Ogród warzywny bez agrochemii. Żadna dziedzina ludzkiej działalności – nawet medycyna – nie ma takiego wpływu na zdrowie człowieka, jak rolnictwo ” Pierre Delbert „ Niech żywność będzie twoim lekarstwem, a lekarstwo żywnością ” Hipokrates zwany ojcem medycyny V w.pne

Ogród warzywny- mały czy większy ? Głównym czynnikiem ograniczającym wielkość warzywnika jest ilość czasu, który możemy mu poświęcić. Lepiej zacząć od mniejszej powierzchni i stopniowo ją powiększać w miarę naszych możliwości i potrzeb. Nawet mały ogródek (20 m2) pozwoli cieszyć się zbiorami własnych warzyw,

Ogród warzywny bez agrochemii. Dobrze zaplanowany i pielęgnowany ogródek warzywny może się stać nie tylko źródłem świeżych i ekologicznych warzyw, owoców oraz ziół, ale także elementem dekoracyjnym działki. Warto dodać, że takie ogródki stają się coraz modniejsze.

Ogród warzywny bez agrochemii. Roślinom w warzywniku musimy zapewnić bardzo dobre warunki wzrostu. Dzięki temu będą silne i zdrowe, odporniejsze na choroby i szkodniki, co sprawi, że ich ochronę uda się ograniczyć do metod ekologicznych bez konieczności stosowania chemii.

Zakładanie warzywnika – zasada płodozmianu. Aby plon warzyw z naszego warzywnika co roku był duży, a warzywa zdrowe, warzywnik należy założyć stosując się do zasad płodozmianu. Rola płodozmianu jest przede wszystkim zwiększenie żyzności gleby i jej biologicznej aktywności, a także ograniczanie występowania chorób, szkodników i chwastów oraz umożliwienie warzywom pełnego wykorzystania składników pokarmowych z gleby.

Ogród warzywny bez agrochemii. Zgodnie z zasadą płodozmianu warzywnik dzielimy na cztery równe części. Na trzech z nich co roku sadzimy inną grupę warzyw. po warzywach o wysokich wymaganiach pokarmowych (takich jak kapusta, ogórek, kalafior) w kolejnym roku zajmą warzywa o średnich wymaganiach pokarmowych (np. pomidor, cebula, czosnek, marchew wczesna), a ich miejsce zajmą z kolei warzywa o małych wymaganiach pokarmowych (fasola, marchew późna, sałata, rzodkiewka). Czwarta część zarezerwowana jest na warzywa wieloletnie, na przykład rabarbar oraz zioła.

OCHRONA ROŚLIN Działania mające na celu stworzenie optymalnych warunków i ograniczenie masowego występowania chorób i szkodników : żyzna i biologicznie czynna gleba prawidłowa architektura krajobrazu i jego otoczenia płodozmian, następstwo roślin, dobór odmian termin siewu i sąsiedztwo roślin.

Ochrona roślin przed szkodnikami Podstawą w ochronie roślin jest świadomość, że ich liczebność jest ograniczana przez wrogów naturalnych: - organizmów pożytecznych - drapieżców - organizmy antagonistyczne

Uprawa współrzędna Gatunek Sąsiedztwo niekorzystne Sąsiedztwo korzystne Burak ćwikłowy Fasola tyczna , czosnek, szpinak, ziemniaki Cebula, fasola karłowa, kapustne, koper, ogórek, pomidor, truskawki, rzodkiewka, seler cebula Groch, fasola Brokuł, marchew, pomidor, por, truskawki dynia - Fasola, kukurydza, nasturcja fasola Cebulowe, kapustne, Cząber, dynia, koper, mięta, ogórek, seler, szałwia lekarska, aksamitka,

Uprawa współrzędna groch Cebulowe, mieczyk Fasola, kminek, marchew, mięta, ogórek, rzodkiew, seler kapusta Fasola tyczna, marchew, pomidor, truskawki Burak, fasola karłowa, cebula, nagietek, ogórek, szałwia marchew Burak, kapustne, koper Cebula, groch, fasola karłowa, koper, pomidor, rzodkiewka, szałwia, truskawki ogórek Pomidor, truskawki, jabłoń Bazylia, burak, cebula, groch, fasola, kapustne, pietruszka, sałata, seler, słonecznik papryka Fasola tyczna i karłowa Kapustne, ogórek, pomidor

Uprawa współrzędna pietruszka sałata Cebula, groch, fasola, ogórek, rzodkiewka, pomidor, seler, truskawki pomidor Bób, groch, ogórek, kapustne Agrest, marchew, sałata, pietruszka, seler por - Burak, cebula, fasola karłowa, marchew, sałata, seler seler Kalafior, pomidor, ogórek, por, czosnek Burak, cebula, fasola, groch, koper, marchew, pomidor, rabarbar, rzodkiewka

Rośliny odstraszające i redukujące liczebność szkodników Bielinek kapustnik Bylica piołun drutowce Gorczyca biała, gryka Mszyce i mrówki Anyż, czosnek, mięta pieprzowa, nasturcja, wrotycz pospolity, kolendra siewna, szczypiorek Myszy polne Cebula, mięta pieprzowa Nicienie ( guzaki ) Aksamitka, nagietek lekarski, szparagi pędraki Bylica piołun, cebula, pelargonie, petunia zwyczajna Piętnówka kapustnica Mięta pieprzowa, pomidor, rozmaryn lekarski, seler, szałwia, tymianek Połyśnica marchwianka Bylica piołun, kolendra siewna, rozmaryn lekarski, szałwia

Rośliny odstraszające i redukujące liczebność szkodników rolnice Wrotycz pospolity Stonka ziemniaczana Chrzan pospolity, fasola zwykła, len Pchełki na krzyżowych Bylica piołun, kocimiętka właściwa, pomidor wysadzany między kapustnymi, mięta pieprzowa skoczki Pelargonie, petunia zwyczajna ślimaki Bylica piołun

Preparaty roślinne Rodzaje preparatów: gnojówki roślinne wyciąg ( nastój ) wywar ( odwar ) napar

Przygotowanie biopreparatów 1 kilogram świeżego ziela zalewamy 10 litrami zimnej wody, najlepiej deszczowej Naczynie może być drewniane, kamionkowe lub plastikowe, nie wolno jednak używać naczyń metalowych. Fermentacja ziela powinna odbywać się w warunkach tlenowych, z tego względu gnojówkę musimy przynajmniej raz dziennie dokładnie wymieszać. Naczynie z preparatem przykryć należy siatką, zapobiegającą topieniu się owadów lub nawet małych ssaków, ale taką, która zapewnia swobodny przepływ powietrza. Podczas fermentacji wydzielać się będzie nieprzyjemny zapach, który można złagodzić dodając 200-400g mączki skalnej. Cały proces fermentacji trwa w zależności od pogody około 2 do 4 tygodni (w wyższej temperaturze przebiega szybciej) a jego zakończenie można rozpoznać po klarowności preparatu, który przestaje się pienić.

Przygotowanie biopreparatów Gnojówki z takich roślin jak pokrzywa, skrzyp polny, żywokost, mają największe znaczenie w nawożeniu roślin oraz zwalczaniu niektórych patogenów

Domowe preparaty roślinne stosowane w ochronie roślin. Skrzyp polny – roztocza, choroby grzybowe, mączniak prawdziwy i rzekomy, rdza, parch, brunatna zgnilizna, septorioza pomidora Wilczomlecz – gryzonie Wrotycz pospolity – owady, mrówki, mszyce, bielinek kapustnik, owocówka jabłkóweczka Żywokost lekarski – przy braku potasu jako dodatek do kompostu.

Pokrzywa zwyczajna Zbiór: wiosna (od maja- lato ) zielone części bez korzeni przed kwitnieniem; zamiast świeżego ziela można użyć 100-200g ziela suszonego.

Pokrzywa zwyczajna Gnojówka nie rozcieńczona - przyspiesza rozkład materii organicznej –polewać wielokrotnie kompost Gnojówka 1:10-20 - wzmaga wzrost roślin -polewać glebę i opryskiwać rośliny w okresie wegetacji. Gnojówka 1:10-20- zapobiega chorobom grzybowym i szkodnikom -polewać glebę wczesną wiosną po mrozach. Gnojówka 1:20 - chlorozy, mszyce, przędziorki -pryskiwać rośliny przed ruszeniem pąków.

Skrzyp polny Zbiór: przez cały okres wegetacji, najlepiej czerwiec-lipiec, nadziemne części rośliny bez korzeni, można użyć 200g ziela suszonego.

Skrzyp polny Gnojówka 1:5 - mączniak prawdziwy, choroby wywoływane przez grzyby glebowe - opryskiwać rośliny i glebę przez cały okres wegetacji co trzy tygodnie przez trzy dni, w czasie słonecznych dni przed południem Gnojówka 1:4 - wzmacnia rośliny, uzdrawia glebę -podlewać rośliny i glebę kilkakrotnie w okresie wegetacji Gnojówka fermentująca (4-5 dniowa) - przędziorki, miseczniki, tarczniki, mszyce -opryskiwać rośliny w czasie słonecznych dni przed południem

Żywokost lekarski Zbiór: w maju i czerwcu, na początku kwitnienia całe rośliny wraz z korzeniami; można użyć 200g ziela suszonego.

Żywokost lekarski Gnojówka 1:5 –mszyce -opryskiwać rośliny zapobiegawczo i przy porażeniu Gnojówka 1:10 - pobudza rośliny do wzrostu - podlewać glebę i rośliny w okresie wegetacji Gnojówka 1:20 -pobudza rośliny do wzrostu - opryskiwać rośliny w okresie wegetacji

Wrotycz pospolity Zbiór: w lipcu-wrześniu zielone części roślin w czasie pełnego kwitnienia.

Wrotycz pospolity Gnojówka nierozcieńczona -mrówki, pędraki -podlewać mrowiska i glebę w czasie pojawu Gnojówka 1:15 –mszyce -opryskiwać rośliny w czasie pojawu Wywar 1:5 (500g świeżego lub 75g suchego ziela na 10l wody na 24h, gotować 20 minut) -pchełki, mączlik szklarniowy, opuchlak truskawkowy, kwieciaki, roztocz truskawkowy, mrówki, mączniak prawdziwy - opryskiwać rośliny i glebę zapobiegawczo i przy porażeniu Napar 1:2 (300g świeżego lub 30g suszu na 10l wody) -połyśnica marchwianka, wgryzka szczypiorka, wciornastki, mszyce (wraz ze skrzypem), pachówka strąkóweczka (wraz z pokrzywą) -opryskiwać rośliny na krótko przed terminem lotu Wyciąg 1:2 (proporcje jak dla naparu) -śmietka cebulanka, wgryzka szczypiorka, mszyce, gąsienice namiotnikowate, bawełnice, gąsienice bielinków, owocówki, rdze - opryskiwać rośliny i glebę zapobiegawczo i przy porażeniu

Bylica piołun Zbiór: w lipcu-sierpniu górne, kwitnące części roślin.

Bylica piołun Gnojówka nierozcieńczona (500g świeżego lub 50g suchego ziela na 10l wody -)mrówki - polewać mrowiska w czasie pojawu Wyciąg nierozcieńczony (300g świeżych lub 30g suchych roślin na 10l wody) - odstrasza gryzonie i ślimaki - polewać nory i glebę w czasie pojawienia się szkodników Wyciąg 1:2 - owocówka jabłkóweczka i śliwkóweczka, gąsienice zjadające liście opryskiwać drzewa owocowe na krótko przed wylotem owocówek i w czasie pojawienia się gąsienic

Bylica piołun Wywar nierozcieńczony -pchełki, mszyce, szpeciel jeżynowiec - opryskiwać młode rośliny zapobiegawczo przeciwko mszycom i pchełkom 2 razy w tygodniu oraz na początku kwitnienia i po kwitnieniu przeciwko jeżynowcowi Wywar 1:1 liściożerne gąsienice motyli opryskiwać zaatakowane drzewa owocowe w czerwcu i lipcu Napar 1:3 (proporcje jak dla wyciągu) owocówka jabłkóweczka i śliwkóweczka, śmietka cebulanka, śmietka kapuściana, połyśnica marchwianka - opryskiwać rośliny na krótko przed terminem lotu oraz w czasie lotu

Cebula jadalna Zbiór: używać całych cebul i łusek. Preparaty z cebuli można mieszać z preparatami z czosnku.

Cebula jadalna Gnojówka z łusek (20-50g łusek i zielonego szczypiorku na 1l wody na 4-7 dni) -roztocze, zaraza ziemniaczana na pomidorach - opryskiwać rośliny zapobiegawczo Wyciąg nierozcieńczony (200g łusek na 10l wody, zostawić na 3-4 dni) - przędziorki, mszyce, miodówki, skoczki -opryskiwać rośliny kilkakrotnie Wywar nierozcieńczony (75g cebul lub 500g łusek na 10l wody) - choroby grzybowe, zaraza ziemniaczana, przędziorki, mszyce - opryskiwać rośliny zapobiegawczo Napar nierozcieńczony -przędziorki, połyśnica marchwianka -opryskiwać rośliny zapobiegawczo i w czasie lotu muchówek

Czosnek pospolity Zbiór: używać ząbków czosnku, liści i/lub łusek. Preparaty z czosnku można mieszać z preparatami z cebuli.

Czosnek pospolity Gnojówka nierozcieńczona (75g ząbków, 500g świeżych lub 200g suchych liści i łusek na 10l wody) -połyśnica marchwianka - opryskiwać rośliny i glebę w czasie lotu muchówek Gnojówka 1:10 - wzmacniająco, przeciwko chorobom grzybowym - zapobiegawczo podlewać glebę wokół drzew owocowych Wyciąg nierozcieńczony (250g ząbków na 10l wody zmielić, mieszać, po 15 minutach odcedzić) - wielkopąkowiec porzeczkowy -opryskiwać krzewy porzeczki czarnej podczas pękania pąków i tuż po kwitnieniu

Czosnek pospolity Wyciąg nierozcieńczony -choroby grzybowe, połyśnica marchwianka, śmietki - opryskiwać rośliny zapobiegawczo wiosną i latem oraz przy porażeniu i w okresie lotu muchówek Wywar nierozcieńczony (200g ząbków na 10l wody, zmielić, zostawić na 24h, gotować 20 minut) - działa podobnie jak wyciąg - stosować jak wyciąg Napar nierozcieńczony (proporcje jak dla gnojówki) - choroby grzybowe, połyśnica marchwianka -pryskiwać rośliny zapobiegawczo kilkakrotnie w okresie lotu muchówek

Pomidor Zbiór: stosować zdrowe, zielone części rośliny, głównie liście i usuwane pędy boczne, także niedojrzałe owoce, korzenie.

Pomidor Gnojówka 1:10 (150g liści i pędów na 10l wody) - przyspiesza wzrost pomidorów - podlewać rośliny kilkakrotnie w okresie wegetacyjnym Wyciąg nierozcieńczony (150g liści i pędów na 10l wody na 2h) -rolnice, bielinek kapustnik, pachówka strąkóweczka - opryskiwać rośliny w czasie wylotu motyli

Aksamitka Rośliny bez korzeni- 0,5 pojemności wiadra na 10 litrów wody z dodatkiem 0,3% szarego mydła. Działanie: - mszyce

Czosnek, cebula Wyciąg – posiekane ząbki lub cebule (75g/10l ) Termin: początek maja 3x 3-dniowych odstępach Działanie: - roztocza - mszyce - choroby grzybowe Gnojówka – liście, łuski czosnku, cebuli 500g/10l – świeże 200g/10l - suche Termin – termin lotu Działanie: - wzmacniające - choroby grzybowe - połyśnica marchwianka

Kozłek lekarski Sok wyciśnięty z kwiatów 1 kropla na 1 l wody. Termin – wiosna, kwiaty drzew Działanie: wspomaga kwitnienie i wiązanie owoców chroni przed przymrozkami

Gorczyca biała Suche nasiona rozetrzeć w moździerzu – 200g /10 l Stosowanie: nie rozcieńczone na mszyce

Łopian większy Drobno pokrojone liście ( 1/3 pojemności na 10 l ) moczyć 3 doby Stosowanie: - nie rozcieńczone do zwalczania gąsienic na kapustnych

RUMIANEK POSPOLITY Kwiaty – 50 g suchych kwiatów na 10 litrów wody. Stosować -nierozcieńczone. Działanie: wzmocnienie roślin zaprawianie nasion dodatek do kompostu

Ochrona przed szkodnikami. wysiew roślin pułapek, odpowiednie sąsiedztwo roślin – do roślin odstraszających szkodniki należą: aksamitka, gorczyca biała, mięta pieprzowa, nagietek, chrzan i inne, stwarzanie dogodnych warunków do życia ptakom, owadom drapieżnym i innym, nakładanie opasek lepnych , tablic lepnych Stosowanie wywarów i gnojówek roślinnych

Owady pożyteczne Biedronki Biegacze Kruszynki Baryłkarz bielinek Mszycznik, mszycarz Dziubałek Sierpoń żółty, złotook pospolity Rydzenica, pryszczarek mszycojad

Biedronka Dorosłe chrząszcze długości 5-8 mm mają jasnoczerwone pokrywy ozdobione siedmioma czarnymi kropkami. Jaja – barwy żółto- pomarańczowej. Poczwarki –brunatne, nieruchome, przyczepione do liścia głową do góry. Larwy – jaskrawo ubarwione i pokryte brodawkami.

Biedronka Cechuje się dużą płodnością. Jedna samica składa na liściach od 400 do 700 jaj. Na mszycach żerują larwy i chrząszcze. Jeden osobnik zjada dziennie do 50 mszyc.

Biegacze – fioletowy, ogrodowy, skórzasty, wręgaty. Chrząszcze biegaczy żyją na powierzchni gleby. Zjadają gąsienice motyli, mrówki, pająki, mszyce, larwy stonki ziemniaczanej.

Baryłkarz bielinek. . Składa po 15-35 jaj w ciele gąsienic bielinka kapustnika, gdzie żerują wylęgłe larwy. Z 1 żywiciela wydostaje się ok. 150 larw baryłkarza. W ciągu roku – kilka pokoleń, które znacznie przyczyniają się do zmniejszenia liczby gąsienic.

Smukwa okazała Ciało ma czarne pokryte licznymi szczecinkami, odwłok żółty u samca i czerwony u samicy. Larwy zerują na pędrakach – wgryzając się do jego wnętrza. Po wyjedzeniu ciała – smukwy przepoczwarczają się w kokonie obok spożytego pędraka. Owady dorosłe – spotkać można na kwiatach, gdzie pełnia rolę zapylaczy.

Mszycznik Spotykane na kwiatach, gdzie odżywiają się pyłkiem, nektarem i spadzią. Z jaj składanych na liściach wylęgają się larwy, które usadawiają się w koloniach mszyc i wysysają ja jedna po drugiej. Jedna larwa – niszczy dziennie do 100 mszyc.

Dziubałek – mały, gajowy. Zimują postacie dorosłe –głównie samice. W ciągu roku rozwijają się dwa pokolenia.

Dziubałek Larwy dziubałka wysysają mszyce – jedna larwa w ciągu życia zjada 100-800 mszyc. Larwy żerują w koloniach mszyc na drzewach. Poza mszycami atakują również przędziorki.

Sierpoń żółty Dorosłe osobniki żywią się pyłkiem i nektarem kwiatowym. Larwy są mięsożerne i żerują w ciele ofiary. Spasożytowane szkodniki pęcznieją i staja się skórzastymi mumiami. Odżywiają się mszycami, gąsienicami motyli i chrząszczy, a także muchówek.

Rydzenica Samice składają po kilkaset jaj, z których wylegają się larwy. Larwy wgryzają się do poczwarek pryszczarków, śmietek i na nich pasożytują. Zimują larwy w poczwarkach swych ofiar. Chrząszcze są wrogami biologicznymi muchówek i mszyc.

Mszycarz. Z jaj rozwijają się larwy, które zerują w ciele ofiary i zabijają je. Spasożytowane mszyce pęcznieją i stają się skórzastymi mumiami. Zimują w jamie ciała martwych ofiar. Są pasożytami mszyc: zbożowych, brzoskwiniowo-ziemniaczanej i kapuścianej.

Pryszczarek mszycojad Postacie dorosłe odżywiają się sokami roślin, nektarem kwiatów i spadzią. Larwy niszczą skutecznie mszyce żerujące na liściach.

Złotook pospolity Samice składają na roślinach białe jaja umieszczone na końcu nitkowatych wyrostków. Wyległe z nich larwy są drapieżne. Odżywiają się mszycami i przędziorkami.

Dziękuję za uwagę Jadwiga Dębska Próchniak