Diagnoza poznawczo- normatywna
Rozwój fizyczny i motoryczny trzylatka samodzielnie myje ręce i zęby potrafi korzystać z toalety kontroluje potrzeby fizjologiczne sam je, potrafi nalać napój z butelki do dzbanka potrafi się ubrać i rozebrać (potrzebuje pomocy przy guzikach, zamkach) wkłada buty rysuje kwadraty i koła zaczyna posługiwać się nożyczkami chodzi na paluszkach skacze na jednej nodze, przez chwilę stoi na jednej nodze bez problemu korzysta z urządzeń na placu zabaw sprawnie sobie radzi z omijaniem przeszkód na drodze, nawet kiedy biegnie kopie i rzuca piłkę, jeździ na 3-kołowym rowerku
Rozwój intelektualny trzylatka potrafi powiedzieć jak się nazywa i ile ma lat sprawnie posługują się mową potrafi mówić krótkie zdania i prowadzić krótką rozmowę czasem się zacina, jąka lub powtarza słowa (rozmowa naładowana emocjonalnie) oscyluje pomiędzy światem rzeczywistym i nierzeczywistym rozróżnia pojęcie teraźniejszości, przyszłości ma bogatą wyobraźnię, może tworzyć np. niewidocznych przyjaciół zna imiona przyjaciół coraz więcej zapamiętuje zaczyna dokonywać wyborów, w oparciu o przewidywanie konsekwencji uczy się rozwiązywać problemy chętnie słucha bajek, opowiadań, zna kilka piosenek rozróżnia, że coś jest takie samo lub inne nazywa podstawowe kolory układa puzzle, potrafi policzyć do 2-3 rzeczy obserwuje
Rozwój społeczny i emocjonalny trzylatka bawi się i dzieli z innymi dziećmi jest nastawiony na współpracę, zawiera przyjaźnie słucha poleceń i wykonuje polecenia lubi słuchać historii na swój temat upewnia się czy jest kochany przez rodziców, czasami adoruje jednego z rodziców lubi zabawy z rodzicami, okazuje miłość bliskim rozróżnia płeć potrafi opowiadać o swoich problemach chętnie pomaga w czynnościach domowych boi się ciemności
Rozwój fizyczny i motoryczny czterolatka korzysta z widelca i noża rozbiera się i ubiera przy niewielkiej pomocy samodzielnie korzysta z toalety myje się i czyści zęby rysuje postać ludzką z głową, nogami, rękoma rysuje kwadrat skacze na jednej nodze wspina się po drabinie świetnie radzi sobie na 3-kołowym rowerku nakłada nakrętki na słoik układa puzzle
Rozwój intelektualny czterolatka mowa jest zrozumiała zna około 1500 słów, pyta co znaczą dane słowa zadaje mnóstwo pytań ma jeszcze problemy z używaniem zaimków orientuje się w przestrzeni (pod, za, na górze, pod spodem ) zaczyna rozumieć następstwa czasowe (śniadanie, obiad kolacja) rozumie niektóre przeciwieństwa potrafi policzyć do 4 zna około 8 kolorów może pisać pierwsze literki chętnie słucha opowieści zna piosenki i wierszyki lubi zabawy tematyczne
Rozwój emocjonalny i społeczny czterolatka okres buntu i oporu bije, kopie, ucieka, ma napady złości w chwili złości niszczy przedmioty może używać brzydkich słów i niegrzecznie zwracać się do innych ludzi przeciwstawia się poleceniom, przekracza wszelkie granice, łamie zasady fantazjuje zdarza się że jest zbyt pewny siebie uwielbia prowadzić dyskusje potrafi być opiekuńczy i współczujący bawi się w grupie zaczyna się interesować różnicami płci
Rozwój fizyczny i motoryczny pięciolatka może tracić pierwsze mleczaki rozróżnia prawą i lewą stronę pisze parę liter rysuje postać ludzką, koloruje obrazki nie wychodząc po zaznaczoną linie używa sztućców , kroi nożem jest sprawny fizycznie, skacze na skakance, próbuje wykonywać skomplikowane ćwiczenia gimnastyczne np. stawanie na głowie, skacze na jednej lub drugiej nodze naprzemiennie wiąże buty potrafi się umyć, ubrać, zjeść, skorzystać z toalety tworzy rozbudowane budowle z klocków jeździ na 4 kołowym rowerze, czasami na 2 kołowym umie wycinać nożyczkami po zaznaczonej linii
Rozwój intelektualny pięciolatka jego mowa jest płynna i poprawna potrafi napisać swoje imię lubi argumentować używając słów ”ponieważ, dlatego, że” zna dużo wyrazów może czytać pojedyncze litery lub słowa tworzy zdania złożone z 6-8 wyrazów rozpoznaje podstawowe kolory zapamiętuje adresy i numery telefonów liczy do 10, potrafi napisać cyfry od 1-5 rozumie znaczenie przeciwieństw i podobieństw rozumie znaczenie następstwa czas, np. dziś, jutro, rano, wieczorem odróżnia fantazję od rzeczywistości zapamiętuje opowiadane historie i chce żeby je kontynuować, tworzy własne opowiadania umie pogrupować przedmioty, np. wg. wielkości jego zabawy coraz bardziej rozbudowane
Rozwój emocjonalny i społeczny pięciolatka stabilny emocjonalnie, lepiej panuje nad swoim zachowaniem przyjacielski, chętnie bawi się z innymi dziećmi, samodzielnie wymyśla zabawy związany emocjonalnie z mamą, zależy mu na uznaniu dorosłych posłuszny, bywa nieśmiały, zaczyna się ,,wstydzić” nie patrzcie kiedy się rozbieram lubi popisywać się siłą i zręcznością pokazuje uczucia stara się zrealizować cel, który sobie postawił, np. zbudowanie wieży klocków lubi przebywać w domu zadaje pytania na temat śmierci dba swoich przyjaciół czasami krytykuje lub zawstydza inne dzieci, wytykając im błędy rozumie dowcipy, lubi zabawiać dorosłych chce być pomocny w domu
Rozwój intelektualny sześciolatka swobodnie prowadzi rozmowy dobrze zapamiętuje wierszyki, piosenki używa około 4 tys. słów rozpoznaje i zapamiętuje dźwięki rozróżnia prawą i lewą stronę układa puzzle podejmuje samodzielnie decyzje rozumie pojęcie czasu, przestrzeni, koloru, liczb rozumie, że rzeczy widziane z daleka wydaje się mniejsza niż w rzeczywistości rozumie różnice miedzy czymś przypadkowym, a zamierzonym zna dni tygodnia, pory roku, nazwy miesięcy potrafi się skupić na około 15 min., nie ma rozdzielności uwagi bawi się w zabawy z podziałem na role interesuje się przyrodą i jej zjawiskami próbuje uzasadniać swoje decyzje
Rozwój fizyczny i motoryczny sześciolatka hałaśliwy, żywiołowy, pełen energii, sprawny fizycznie lubi zabawy ruchowe nie boi się ryzyka, kompletnie nie myśli o niebezpieczeństwie ma czasem problemy z koordynacja ruchową (okres wzrostu) bardzo go interesuje temat wypadających mleczaków – powód do dumy dobrze rysuje, maluje, może mieć trudności z pisaniem biega, skacze, wspina się jeździ na 2 kołowym rowerze może jeździć na łyżwach, nartach, rolkach rysuje koło, kwadrat, prostokąt, romb
Rozwój emocjonalny i społeczny sześciolatka podlega gwałtownym emocjom od entuzjazmu do agresji chce być najlepszy, najmądrzejszy, najsilniejszy, naj…, naj… w dobrym nastroju jest entuzjastyczny i pomocny czasami oszukuje jest bardzo czuły na krytykę ma problemy z przyznaniem się do winy może mieć problemy ze współżyciem z rówieśnikami z powodu potrzeby zwyciężania przyjaźni się głównie z osobami tej samej płci posiada najlepszego przyjaciela ma trudności z zauważeniem potrzeb innych w tym wieku kontakty z mamą mogą być trudne boi się samotności, ciemności, duchów, burzy, ognia
Dysleksja rozwojowa Są to specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu u dzieci o prawidłowym rozwoju umysłowym. Spowodowane są zaburzeniami niektórych funkcji poznawczych, motorycznych i ich integracji, uwarunkowanymi nieprawidłowym funkcjonowaniem układu nerwowego. Terminologia Najczęściej stosuje się termin "dysleksja rozwojowa" dla określenia syndromu specyficznych trudności w uczeniu się czytania i pisania. DYSLEKSJA - specyficzne trudności w czytaniu; DYSORTOGRAFIA - specyficzne trudności z opanowaniem poprawnej pisowni (w tym błędy ortograficzne); DYSGRAFIA - niski poziom graficzny pisma.
Symptomy ryzyka dysleksji
WIEK PONIEMOWLĘCY (2-3 LATA) Motoryka duża - opóźniony rozwój ruchowy. Dzieci mają trudności z utrzymaniem równowagi, automatyzacją chodu. Później zaczynają chodzić, biegać. Motoryka mała - opóźniony rozwój motoryki rąk Dzieci są mało zręczne manualnie, nieporadne w samoobsłudze (np. myjąc ręce, ubierając się, jedząc łyżką, zapinając duże guziki), a także mało sprawne w zabawach manipulacyjnych (np. polegających na budowaniu z klocków).
Funkcje wzrokowe, koordynacja wzrokowo-ruchowa - opóźnienie rozwoju grafomotorycznego Dzieci nie próbują same rysować, w wieku 2 lat nie naśladują rysowania linii, w wieku 2 lat 6 miesięcy nie potrafią naśladować kierunku poziomego i pionowego linii, w wieku 3 lat nie umieją narysować koła. Funkcje językowe - opóźnienie rozwoju mowy Dzieci później wypowiadają pierwsze słowa (w pierwszym roku życia), w wieku 2 lat - zdania proste i w wieku 3 lat - zdania złożone.
WIEK PRZEDSZKOLNY (3-5 LAT) Motoryka duża - niska sprawność ruchowa w zakresie ruchów całego ciała, która objawia się tym, że dziecko: słabo biega, ma kłopoty z utrzymaniem równowagi, np. podczas chodzenia po linii krawężnika, z trudem uczy się jeździć na rowerku trzykołowym, hulajnodze, jest niezdarne w ruchach, źle funkcjonuje w zabawach ruchowych. Motoryka mała - słaba sprawność ruchowa rąk, której symptomami są: trudność i niechęć do wykonywania czynności samoobsługowych, np. zapinania małych guzików, sznurowania butów, zabaw manipulacyjnych, takich jak nawlekanie korali.
Koordynacja wzrokowo-ruchowa, w zakresie której zaburzenia objawiają się: trudnościami z budowaniem z klocków, niechęcią dziecka do rysowania, wykonywaniem bardzo uproszczonych rysunków, poprzez sposób trzymania ołówka w palcach (nieprawidłowy chwyt) - dziecko rysując za mocno lub za słabo go przyciska, brakiem umiejętności rysowania koła - w wieku 3 lat, kwadratu i krzyża -w wieku 4 lat, trójkąta i kwadratu opartego na kącie - w wieku 5 lat. Funkcje wzrokowe - zaburzenia w rozwoju objawiają się: nieporadnością w rysowaniu (rysunki bogate treściowo, lecz prymitywne w formie), trudnościami w składaniu według wzoru obrazków pociętych na części, puzzli, wykonywaniu układanek, mozaiki.
Funkcje językowe - zaburzenia w rozwoju stają się widoczne poprzez: opóźniony rozwój mowy, nieprawidłową artykulację wielu głosek, jako trudności z wypowiadaniem nawet niezbyt złożonych wyrazów (częste przekręcanie wyrazów), wydłużony okres posługiwania się neologizmami trudności z rozpoznawaniem i tworzeniem rymów, trudności z zapamiętaniem i przypominaniem nazw (szczególnie sekwencji nazw, takich jak pory dnia, nazwy posiłków), trudności z zapamiętaniem krótkich wierszyków i piosenek, trudności z budowaniem wypowiedzi, używanie głównie równoważników zdań i zdań prostych, mały zasób słownictwa. Lateralizacja - opóźniony rozwój brak przejawów preferencji jednej ręki. Orientacja w schemacie ciała i przestrzeni - opóźnienie orientacji z końcem wieku przedszkolnego dziecko nie umie wskazać prawej ręki (myli się).
TERAPIA OSÓB Z DYSLEKSJĄ
Całość oddziaływań stosowanych wobec dzieci ze specyficznymi trudnościami w czytaniu i pisaniu obejmuje się nazwą terapii pedagogicznej. Oddziaływania te mają charakter korekcyjno - kompensacyjny, co oznacza, że ukierunkowane są na usprawnianie zaburzonych funkcji (korekcja) i na wspomaganie funkcji dobrze rozwijających się (kompensacja), aby stały się wsparciem dla funkcji zaburzonych, lub aby mogły zastąpić je w razie potrzeby. Według M. Bogdanowicz system pomocy terapeutycznej w Polsce jest trafny i spójny, jednak nie funkcjonuje dobrze z powodu braku dostępności form pomocy, które się nań składają. Jest to system pięciopoziomowy, odpowiadający potrzebom dzieci o różnym stopniu nasilenia trudności w czytaniu i pisaniu.
Pierwszy poziom obejmuje pomoc rodziców pod kierunkiem nauczyciela Pierwszy poziom obejmuje pomoc rodziców pod kierunkiem nauczyciela. Dzieciom o stosunkowo niewielkich trudnościach w nauce wystarcza pomoc nauczyciela szkolnego. Nauczyciel, posiadając opinię oraz wskazania dotyczące terapii i postępowania z dzieckiem od psychologa i pedagoga z Poradni Psychologiczno - Pedagogicznej, proponuje dodatkowe ćwiczenia w szkole i w domu. Pomoc w ustaleniu programu pracy z uczniem stanowią liczne podręczniki z zakresu terapii pedagogicznej, z których pierwszy, autorstwa B. Zakrzewskiej został wydany już w 1976 roku. W przypadku trudności, nauczyciel zasięga rady metodyka w Wojewódzkim Ośrodku Metodycznym. Realizując postulat indywidualizacji nauczania, nauczyciel może zapewnić dyslektycznemu dziecku indywidualny program wymagań oraz dodatkowe ćwiczenia korekcyjno - kompensacyjne, wykonywane w szkole, podczas lekcji i w domu, pod opieką rodziców, z którymi pozostaje w ścisłej współpracy.
Drugi poziom: zespół korekcyjno - kompensacyjny Drugi poziom: zespół korekcyjno - kompensacyjny. W przypadku bardziej nasilonych trudności proponuje się dzieciom dyslektycznym udział w zajęciach w zespole korekcyjno - kompensacyjnym w szkole. Zajęcia te prowadzone powinny być w gabinecie terapii pedagogicznej przez nauczyciela - terapeutę o specjalistycznym przygotowaniu na podyplomowym studium lub kursie terapii pedagogicznej. Trzeci poziom: terapia indywidualna. Dzieci, które wymagają indywidualnej i jeszcze bardziej pogłębionej pomocy terapeutycznej, uczęszczają na terapię do Poradni Psychologiczno - Pedagogicznej.
Czwarty poziom: w przypadku nasilonych trudności w uczeniu się czytania i pisania organizuje się klasy i szkoły terapeutyczne dla uczniów dyslektycznych. Klasy te funkcjonowały początkowo jako eksperymentalne. Na mocy rozporządzenia Ministra Edukacji z 25 maja 1993 roku mogą powstawać one na wniosek zainteresowanych osób. (nauczyciel, psycholog, rodzice). Realizowane są w nich autorskie programy dydaktyczne, które obok obowiązującego programu nauczania zawierają oddziaływanie o charakterze terapii pedagogicznej. Kilka takich klas i szkół funkcjonuje w Toruniu, w Krakowie, Warszawie i Łodzi, jednak nie zaspokajają one zapotrzebowania na tego rodzaju placówki. Ogólnokształcące Liceum Programów Indywidualnych w Gdańsku umożliwia młodzieży o nieharmonijnym rozwoju i jednostronnych uzdolnieniach, naukę według indywidualnego programu, uwzględniającego ich zainteresowania, "mocne strony" oraz trudności, zapewniając terapię pedagogiczną.
Piąty poziom: to stacjonarne oddziały terapeutyczne Piąty poziom: to stacjonarne oddziały terapeutyczne. Dzieci potrzebujące intensywnej i długotrwałej terapii przebywają w nich w okresie od kilku miesięcy do roku (weekendy dzieci spędzają w domu). Jeden z oddziałów funkcjonował do niedawna w Sanatorium Dziecięcym w Głuchowie koło Torunia, drugi działa w Helenowie pod Warszawą.
Dziękujemy za uwagę.