Integracja gospodarcza w Europie Formy integracji gospodarczej Działania zjednoczeniowe w latach 4o-ch XX wieku.

Wstęp Istotną tendencją we współczesnej gospodarce światowej jest wzmożone dążenie do regionalnej integracji gospodarczej porozumienia międzynarodowe zawierane przez kraje z jednego regionu geograficznego, mające na celu zmniejszenie i całkowitą likwidację taryfowych i pozataryfowych barier na drodze przepływu dóbr, usług i czynników produkcji między tymi krajami. While the move toward regional economic integration is generally seen as a good thing, some observers worry that it will lead to a world in which regional trade blocs compete against each other. In this possible future scenario, free trade will exist within each bloc, but each bloc will protect its market from outside competition with high tariffs. The specter of the EU and NAFTA turning into economic fortresses that shut out foreign producers with high tariff barriers is worrisome to those who believe in unrestricted free trade. If such a situation were to materialize, the resulting decline in trade between blocs could more than offset the gains from free trade within blocs.

Wstęp Najważniejszy układ regulujący harmonogram liberalizacji obrotów handlowych to General Agreement on Tariffs and Trade (GATT) Podpisany 30 października 1947 roku, miał chronić wynegocjowane przez uczestników koncesje celne. Kontynuacja GATT to WTO (World Trade Organization). Podstawowa zasada WTO – niedyskryminowanie i równość traktowania.

Wstęp Zasady te zapisane są w klauzuli największego uprzywilejowania (KNU) Na mocy KNU nie można przyznawać korzyści jednemu państwu albo grupie państw, ponieważ wszystkie państwa członkowskie mają do nich jednakowe prawa. Przywileje nie mogą działać selektywnie Wyjątek od KNU – powstanie unii celnej lub strefy wolnego handlu

Formy integracji gospodarczej Strefa wolnego handlu — likwidowane są cła i ograniczenia pozataryfowe kraje członkowskie swobodnie stosują narzędzia polityki handlowej wobec krajów spoza ugrupowania, np. Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu (EFTA), Północnoamerykańska Strefa Wolnego Handlu (NAFTA);

Formy integracji gospodarczej Unia celna — porozumienie handlowe, w którym członkowie oprócz likwidacji ceł i ograniczeń pozataryfowych, prowadzą wspólną politykę handlową wobec pozostałych krajów;

Formy integracji gospodarczej Wspólny rynek nie ma barier w handlu pomiędzy krajami członkowskimi prowadzona jest wspólna polityka handlowa wobec krajów trzecich ma miejsce swobodny przepływ czynników produkcji pomiędzy krajami członkowskimi

Formy integracji gospodarczej Unia ekonomiczna (unia gospodarcza) — wyższa forma wspólnego rynku, w której członkowie dokonali harmonizacji wszystkich rodzajów polityki, mających wpływ na warunki konkurencji, m.in. polityki podatkowej, monetarnej, społecznej; Unia walutowa (unia monetarna) — forma integracji gospodarczej, w której wprowadza się także wspólną walutę;

Formy integracji gospodarczej Unia polityczna — polega na unifikacji części lub całości polityki zagranicznej i obronnej.

Formy integracji gospodarczej Figure 9.1, p. 294

Gospodarcze korzyści integracji Stymuluje wzrost gospodarczy w krajach członkowskich Zwiększa bezpośrednie inwestycje zagraniczne i produkcję światową Kraje specjalizują się w tym, w czym są najbardziej efektywne Dodatkowe korzyści z wolnego handlu poza porozumieniami GATT i WTO

Polityczne korzyści integracji Współzależność gospodarcza stwarza zachętę do współpracy politycznej Skutecznie obniża to prawdopodobieństwo konfliktów zbrojnych Razem kraje członkowskie mają większą wagę i siłę przetargową w handlu z innymi krajami i ugrupowaniami

Przeszkody integracji Integrację ciężko jest osiągnąć i utrzymać Cały naród może zyskać lecz poszczególne grupy społeczne i zawodowe mogą ucierpieć Potencjalna strata suwerenności i kontroli nad sprawami wewnętrznymi

Argumenty przeciw integracji Ekonomiści zaznaczają, że korzyści integracji zależą od przewagi efektu kreacji handlu nad efektem przesunięcia handlu Kreacja handlu polega na zastąpieniu drogich dóbr krajowych przez dobra importowane bezcłowo, pochodzące z państw unii celnej. Przesunięcie handlu polega na tanich dóbr importowanych z państw trzecich przez dobra relatywnie drogie, importowane bezcłowo z krajów członkowskich unii celnej

Lata 40-te XX wieku

Pierwsze lata powojenne Europa zniszczona. Starty ludzkie oraz 30% produkcji przemysłowej. Degradacja pozycji międzynarodowej Europy Początki konfrontacji na linii USA-ZSRR Dwa supermocarstwa dążą do zabezpieczenia swoich interesów w Europie i w Niemczech USA popierają dążenia federalistów europejskich Scalona Europa – bliski region współpracy, zaplecze w konfrontacji z Moskwą

Zmiana układu sił i osłabienie pozycji międzynarodowej Europy Spadek udziału państw Europejskich w całości gospodarki światowej. Uzależnienie Europy Zachodniej od polityki Waszyngtonu. Bezwzględna dominacja ZSRR we wschodniej części kontynentu. Osłabienie pozycji kolonialnej głównych państw europejskich. Wyraźny podział kontynentu na dwa konfrontacyjne bloki. Kryzys gospodarczy i demograficzny po wojnie.

Zmiana układu sił i osłabienie pozycji międzynarodowej Europy Niemcy: podzielone na strefy okupacyjne, bez samodzielności. Włochy: osłabienie, izolacja polityczna, peryferyjne położenie regionów południowych. Wielka Brytania i Francja: utrata pozycji przedwojennych, kryzys gospodarczy, osłabienie wojenne. Belgia, Holandia i Luksemburg najbardziej zaawansowane integracyjnie (unia celna 1944).

Zalety integracji Polepszenie efektywności działań gospodarczych Poprawa poziomu życia społecznego po kryzysie wojennym. Wspólne przeciwstawienie się politycznej presji ZSRR. Wewnętrzna stabilizacja polityczna państw. Możliwość włączenia Niemiec do współpracy ogólnoeuropejskiej. Zmniejszenie dystansu między USA i Europą.

Nowa sytuacja i poszukiwanie rozwiązań Skutki wojny, nowe okoliczności i nadmiar dobrej woli wśród polityków zapewniały szybki postęp w dążeniu do zjednoczenia. Amerykanie stanowczo popierali wszelkie inicjatywy zjednoczeniowe (nowy rynek, zaplecze w konfrontacji z ZSRR). Wielka Brytania ciążyła do wspólnej Europy, chciała być pośrednikiem o szczególnych stosunkach z USA i Commonwealth.

Skutki podziału blokowego Odmienna hierarchia wartości i różna wizja Europy. Ograniczony model rozwoju integracji. Podział na „lepszą” i „gorszą” Europę. Procesy integracyjne lepiej się rozwinęły na Zachodzie Europy (lepsze uprzemysłowienie, wymiana, poziom rozwoju, demokracja, stabilność). Na Wschodzie społeczeństwa pod dominacją radziecką, mniej rozwinięte, agrarne, mniej stabilne politycznie, mniej możliwości rozwoju.

Powojenne ruchy zjednoczeniowe Europejska Unia Federalistów Powstała w 1946 Jednoczyła różne nurty dążące do szybkiego zjednoczenia Europy, radykalne poglądy niektórych Dążyli do jednolitej organizacji integracyjnej Kongres w Montreux (1947) i Rzymie (1948) Dążenie do stworzenia federacji, Unii Europejskiej, projekt konstytucji, Wielo

Powojenne ruchy zjednoczeniowe Europejska Unia Parlamentarna Powstała w 1947 roku w oparciu o narodowe organizacje i komitety Cel budowy Unii gospodarczej

Winston Churchill i Ruch Zjednoczonej Europy Wystąpienie w Fulton 5 marca 1946 roku Historyczne wystąpienie w Zurychu 19 września 1946 roku Wspólne dziedzictwo narodów Europy Wcześniejsze pomysły zjednoczeniowe Wezwał do budowy Stanów Zjednoczonych Europy Kierownictwo dla Francji i Niemiec Silny impuls integracyjny

Ruch Zjednoczonej Europy Szybko po Zurychu, Churchill powołał Ruch ze swoim zięciem Duncanem Sandys na czele. Ruch promował integracje w Wielkiej Brytanii, która byłą „z Europą ale poza Europą”.

Powstanie BENELUXu Traktat o utworzeniu Belgijsko- Luxemburskiej Unii Ekonomicznej 1921 rok 21.X.1943 na emigracji podpisano prowizoryczny układ walutowy – koordynacja przedsięwzięć walutowych oraz wspólna polityka w ramach org. Międzynarodowych 5.IX.1944 w Londynie podpisano konwencje z zniesieniu ceł wewnętrznych oraz wspólnej taryfie wobec państw trzecich

Powstanie BENELUXu Weszło w życie 1.I. 1948 r., w 1948 zniesiono cła, Sekretariat Generalny w Brukseli 1.I.1949r. Wprowadzono wspólną taryfę. 15.X.1949 r. wstępny układ o utworzeniu unii gospodarczej. Wysiłki we współpracy handlowej i monetarnej oraz ujednolicenie ustawodawstwa

Powstanie BENELUXu 25.VI.1953 – protokół o przyśpieszeniu koordynacji polityki gospodarczej, socjalnej i ujednolicenie handlowej i finansowej 1955 Międzyparlamentarna konsultatywna rada Benelux, B i NL – po 21 czł., L – 7 czł. Realne scalenie od 1956 roku.

Kongres w Hadze 5 czerwca 1947 – ogłoszono plan Marshalla Lipiec 1947 – Komitet koordynacyjny Ruchów Zjednoczonej Europy Pod kierownictwem Duncana Sandysa i Komitet szykował duży zjazd zwolenników integracji

Kongres w Hadze 7-10 maja 1948 roku – Kongres Haski Wiele znanych osobistości – 800 delegatów z 25 krajów, dwunastu byłych premierów, czterdziestu byłych ministrów, dwudziestu czynnych ministrów i ponad 100 parlamentarzystów różnej orientacji

Kongres w Hadze Przewodnictwo Kongresu – Churchill Praca Komitetu politycznego – Paul Ramadier (były premier Francji) Komitet Ekonomiczny – Paul van Zeeland Komitet Kultury

Kongres w Hadze Dyskutowano nad programami jednoczenia Europy Federaliści i Benelux – tworzyć Unie ze Zgromadzeniem Europejskim Brytyjczycy – chęć powołania wspólnego organu międzynarodowego o ograniczonych kompetencjach Kompromis – punkt widzenia umiarkowanych federalistów

Rezolucja ekonomiczno-społeczna Rezolucja kulturalna Wspólne dziedzictwo, prawa człowieka ponad granicami, promowanie świadomości europejskiej książkami filmem etc. Rezolucja polityczna Utworzenie unii politycznej, Zgromadzenia Europejskiego, Karta Praw Człowieka, Europejski Trybunał Praw Człowieka Rezolucja ekonomiczno-społeczna Zaproszenie rządom do tworzenia jedności ekonomicznej kontynentu, likwidacja barier handlowych, celnych, przepływ kapitału, unifikacja waluty, harmonizacja ustawodawstwa

Znaczenie Kongresu Ważny etap na drodze do integracji Zaproponowano wiele projektów działań Szczególna ranga – Churchill Wyeksponował wspólnotę duchową ponad granicami. Sformułowano syntezę celów zjednoczenia.

Decyzje po Kongresie Ruch Europejski i Rada Europy 25 X 1948 r. powstał Ruch Europejski – federacja autonomicznych organizacji proeuropejskich. Działania wielokierunkowe. Wpłynął na powstanie Rady Europy oraz quasi-parlamentu europejskiego (Zgromadzenie doradcze)

Organizacja europejskiej współpracy gospodarczej Plan Marshalla przyjęto 5 czerwca 1947roku 16 kwietnia 1948 r. powołano Organizacje Europejskiej Współpracy Gospodarczej (Organization for European Economic Cooperation - OEEC) Instytucjonalne ramy koordynacji rozdziału pomocy z planu Marshalla USA wymagały powołania takiej organizacji i ustalenia instytucjonalnych zasad podziału pomocy

Najwyższy organ i Rada zbierana kilka razy rocznie Najwyższy organ i Rada zbierana kilka razy rocznie. Wnioski do Rady prygot. Komitet wykonawczy (przedstawiciele 7 państw wybieranych przez Rade). Specjalistyczne agencje oraz komitety techniczne Przy OEEC – Europejska Unia Płatnicza (1950), Europejska Agencja Energii Jądrowej (1957), Bank Rozrachunków Międzynarodowych (fundusz obrotowy ze środków USA gwarantował prawidłowość rozliczeń) Do roku 1952 otrzymano 15 mld (w tym 5 mld na UK i Fr) W 1961 przekształcono w OECD (18 państw OEEC + USA i Kanada)

Organizacja europejskiej współpracy gospodarczej OEEC – organ konsultatywny, wymagał jedności. OEEC ułatwiła rozdysponowania środków. Stworzyła forum zbliżenia krajów. korzystających z pomocy Amerykańskiej Odbudowanie gospodarki krajów. Wprowadzenie rozwiązań w kierunku integracji.

Rada Europy Churchill proponował powołanie Rady już w 1943 roku. Po Hadze z inicjatywą Paul-Henri Spaak oraz Paul Ramadier. Cel – Zwołanie Zgromadzenia Europejskiego. Ruch Europejski przygotował memorandum Brytyjczycy zaproponowali powołać również Komitet Ministrów.

Rada Europy Komisja do spraw tworzenia Rady przygotowała założenia organizacyjne Rady Europy z międzynarodowym Komitetem Ministrów na czele oraz delegowanym przez państwa Zgromadzeniem Doradczym. 5 maja 1949 r. na konferencji w Londynie 10 państw przyjęto statut Rady Europy. Francja, Benelux, Dania, Norwegia, Szwecja, Wielka Brytania i Włochy. Potem dodano Turcje (1949), Islandia (1950), RFN (1951), Austria (1956)

Rada Europy Inauguracja w Strasburgu w 8 sierpnia 1949 (Strasburg – dwujęzyczny, Alzacja i Lotaryng) Języki oficjalne – francuski i niemiecki. Cele statutowe- osiągnięcie większej jedności między członkami, wcielenie w życie zasad Wspólnego dziedzictwa, ułatwienie postępu ekonomicznego i społecznego.

Rada Europy Pionierskie rozwiązanie – Zgromadzenie Doradcze (po 1974 r. –Zgromadzenie Parlamentarne) Uprawnienia – przygotowanie opinii, dyrektyw i propozycji konwencji, stopniowe ujednolicenie ustawodawstwa państw członkowskich Główny organ decyzyjny – Komitet Ministrów (skład z min spraw zagranicznych krajów członkowskich od każdego kraju 1 członek i jeden glos) Komitet miał rozważać środki właściwe do realiz celu, miał uprawnienia admin i finansowe

Rada Europy Po stworzeniu EWG rola osłabła Organ konsultacyjny i koordynacyjny Szczególna ranga problemu praw człowieka i utrwalanie ogólnej wolności W 1950 przyjęto Konwencje Ochrony praw człowieka i Podstawowych Wolności Rada nie stała się motorem integracji (różnica zdań członków co do jej kompetencji) Ale utworzyła forum rozwijania idei integracyjnych

Następne zajęcia Europejska Wspólnota Węgla i Stali. Pierwsze doświadczenie integracji sektorowej w Europie.