Indianie

Indianie Najliczniejsza i najbardziej zróżnicowana z trzech – grup ludności tubylczej zamieszkującej oba kontynenty amerykańskie, obejmująca – zarówno dawniej, jak i dziś – setki ludów, plemion i grup o bardzo różnym charakterze i stopniu rozwoju.

Kultura Jedną z najbardziej odmiennych a poprzez to ciekawą jest kultura Indian Pueblo i innych zamieszkujących tereny południowego zachodu Ameryki Północnej. Kultura Pueblo wykształciła się w specyficznych, jak na kontynent północnoamerykański, warunkach. Są to głównie suche obszary półpustynne, Góry Stołowe i liczne kaniony wyżłobione przez rzeki.

Historia Przodkami dzisiejszych Indian byli koczowniczy myśliwi, którzy – według najszerzej uznawanej teorii – podczas ostatniej epoki lodowcowej (ok. 20 000 – 35 000 lat temu) przeszli (w kilku falach migracyjnych) z Azji do Ameryki przez pomost lądowy istniejący wówczas w rejonie dzisiejszej cieśniny Beringa. Kolonizacja, konkwista, niewolnictwo, wojny, powstania, przymusowa chrystianizacja, europejskie choroby oraz osadnictwo doprowadziły do śmierci milionów Indian (w wielu regionach – np. na wschodzie USA, Karaibach czy Ziemi Ognistej – niemal wszystkich), do rozpadu tradycyjnych systemów gospodarowania i organizacji społecznej, przymusowych migracji całych plemion oraz częściowego (a w przypadku setek mniejszych plemion – całkowitego) upadku ich kultur, języków i religii.

Współczesność Obecnie, poza nielicznymi przypadkami niewielkich, stosunkowo izolowanych, pierwotnych grup w Amazonii i Mezoameryce, Indianie są w znacznym stopniu zasymilowanymi członkami wieloetnicznych i wielokulturowych społeczeństw narodowych. W większości krajów obu kontynentów stanowią oni niewielkie procentowo mniejszości etniczne. Chociaż wszędzie cieszą się formalnie pełnią praw obywatelskich i praw człowieka (czasami uzyskanych niedawno – np. w USA wszyscy Indianie uzyskali obywatelstwo w 1924 roku, a w innych krajach – jeszcze później), to zazwyczaj pozostają mniejszościami ubogimi i pozbawionymi znaczących wpływów politycznych (a nierzadko także w różny sposób dyskryminowanymi).

Indianie Ameryki Północnej Indianami nazywa się niemal autochtoniczną ludność obu Ameryk o złożonej etnogenezie. Znaleziska archeologiczne i antropologiczne sugerują, że Ameryka Północna została zaludniona przez przybyszy z Azji co najmniej 12 tysięcy lat temu. Podczas ostatniej epoki lodowcowej ludzie przedostali się do niej przez Cieśninę Beringa. Późniejsze zróżnicowanie antropologiczne Indian jest wynikiem działania takich czynników, jak dryf genetyczny i dobór naturalny, a także możliwego asymilowania jednostek, czy małych grup z Oceanii i Australii.

Indianie Ameryki Południowej i Środkowej W Ameryce Południowej i Środkowej wyróżnia się 17 kręgów kulturowych: Arktyka Zachodnia Arktyka Centralna i Wschodnia Subarktyka Yukon Subarktyka Mackenzie Subarktyka Wschodnia Wybrzeże Północno-Zachodnie Wielkie Równiny Preria Wschód Kalifornia Wielka Kotlina Baja California Południowy Zachód Płaskowyż Meksyk Północno-Wschodni Mezoameryka Archipelag Karaibski

Nazwa i Tożsamość W różnych krajach, środowiskach i językach Ameryki stosowane bywają – obok nie zawsze i nie wszędzie szeroko akceptowanych „Indian” – także różne inne określenia o rozmaitym zasięgu stosowani i popularności. W Kanadzie oficjalnie używana jest nazwa First Nations ("Pierwsze Narody"), w USA –Native Americans ("Tubylczy Amerykanie") a także First Americans ("Pierwsi Amerykanie"), w Ameryce Łacińskiej są to zwykle Indigenas (tubylcy), istnieje też określenie Amerindians ("Amerindianie„) itp.

Różnice i podobieństwa Różnice między grupami i plemionami Indian obejmują nie tylko fizyczny wygląd, ale także ich języki. Na terenie obu Ameryk naukowcy wyróżnili setki tubylczych języków i ich dialektów – współcześnie w znacznej części wymarłych lub zanikających.

Dziękuję za uwagę Prezentację przygotował Piotr Śmigiel kl. IIB GIM