KOORDYNAJCA WZROKOWO – RUCHOWA ORIENTACJA PRZESTRZENNA

Nabycie umiejętności graficznych wymaga rozwoju umiejętności motorycznych, koordynacji wzrokowo-ruchowej i samoregulacji.

KOORDYNACJA WZROKOWO - RUCHOWA Koordynacją wzrokowo-ruchową określamy zdolność osoby do koordynowania informacji przekazanych przez oczy do kontroli, prowadzenia i kierowania rąk w celu realizacji danego zadania, takiego jak pisanie odręczne.

DLACZEGO KOORDYNACJA OCZU I RĘKI JEST WAŻNA? W trakcie roku szkolnego dzieci muszą często spoglądać na materiały instruktażowe różnych typów, np. liczby na tablicy, tekst, rysunek, mapę, listę instrukcji i prezentacje, i jednocześnie stworzyć odpowiedni fizyczny zapis w odpowiedzi na to, co widzą, w formie pisemnej lub rysunku.

Rosyjski psycholog Leonid Venger określił ważność koordynacji oczu i ręki mówiąc, że palce powinny być w stanie „usłyszeć” informacje przekazywane im przez oczy.

RYSOWANIE Z PAMIĘCI I OBSERWACJI Dla wielu dzieci rysowanie z pamięci jest łatwiejsze od rysowania z obserwacji. Podczas rysowania z obserwacji, uwaga musi być podzielona pomiędzy patrzenie i zapisywanie. Dla małego dziecka jednoczesna koordynacja ruchu oczu i rąk jest trudna. Gdy dziecko rysuje z pamięci nie potrzebuje koordynować rysowania i patrzenia, gdyż wizualna forma rysunku istnieje już w jego umyśle.

OCENA ROZWOJU KOORDYNACJI WZROKOWO-RUCHOWEJ PRZERYSUJ I POKOLORUJ CIĘŻARÓWKĘ – PRZYKŁADOWY TEST

INTERPRETACJA I EWALUACJA Aby ocenić zadanie, przydziel: 3 pkt. gdy dziecko skopiowało ciężarówkę poprawnie i pokolorowało ją w prawidłowy sposób, 2 pkt. gdy dziecko popełniło kilka błędów, np. zaczęło rysować bez użycia podanego punktu startowego, zmieniło rozmiar ciężarówki lub jej części (przód, tył, kabina, koła), użyło wzoru do pokolorowania części ciężarówki, ale nie całości, 1 pkt. gdy kopia dziecka nie przypomina oryginału i dziecko pokolorowało ciężarówkę bez odniesienia się do podanego wzoru.

ORIENTACJA PRZESTRZENNO - KIERUNKOWA zdolność odróżniania strony lewej od prawej oraz określania relacji przestrzennych typu nad, pod, za. Dlaczego jest ważna? Umożliwia piszącemu dziecku orientację na kartce papieru oraz podjęcie decyzji, jak względem siebie ułożyć elementy graficzne pisma, które jest przecież zestawem kresek i kółek położonych względem siebie w różnych relacjach przestrzennych.

ZNACZENIE ORIENTACJI KIERUNKOWO-PRZESTRZENNEJ W NAUCE MATEMATYKI Nauka geometrii rozwiązywanie grafów Orientacja w układzie współrzędnym

OBNIŻONA ORIENTACJA W SCHEMACIE CIAŁA I PRZESTRZENI Zapisywanie cyfr w odbiciu lustrzanym, Przestawianie cyfr w liczbach (56 – 65), Odczytywanie liczb od prawej do lewej strony (345 jako pięćset czterdzieści trzy), Mylenie znaków <, >, Trudności w orientacji na kartce papieru (uczeń ma kłopoty z poleceniami typu: narysuj kwadrat po prawej stronie, rozwiąż zadanie znajdujące się na dole kartki), Mylenie kierunków (lewa, prawa strona), Słabe rozumienie określeń słownych dotyczących stosunków przestrzennych (w, nad, pod, za, obok, przed, poprzedni, następny),

Trudności z prawidłowym umieszczaniem liczb w kolumnach, Zakłócenia w wyobraźni przestrzennej, stad trudności w nauce geometrii, Kłopoty z przeliczaniem i porównywaniem jednostek czasu, Trudności w rysowaniu figur płaskich i przestrzennych, Kłopoty w operowaniu pojęciami, proste równoległe i prostopadłe, oś liczbowa, Trudności w zrozumieniu odwrotności działań rachunkowych, Kłopoty ze znalezieniem odpowiedniej strony i zadania w podręczniku.

ĆWICZENIA ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ - ETAPY ETAP 1 – uświadomienie dziecku położenia przedmiotów względem własnego ciała i względem drugiej osoby oraz położenia przedmiotów względem innych przedmiotów. ETAP 2 – kształtowanie orientacji w zakresie kierunków w przestrzeni (np. względem własnego ciała: góra – głowa, dół – nogi, przód – twarz, tył – plecy). ETAP 3 – rozróżnianie stron lewej – prawej.

E. Gruszczyk-Kolczyńska twierdzi za J E. Gruszczyk-Kolczyńska twierdzi za J. Piagetem, że poznawanie przestrzeni zaczyna się od świadomości własnego ciała, od skrysta­lizo­wania swojego „ja”. Następny krok to rozpa­trywanie otoczenia ze swego punktu widzenia, co związane jest z dziecięcym egocentryzmem. Na­stęp­nie dziecko przechodzi od egocentryzmu do decentracji.

Dziecko musi nauczyć się patrzenia na świat oczami drugiego człowieka Dziecko musi nauczyć się patrzenia na świat oczami drugiego człowieka. Następna faza to orientowanie się na kartce papieru, a więc kroki postępowania przy kształtowaniu pojęć orientacyjnych są odwrotne do tych, które stosowano w nauczaniu matematyki metodą tradycyjną, rozpoczynając edukację od statycznego obrazu rozmiesz­czenia przedmiotów na kartce.

ZABAWY UTRWLAJĄCE ORIENTACJĘ PRZESTRZENNĄ

ZABAWA 1 CEL – UTRWALENIE POJĘĆ: GÓRA-DÓŁ, NAD-POD, ZA-PRZED, LEWA-PRAWA, PRZÓD-TYŁ Przebieg zabawy – dzieci robią to co robi i mówi nauczyciel. „Stańcie na kartce papieru, tak jak ja staję. Podnieście ręce do góry. Po­patrzcie w górę. Tam jest góra. Weź­cie woreczek. Podrzućcie go do góry i popatrzcie, jak spada w dół. Tam jest dół”. „Spójrzcie przed siebie. Rzućcie tam woreczek i obserwujcie go. Gdzie upadł woreczek?” Nauczyciel prze­chodzi za całą grupę dzieci i mówi: „Stoję za wami. Powiem wam, co jest za wami. Nie odwracajcie się, bo będzie to wszystko przed wami. Teraz weźcie swoje woreczki, stańcie na swoich kartkach znowu i połóżcie swoje woreczki z tyłu, za wami. „Teraz określamy stronę prawą i lewą. Połóżcie woreczek z boku, tak jak ja. Podskocz­cie cztery razy. Połóżcie dłonie na klatce piersiowej i przesuń­cie tak, abyście znaleźli swoje serce. Serce macie po lewej stronie. Macie lewą stronę ciała: lewe ucho, lewe oko, lewą rękę, lewe biodro, lewą nogę. To wszystko macie z lewej strony. Pokażcie lewą rękę. Rzuć­cie woreczkiem w lewą stronę. To samo na stronę prawą”

CHODZENIE POD DYKTANDO Nauczyciel mówi: „Dwa kroki w prawo... (dzieci wykonują). Teraz trzy kroki do przodu ... Dwa kroki do tyłu ... Pięć kroków w lewo ... itd.”

ZABAWA 2 CEL- UTRWALANIE POJĘĆ: PRZED-ZA, Z TYŁU-Z PRZODU, Z PRAWEJ-Z LEWEJ Przebieg zabawy – nauczyciel mówi, gdzie dziecko ma położyć wore­czek: przed sobą, za sobą, z tyłu, po lewej stronie, po prawej stronie itd. Dzieci wykonują polecenia. Następnie bawią się w parach i co ja­kiś czas zamieniają się rolami. Jedno dziecko mówi, gdzie położyć wo­reczek, a drugie wykonuje usłyszane polecenie.

ZABAWA 3 – LUSTRZANE ODBICIE CEL – KSZTAŁTOWANIE UMIEJETNOSCI NAŚLADOWANIA RUCHÓW

WERBALIZACJA RELACJI PRZESTRZENNEJ Dziecko nazywa lub układa podpisy pod odpowiednie układy przestrzenne.

w, przed, nad, pod, na, za

na, z, obok, pomiędzy, przed, za

Winiarek I.: Czy ręka słyszy oko? Bliżej przedszkola, 2012, BIBLIOGRAFIA: Gruszczyk – Kolczyńska E., Zielińska E.: Wspomaganie rozwoju umysłowego trzylatków i dzieci starszych wolniej rozwijających się. WSiP, Warszawa 2000, Winiarek I.: Czy ręka słyszy oko? Bliżej przedszkola, 2012,