Metody aktywizujące

Omówimy: Rozwój metod pracy. Ogólna charakterystyka wybranych metod aktywizujących. Efektywność metod aktywizujących.

Główne tezy: Warto realizować metody aktywizujące ponieważ: - nawiązują do nowoczesnych metod pracy: zajęć praktycznych, programowanych i problemowych; - kształtują umiejętności niezbędne dla współczesnego człowieka; - są efektywne.

Metoda pracy: (po grecku méthodos – droga, sposób) to systematycznie stosowany sposób pracy, umożliwiający opanowanie wiedzy oraz umiejętności stosowania jej w praktyce, jak również rozwinięcie zdolności i zainteresowań. Określenie celów ułatwi Ci skoncentrowanie się na konkretnych osiągnięciach, które przybliżą wizję ogólną. Cele powinny być ambitne, ale też realistyczne. Określ wymierne cele, by móc stwierdzić, czy zostały spełnione. Jeśli zajdzie potrzeba, użyj kilku slajdów, by przedstawić cele jasno i wyraźnie. W skrócie, jako przedstawiciel organizacji prezentujący zmiany musisz inspirować pozostałych, by uwierzyli, że mogą wprowadzić zmiany, a także dać im motywację do działania. Podkreśl, jak ważny jest ciągły rozwój i określ cele jako istotną część zarządzania zmianami organizacyjnymi.

Najstarszy podział metod słowne oglądowe praktyczne (podające) (eksponujące)

METODY SŁOWNE = METODY PODAJĄCE: to przekazanie gotowych wiadomości głównie za pomocą słowa mówionego a następnie pisanego, a w późniejszym okresie i drukowanego. Określenie celów ułatwi Ci skoncentrowanie się na konkretnych osiągnięciach, które przybliżą wizję ogólną. Cele powinny być ambitne, ale też realistyczne. Określ wymierne cele, by móc stwierdzić, czy zostały spełnione. Jeśli zajdzie potrzeba, użyj kilku slajdów, by przedstawić cele jasno i wyraźnie. W skrócie, jako przedstawiciel organizacji prezentujący zmiany musisz inspirować pozostałych, by uwierzyli, że mogą wprowadzić zmiany, a także dać im motywację do działania. Podkreśl, jak ważny jest ciągły rozwój i określ cele jako istotną część zarządzania zmianami organizacyjnymi.

METODY SŁOWNE = METODY PODAJĄCE (PRZYKŁADY): pogadanka, opowiadanie, opis, prelekcja, anegdota, odczyt, wykład informacyjny, objaśnienie lub wyjaśnienie itp. Określenie celów ułatwi Ci skoncentrowanie się na konkretnych osiągnięciach, które przybliżą wizję ogólną. Cele powinny być ambitne, ale też realistyczne. Określ wymierne cele, by móc stwierdzić, czy zostały spełnione. Jeśli zajdzie potrzeba, użyj kilku slajdów, by przedstawić cele jasno i wyraźnie. W skrócie, jako przedstawiciel organizacji prezentujący zmiany musisz inspirować pozostałych, by uwierzyli, że mogą wprowadzić zmiany, a także dać im motywację do działania. Podkreśl, jak ważny jest ciągły rozwój i określ cele jako istotną część zarządzania zmianami organizacyjnymi.

METODY OGLĄDOWE = METODY EKSPONUJĄCE polegają na czerpaniu wiadomości nie ze słów, nie z książek, lecz przez poznanie samych rzeczy (a nie wyłącznie cudzych spostrzeżeń i świadectw o rzeczach).

METODY OGLĄDOWE = EKSPONUJĄCE (PRZYKŁADY): należą do nich film, ekspozycje (tablice, schematy, modele ), sztuki teatralne itp.

METODY ZAJĘĆ PRAKTYCZNYCH: polegają na odpowiednim organizowaniu działalności praktycznej mającej na celu zdobycie wiedzy.

Metody praktyczne (przykłady): Ćwiczenia przedmiotowe; Ćwiczenia laboratoryjne; Ćwiczenia produkcyjne; Zajęcia praktyczne.

Metody programowane: realizuje się przygotowany wcześniej program, osiągając wyznaczone cele kosztem minimalnego, zróżnicowanego jednak dla każdego z uczestników, nakładu sił i czasu poprzez wykonywanie ściśle określonych czynności.

Zasady nauczania programowanego: Zasada podziału materiału na niewielkie , powiązane ze sobą merytorycznie i logicznie fragmenty; Zasada aktywizowania uczestników studiujących programowany tekst; Zasada natychmiastowej oceny każdej odpowiedzi uczestnika; Zasada indywidualizacji tempa i treści uczenia się; Zasada stopniowania trudności; Zasada empirycznej weryfikacji tekstów programowanych.

Metody programowane (przykłady): z użyciem komputera; z użyciem podręcznika programowanego.

Metody problemowe: polegają na uzyskaniu wiadomości i sprawności za pośrednictwem rozwiązania problemów teoretycznych i praktycznych. Cechą istotną tej metody jest samodzielność i aktywność uczestnika.

Metody problemowe (przykłady): wykład problemowe; wykład konwersatoryjny; metoda klasyczna; metody aktywizujące.

Metody aktywizujące: STUDIUM PRZYPADKU LISTA PYTAŃ SYTUACYJNE INSCENIZACJA DECYZYJNE GRY DYDAKTYCZNE PSYCHOLOGICZNE SEMINARIUM DYSKUSJA DYDAKTYCZNA ZWIĄZANA Z WYKŁADEM OKRĄGŁEGO STOŁU WIELOKROTNA BURZA MÓZGÓW PANELOWA METAPLAN METODA PROJEKTU

PODAJĄCE PROBLEMOWE EKSPONUJĄCE PROGRAMOWE PRAKTYCZNE WYKŁAD INFORMUJĄCY POGADANKA OPOWIADANIE OPIS PRELEKCJA ANEGDOTA ODCZYT OBJAŚNIENIE LUB WYJAŚNIENIE WYKŁAD PROBLEMOWY WYKŁAD KONWERSATORYJNY METODA KLASYCZNA AKTYWIZUJĄCE FILM SZTUKA TEATRALNA EKSPOZYCJA POKAZ POŁĄCZONY Z PRZEŻYCIEM Z UŻYCIEM KOMPUTERA Z UŻUCIEM PODRĘCZNIKA PROGRAMOWANEGO POKAZ ĆWICZENIA PRZEDMIOTOWE ĆWICZENIA LABORATORYJNE ĆWICZENIA PRODUKCYJNE METODA PRZEWODNIEGO TEKSTU PODAJĄCE STUDIUM PRZYPADKU LISTA PYTAŃ SYTUACYJNE INSCENIZACJA DECYZYJNE GRY DYDAKTYCZNE PSYCHOLOGICZNE ĆWICZENIA INTEGRUJĄCE DYSKUSJA DYDAKTYCZNA ZWIĄZANA Z WYKŁADEM OKRĄGŁEGO STOŁU WIELOKROTNA BURZA MÓZGÓW PANELOWA METAPLAN PROBLEMOWE EKSPONUJĄCE PROGRAMOWE PRAKTYCZNE

LISTA PYTAŃ dobra przed rozpoczęciem nowego zagadnienia, zachęcamy uczestników do zadawania pytań dotyczących omawianego zagadnienia, wspólne uporządkowanie pytań, komentarz prowadzącego.

OBOWIĄZUJĄCE ZASADY: nie wolno wyśmiewać cudzych pomysłów, cenniejsze są pytania otwarte, pytania muszą być precyzyjne.

Zalety listy pytań: metoda prosta, nie wymaga wcześniejszych przygotowań, instrukcji; pogłębia motywację i zaciekawienie; uczestnicy sami określają zakres swoich zainteresowań; uczestnicy ćwiczą umiejętność prezentacji i słuchania innych.

Jeśli chcesz wiedzieć więcej na ten temat: Robert Fisher: Uczymy się jak się uczyć. Warszawa: WSiP, 1999.

Burza mózgów: Ma zastosowanie przy generowaniu wielu możliwych rozwiązań, Należy oddzielić fazę wymyślania różnych rozwiązań od ich oceny, Trzy etapy w fazie wymyślania: przygotowania, przypomnienie zasad, swobodne zgłaszanie pomysłów. W fazie oceny – dyskusja na temat zgłoszonych koncepcji.

Zalety burzy mózgów: Wykreowanie twórczych pomysłów, Umiejętność pracy zespołowej, Wyrabianie postawy szacunku do pracy innych, Hamowanie nadmiernej krytyki, Umiejętność słuchania, Otwartość.

Jeśli chcesz wiedzieć więcej na ten temat: Tom Kelley: Sztuka innowacji. Warszawa: MT Biznes, 2003.

STUDIUM PRZYPADKU: Zagadnienie jest opracowywane na podstawie przypadków wziętych z życia, Należy przygotować krótki, zwięzły, niewartościujący tekst, musi być interesujący dla uczestników. Uczestnicy zapoznają się z przypadkiem, omawiają go i formułują wnioski, jakie z nich wynikają.

Zalety studium przypadku: Uczy czytania ze zrozumieniem, Uczy analizowania sytuacji, Uczy wnioskowania, uogólnień i oceniania

Jeśli chcesz wiedzieć więcej na ten temat: Małgorzata Taraszkiewicz: Refleksyjny praktyk w działaniu. Warszawa: CODN, 1999

Dyskusje i debaty: Dyskusja – forma rozmowy, należy wysłuchać argumentów rozmówcy i je „rozbić”. Debata: próbujemy przeforsować własne poglądy. Dyskusja panelowa: rozmowa kilku zaproszonych gości – ekspertów, słuchacze nie biorą udziału, czasami włączają się w końcowej fazie.

10 podstawowych zasad: Trzeba szanować poglądy wszystkich dyskutantów. Trzeba uważnie słuchać wypowiedzi wszystkich dyskutantów. Należy dbać o dobry klimat rozmowy. Należy dbać o jasny sposób wyrażania myśli i unikać nieporozumień słownych. Trzeba być uprzejmym, miłym i zachowywać się dyplomatycznie.

10 podstawowych zasad c.d.: 6) Jednak, gdy jest to konieczne, trzeba być nieustępliwym i twardo bronić swojego zdania. 7) Rozmówcy trzeba ułatwiać aprobatę naszego stanowiska. 8) Nie wolno lekceważyć siły obiegowych przekonań. 9) Należy dążyć do osiągnięcia celu lub do możliwego kompromisu. 10) Zawsze należy przemyśleć sposób dyskutowania i używania argumentów.

Zalety dyskusji i debaty: Uczą: logicznego myślenia, argumentowania, wystąpień publicznych, skutecznej komunikacji, aktywnego słuchania, panowania nad emocjami, szanowania poglądów innych, nie ulegania manipulacji, patrzenia na problemy z różnych punktów widzenia, samodzielności.

Jeśli chcesz wiedzieć więcej na ten temat: H. Lemmermann: Szkoła debaty. Astrum, 1994

Projekt – rys historyczny: Termin projekt pojawił się już przed 1900 r. w Ameryce. Klasyczną definicję i opis „metody projektów” podał William H. Kilpatrick w swojej pracy: The Project Method w 1918 r. W Polsce zainteresowanie projektami pojawiło się w 1930 r. Okres międzywojenny, wojna a następnie system socjalistyczny nie sprzyjały rozwojowi i szerszemu wprowadzeniu tej strategii nauczania na gruncie polskim.

Projekty można określić jako cykl zaplanowanych działań, które: mają wyznaczone cele (jakie zmiany zajdą w wyniku realizacji projektu?); mają określone sposoby realizacji (w wyniku jakich działań zostaną osiągnięte cele?); mają ustalone terminy ukończenia całości oraz kolejnych etapów; wykorzystują pewne zasoby (pieniądze zawarte w budżecie, osoby czy instytucje wspierające projekt, sprzęt, bazy danych); maja określonych odbiorców (osoby lub instytucje, do których projekt jest adresowany); realizowane są przez określone osoby (koordynatorów projektu); mają ustalone sposoby mierzenia tego, w jakim stopniu cele zostały osiągnięte (ewaluacja).

Do zadań uczestników projektu należy: Wybór tematu, Określenie celów, Określenie problemów, Wybór metod realizacji, Rozwiązanie problemu, Opracowanie wyników, Wartościowanie działania i efektów.

Do zadań koordynatora należy: Zainspirowanie uczestników do podjęcia zadań, Wspomaganie: przy wyborze tematu, przy wyborze metod realizacji, przy organizacji pracy, rozwiązywaniu zadań, opracowywaniu wyników, wartościowaniu.

Różne rodzaje projektów: Ze względu na charakter działania: - zorientowane na działalność poznawczą (projekty typu „opisać”, „zbadać”, „sprawdzić” i „odkryć”). - zorientowane na działalność praktyczną (projekty typu „usprawnić”, „wykonać”, „wynaleźć”).

Ze względu na teren działania: - lokalne, - ponadlokalne, - międzynarodowe.

Ze względu na liczbę uczestników: - grupowe, - indywidualne.

Ze względu na dyscypliny, których dotyczą: - obejmujące jedną dyscyplinę lub kilka .

Ze względu na czas realizacji: jednodniowe, kilkudniowe, kilkutygodniowe, semestralne, roczne itd.

Ze względu na główny cel: takie, których głównym celem jest zdobycie informacji i umiejętności; takie, które stanowią okazję do podsumowania wiedzy i umiejętności zdobytych w trakcie realizacji jakiejś części programu.

Ogólne etapy realizacji projektu: - planowanie (efektem jest instrukcja dla uczestników); - realizacja (uczestnicy realizują zadania).

Szczegółowe etapy realizacji projektu 1) Zainicjowanie projektu: - planowanie projektu przez koordynatora; - zainicjowanie projektu wśród uczestników. 2) Rozważanie propozycji projektu – określenie celów. 3) Wspólne opracowanie planu projektu: - co jest do zrobienia? - co może przeszkodzić w osiągnięciu celu? - jakie działania, środki, materiały, narzędzia będą potrzebne? - jaką postać przybierze produkt końcowy? - kto i za co będzie odpowiadał? - ile czasu przeznaczy się na realizację projektu? - na czyją pomoc będzie można liczyć? - jak będą rozstrzygane konflikty? - jakie nadzieje i oczekiwania łączą z projektem poszczególni uczestnicy? 4) Wykonanie projektu. 5) Ukończenie projektu – ewaluacja, pokaz. Efekty pracy w projekcie badawczym

Istota projektu: Istotą projektu jest samodzielne realizowanie przez uczestników określonego zadania.

Uczestnicy uczą się: podejmowania decyzji, rozwiązywania konfliktów, wyrażania własnych opinii i słuchania opinii innych, poszukiwania kompromisu, osiągania konsensusu, dyskutowania, dzielenia się pracą i odpowiedzialnością za poszczególne zadania, korzystania z różnych źródeł informacji, operowania informacją (dobór, selekcja, ocena), dokonywania samooceny, prezentowania.

Zalety metod aktywizujących: prowadzą do nabywania przydatnych umiejętności: - pracy zespołowej, - posługiwania się nowoczesną technologią komunikacyjną, - komunikowania się z innymi, - rozwiązywania problemów, - wysłuchiwania innych i brania pod uwagę ich poglądów, - korzystania z różnych źródeł, - porozumiewania się w różnych językach, - porządkowania i łączenia rozmaitych porcji wiedzy, - radzenia sobie z niepewnością i złożonością, - organizowania i oceniania własnej pracy.

Przeszkody w realizacji metod aktywizujących: - przeszkody organizacyjne (nieodpowiednie miejsce, brak dostępu do źródeł informacji); - bariery wynikające z postaw uczestników (brak pewności siebie, duma, brak zainteresowania, motywacji); - przeszkody wynikające z postawy koordynatora (błędy w planowaniu, niechęć do dodatkowego wysiłku, brak wiary w możliwości uczestników).

Największe wady: czasochłonność; pracochłonność.

Podsumowanie: Metody aktywizujące: aktywizują uczestników; kształtują umiejętności niezbędne w społeczeństwie informacyjnym; są efektywną strategią nauczania.