku byłych przedsiębiorstw z inkubatora TZK Niestabilny rozwój zatrudniania, względnie wysokie „prawdopodobieństwo upadku“ w pierwszych latach po rozpoczęciu działalności Ilustracja 9: Wzrost procentowy byłych przedsiębiorstw z inkubatora TZK (n = 64) Źródło: Dane zebrane samodzielnie prof. dr Mark O. Sellenthin

Wyniki: Przyrost zatrudnienia Przyrost zatrudniania do końca 2012 roku Grupa przedsiębiorstw Ilość miejsc pracy Przedsiębiorstwa prowadzące obecnie działalność w inkubatorze TZK (Rozwój od początku rozpoczęcia działalności) 81 Przedsiębiorstwa prowadzące kiedyś działalność w inkubatorze TZK podczas działania w TZK 152 Przedsiębiorstwa prowadzące kiedyś działalność w inkubatorze TZK od przeprowadzenia się (n = 10) 256 Wyniki razem 489 Tabela 2: Wpływ inkubatora TZK na generowanie zatrudnienia Źródło: Dane zebrane samodzielnie Bezpośredni wpływ na generowanie zatrudnienia wynosi 489 miejsc pracy w przeliczeniu na pełne etaty dla przedsiębiorstw działających w inkubatorze TZK! prof. dr Mark O. Sellenthin

Szacowanie wyników ogólno-gospodarczych: analiza input-output Analiza input-output to powszechnie stosowany instrument do szacowania wpływu na zatrudnienie i wartości dodanej w poszczególnych branżach oraz aktywności gospodarczej. Tablice przepływów międzygałęziowych i mnożniki udostępniane są przez Niemiecki Urząd Statystyczny (Statistischen Bundesamt). Większość przedsiębiorstw działających w inkubatorze TZK zaklasyfikowanych jest do branży informatycznej i usług informatycznych. Zastosowanie tego mnożnika prowadzi raczej do niedoszacowania rzeczywistych wyników i dlatego można przyjąć, że są to ostrożne szacunki. prof. dr Mark O. Sellenthin

Szacowanie wyników ogólno- gospodarczych: analiza input-output Produkcja krajowa i import wyrażona w % produkcji globalnej   Cyfrowe urządzenia wideo, elementy elektroniczne i produkcja urządzeń telekomunikacyjnych i sprzętu RTV 2,4 Wykon. prac budowl., instalator. i innych robót wykończeniowych 0,8 Usługi w zakresie handlu hurtowego (bez handlu samochodami 1,8 Usługi transportu lotniczego 0,5 Usługi telekomunikacyjne 1,2 Usługi informatyczne i informacyjne 18,0 Usługi finansowe 1,1 Usługi sektora nieruchomości i mieszkaniowego 1,6 Usługi w zakresie doradztwa praw., podatk. i przedsiębiorstw 2,5 Usługi biur architekto. i inży. i badań fizyko-technicznych Usługi wynajmu rzeczy ruchomych 1,4 Usługi ochroniarskie, usługi gospod. gdzie indziej niesklasyfikowane 1,0 Usługi wychowania i nauczania 1,3 Pozostałe usługi głównie prywatne Pozostałe zużycie pośrednie innych branż (każdorazowo <0,5) 3,8 Zużycie pośrednie sektora produkcyjnego 38,8 Podatki od produktów bez dotacji do produktów 0,3 Zużycie pośrednie stref produkcyjnych w cenach zakupu 39,1 Wynagrodzenie pracowników za granicą 53,4 Nadwyżka operacyjna brutto 7,5 Wartość dodana brutto 60,9 Produkcja globalna 100 Każde euro wydane w sektorze usług informatycznych generuje popyt na zużycie pośrednie u innych usługodawców z sektora IT w wysokości 18 eurocentów. (zalety struktury sieciowej i aglomeracji) Każde euro wydane w sektorze usług informatycznych generuje popyt na zużycie pośrednie w wysokości ok. 39 eurocentów! Każde euro wydane w sektorze usług informatycznych generuje dochód w wysokości ok. 61 eurocentów! Tabela 3: Współczynniki bezpośredniej produktochłonności produkcji 2008: Usługi informatyczne i informacyjne Źródło: Statistisches Bundesamt (2011) prof. dr Mark O. Sellenthin

Szacowanie wyników ogólno- gospodarczych: analiza input-output   Produkcja cyfrowych urządzeń wideo 1,79 Usługi telekomunikacyjne 1,94 Usługi informatyczne i informacyjne 1,53 Badania i rozwój 1,58 Usługi biur inżynierskich etc. 1,61 Każde euro wydane w sektorze usług informatycznych generuje produkcję ogólnogospodarczą w wysokości ok. 1,53 euro! Tabela 4: Współczynniki pełnej produktochłonności produkcji i mnożniki produkcji krajowej w 2008 r. Źródło: Statistisches Bundesamt (2011) Na podstawie tablic przepływów międzygałęziowych pochodzących z Niemieckiego Urzędu Statystycznego (Statistisches Bundesamt) w oparciu o ilości zatrudnionych można oszacować wyniki ogólnogospodarcze inkubatora TZK. Większość przedsiębiorstw działających w inkubatorze TZK zaklasyfikowanych jest do branży informatycznej i usług informatycznych. Zastosowanie tego mnożnika prowadzi raczej do niedoszacowania rzeczywistych wyników! prof. dr Mark O. Sellenthin

Wyniki: Szacunki Dzięki przedsiębiorstwom działającym w inkubatorze TZK stworzonych zostało bezpośrednio (podczas działalności w inkubatorze TZK i po przenosinach w inne miejsce) łącznie co najmniej 489 miejsc pracy w przeliczeniu na pełne etaty. Szacunki należy traktować z ostrożnością, ponieważ bazują wyłącznie na danych uzyskanych z ankiet oraz przechowywanych w inkubatorze TZK W przypadku przedsiębiorstw kiedyś prowadzących działalność w inkubatorze TZK do oszacowania skutków ogólnogospodarczych wzięto tylko rozwój zatrudnienia w 10 przedsiębiorstwach prof. dr Mark O. Sellenthin

Pobudzony zagregowany popyt wynosi co najmniej 26,7 mln €. Wyniki: Szacunki Uwzględniając zależności zużycia pośredniego odpowiada to pobudzonemu wzrostowi zatrudniania wynoszącemu co najmniej 748 miejsc pracy w przeliczeniu na pełne etaty. Porównanie: Ilość zatrudnionych podlegających ubezpieczeniu społecznemu w Koblencji wzrosła w latach od 1993 do 2012 o łącznie 2 553 osób. Popyt bezpośredni przedsiębiorstw działających w inkubatorze TZK stanowi wartość co najmniej 17,4 mln €. Pobudzony zagregowany popyt wynosi co najmniej 26,7 mln €. Pobudzony wkład przedsiębiorstw działających w inkubatorze do wartości dodanej brutto Koblencji wynosi co najmniej 16,2 mln €. Jest to wkład inkubatora TZK do produktu krajowego brutto Koblencji. prof. dr Mark O. Sellenthin

Wnioski Inkubatory technologiczne są ważnym instrumentem do wspierania transferu wiedzy i technologii oraz rozwoju regionalnego. W Koblencji dzięki inkubatorowi TechnologieZentrum (TZK) w ciągu ostatnich 20 lat stworzonych zostało pośrednio i bezpośrednio 748 miejsc pracy w przeliczeniu na pełne etaty. Infrastruktura inkubatora technologicznego stanowi dla przedsiębiorstw ważny powód działania właśnie tam. Wspólne korzystanie z infrastruktury (sale seminaryjne, infrastruktura IT etc.) stanowi ważny czynnik przy wyborze lokalizacji przedsiębiorstwa. Sieć kontaktów pomiędzy przedsiębiorstwami działającymi w inkubatorze technologicznym odgrywa ważną rolę w rozwoju przedsiębiorstw. Zarówno bezpośrednie stosunki handlowe między przedsiębiorcami działającymi w TZK oraz nieformalna współpraca między nimi odgrywają ważną rolę w rozwoju przedsiębiorstw. prof. dr Mark O. Sellenthin

Dziękuję bardzo za uwagę! prof. dr Mark O. Sellenthin sellenthin@hs-koblenz.de prof. dr Mark O. Sellenthin