Makroekonomia gospodarki otwartej

Makroekonomia gospodarki otwartej zajmuje się badaniem wpływu na gospodarkę krajową powiązań z zagranicą; głównymi kanałami ich transmisji są: wymiana handlowa kurs walutowy przepływy kapitału Najczęściej stosowany miernik otwartości gospodarki jest udział eksportu (importu) w PKB. Duże znaczenie dziś mają też rynki finansowe.

Makroekonomia gospodarki otwartej Główne pytania: Jak działają polityki pieniężna i fiskalna w gospodarce otwartej? Jaki jest mechanizm oddziaływania polityki pieniężnej i fiskalnej na gospodarkę przy stałym kursie walutowym?

Model IS-LM w gospodarce otwartej Model IS-LM – Keynesowski model równowagi ogólnej w krótkim okresie Model dla gospodarki otwartej IS-LM-BP IS – równowaga na rynku dóbr i usług LM – równowaga rynku pieniądza BP – równowaga bilansu płatniczego

Model IS-LM w gospodarce otwartej W punkcie przecięcia się trzech krzywych , dla PKB = Y*i r równej stopie zagranicznej rp zostaje osiągnięta równowaga na trzech rynkach: towarowym, pieniężnym i finansowym. Krzywa BP w warunkach mobilnego kapitału zakłada efektywne funkcjonowanie rynków finansowych. Krajowa stopa procentowa w równowadze powinna się zrównać z zagraniczną stopą procentową. Parytet stopy procentowej – zrównanie się światowych przychodów z takich samych aktywów finansowych.

Model IS-LM w gospodarce otwartej Takie położenie krzywej bilansu płatniczego warunkuje doskonała mobilność kapitału. Przy braku mobilności krzywa BP jest pionowa (niezależna od zmian stopy procentowej). Przy częściowej mobilności kapitału BP ma nachylenie dodatnie. Wszystkie punkty nad BP – nadwyżka bilansu płatniczego. Wszystkie punkty pod BP - deficyt bilansu płatniczego Doskonała mobilność kapitału oznacza brak restrykcji na obrót aktywami finansowymi (ilościowych i jakościowych) oraz bliskie zeru koszty transakcyjne.

Polityka fiskalna i monetarna a bilans płatniczy. Kursy płynne. Ekspansywna polityka fiskalna (wzrost wydatków rządowych albo obniżenie podatków) przesuwa krzywą IS w prawo. Stopa procentowa rośnie i kapitał napływa z zagranicy. Popyt na walutę krajową rośnie, ulega ona aprecjacji, eksport jest wypychany i sytuacja powraca so punktu wyjścia. Wniosek: polityka fiskalna w systemie kursów płynnych przy mobilnym kapitale jest nieskuteczna. Nie powoduje zmiany wartości realnych, a w szczególności PKB.

Polityka fiskalna i monetarna a bilans płatniczy. Kursy płynne. Ekspansywna polityka monetarna (wzrost podaży pieniądza krajowego M) przesuwa krzywa LM w prawo. Powoduje to spadek stopy procentowej w równowadze. Kapitał odpływa za granicę po większy zysk. Waluta krajowa ulega deprecjacji. Poprawa konkurencyjności eksportu wywołuje przesunięcie krzywej IS w prawo i dalszy wzrost dochodu. Wniosek: polityka monetarna przy płynnych kursach i mobilnym kapitale jest bardzo skuteczna. Powoduje znaczne zmiany PKB i ma większe efekty niż ta sama polityka w gospodarcze zamkniętej.

Polityka fiskalna i monetarna a bilans płatniczy. Kursy płynne. Ekspansywna polityka monetarna w systemie kursów płynnych jest przykładem polityki „zubożania sąsiada” (beggar-the –neighbour policy). Krajowa ekspansja kosztem spadku popytu na dobra zagraniczne przy niezmienionym popycie światowym A więc motywem ekspansji monetarnej jest przesunięcie popytu wewnętrznego z dóbr zagranicznych na dobra krajowe. Następuje wzrost dochodu krajowego kosztem spadku dochodu partnera handlowego.

Polityka fiskalna i monetarna a bilans płatniczy. Kursy płynne. Jak na poziom stopy procentowej, dochodu i bilansu wpływają zmienne zewnętrzne ? Przy doskonale mobilnym kapitale rynki finansowe są zintegrowane i wszelkie zakłócenia przenoszone są między krajami. Efektem zakłóceń może być wzrost stopy procentowej na rynkach zagranicznych. W wyniku tego kapitał odpływa za granicę. Popyt na walutę spada i następuje jej deprecjacja.

Polityka fiskalna i monetarna a bilans płatniczy. Kursy płynne. Eksport netto rośnie i krzywa IS przesuwa się w prawo do osiągnięcia nowej równowagi przy wyższym poziomie stopy procentowej na wyższym poziomie integracji finansowej. Rozpatrujemy kraj mały (jego rynek finansowy nie ma wpływu na poziom światowej stopy procentowej) kapitał będzie odpływał tak długo, aż krajowa stopa zrówna się z zagraniczną i linia bilansu płatniczego na stałe przesunie się do góry. Dochód kraju w tym przypadku rośnie bez udziału jego wewnętrznej polityki.

Polityka fiskalna i monetarna a bilans płatniczy. Kursy stałe. W systemie kursów stałych efekty działania tych polityk są odwrotne. Ekspansywna polityka fiskalna spowoduje wzrost stopy procentowej, nadwyżkę bilansu płatniczego i napływ kapitału . Wzrost popytu na walutę krajową nie spowoduje aprecjacji. Zmusi bank centralny do zwiększenia podaży pieniądza krajowego poprzez skup dewiz. Rezerwy dewizowe wzrosną. Rosnąca podaż pieniądza przesunie krzywa LM w prawo. Wniosek: polityka fiskalna bardzo skuteczna

Polityka fiskalna i monetarna a bilans płatniczy. Kursy stałe. Ekspansywna polityka monetarna (wzrost podaży pieniądza) przesuwa LM w prawo. Dochód chwilowo rośnie i mamy deficyt bilansu płatniczego. Stopa procentowa spada, kapitał odpływa. Bank centralny sprzedaje dewizy niwelując presję na deprecjację waluty krajowej. Po interwencji LM przesuwa się w lewo, do punktu wyjścia. Wniosek: Nie ma wzrostu PKB. Polityka monetarna nieskuteczna.

Polityka fiskalna i monetarna a bilans płatniczy. Kursy stałe. Wzrost stopy procentowej na rynkach zewnętrznych też spowoduje przesunięcie linii BP do nowego wyższego poziomu stóp. Odpływ kapitału za granice zmusi bank centralny do interwencji w obronie kursu waluty krajowej. Bank centralny zacznie sprzedawać dewizy, zmniejszy rezerwy, doprowadzi do spadku podaży pieniądza krajowego. Przesunie się tylko krzywa LM . Będzie nowy punkt równowagi. Nastąpi spadek dochodu.

Polityka kursowa. Dewaluacja jako instrument. Dewaluacja obniża wartość waluty – poprawia konkurencyjność eksportu. Wzrost eksportu spowoduje przesunięcie krzywej IS w prawo ,wzrost PKB i stopy procentowej. W efekcie przesunięcia napłynie kapitał i wystąpi nadwyżka bilansu płatniczego. Presja aprecjacyjna; bank centralny skupuje dewizy, podaż pieniądza krajowego rośnie i LM przesuwa się w prawo. Stopa procentowa wraca do punktu wyjścia. Nowa równowaga o znacznie wyższym poziomie Y (dochód) Wniosek: polityka kursowa bardzo skuteczna.

System kursów zmiennych Efekty działania polityki fiskalnej i monetarnej w różnych reżimach kursowych Zmienna Wpływ na realny PKB System kursów zmiennych System kursów stałych Ekspansja fiskalna bez zmian wzrost Ekspansja monetarna Wzrost stóp procentowych spadek Dewaluacja -

Dewaluacja Polega na obniżeniu wartości stałego kursu walutowego. Przy opóźnionym dostosowaniu się cen, konsekwencją dewaluacji staje się wzrost konkurencyjności i popytu globalnego Przy obecności w gospodarce niewykorzystanych czynników wytwórczych produkcja wzrośnie W sytuacji pełnego wykorzystania czynników wytwórczych, wzrost eksportu netto możliwy tylko w drodze zmniejszenia absorpcji krajowej poprzez politykę fiskalną

Dewaluacja W długim okresie dewaluacja ma ograniczone znaczenie. Powoduje jedynie reakcje kompensujące pozostałych wielkości nominalnych W przypadku szoku, dewaluacja jest skutecznym instrumentem, kiedy potrzebna jest trwała zmiana konkurencyjności dla odzyskania równowagi wewnętrznej i zewnętrznej.