Rynki Finansowe II Podmioty Pozabankowe Dr Urszula Banaszczak-Soroka

Spółdzielcze Kasy Oszczędnościowo – Kredytowe, - nadzór KNF System pozabankowY Spółdzielcze Kasy Oszczędnościowo – Kredytowe, - nadzór KNF Poza całkowitym nadzorem lub nadzorowane fragmentarycznie (parabanki za Komitetem Stabilności Finansowej to podmioty nie działające w oparciu o reguły Prawa bankowego, oferujące usługi i produkty finansowe podobne do usług bankowych oraz funkcjonujące w obszarze nie objętym nadzorem Komisji Nadzoru Finansowego Działalność instytucji parabankowych nie podlega nakładanym przez prawo bankowe wymogom ostrożnościowymi, kapitałowym, wymogom co do formy prawnej i ochrony tajemnicy bankowej, brak jest również gwarancji zgromadzonych środków

Crowdfunding (finansowanie społecznościowe) Parabanki firmy leasingowe pośrednicy kredytowi, firmy pożyczkowe, Crowdfunding (finansowanie społecznościowe) podmioty przyjmujące depozyty ( w świetle obecnie obowiązujących przepisów prowadzenie, bez stosownego zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego, działalności polegającej na gromadzeniu środków pieniężnych innych osób fizycznych, prawnych lub jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, w celu udzielania kredytów, pożyczek pieniężnych lub obciążania ryzykiem tych środków w inny sposób, jest nielegalne i podlega grzywnie do 5 000 000 złotych i karze pozbawienia wolności do lat 3) faktoring ( handel długami), anioły Biznesu, Venture Capital, private equity lombardy piramidy finansowe

Rynki finansowe II Leasing

Pierwsza firma leasingowa – Stany Zjednoczone – 1952 Historia leasingu Pierwsza firma leasingowa – Stany Zjednoczone – 1952 Pierwsza firma leasingowa w Europie – FRN - 1962 Pierwsza firma leasingowa w Polsce Europejski Fundusz Leasingowy – 1991

Akty prawne (między innymi) Leasing Akty prawne (między innymi) Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 Kodeks Cywilny (tekst jednolity Dz.U. 2018 r., poz. 1025 ) - Tytuł XVII Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jednolity Dz.U. z 2018 r., poz. 395), Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jednolity Dz.U. z 2018 r., poz. 1036), Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jednolity Dz.U. z 2018 r., poz. 200), Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jednolity Dz.U. z 2017 r., poz. 1221).

Def umowy leasingowej Art. 7091 KC . Przez umowę leasingu finansujący zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, nabyć rzecz od oznaczonego zbywcy na warunkach określonych w tej umowie i oddać tę rzecz korzystającemu do używania albo używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony, a korzystający zobowiązuje się zapłacić finansującemu w uzgodnionych ratach wynagrodzenie pieniężne, równe co najmniej cenie lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego.

Leasing Leasing jest usługą finansową, w ramach której wyspecjalizowany podmiot leasingodawca (w ustawie KC finansujący) jest zobowiązany do nabycia aktywów oraz przekazania ich do użytkowania na oznaczony czas leasingobiorcy ( w ustawie KC korzystający) , np. przedsiębiorstwu albo osobie fizycznej.

Kryteria podziału leasingu 1/ Kryterium – liczba stron biorących udział w transakcji - leasing bezpośredni, Leasing pośredni (właściwy). 2/ kryterium – kwestie rachunkowe i podatkowe Leasing operacyjny, Leasing finansowy.

Leasing Operacyjny: polega na czasowym przekazaniu w użytkowanie dobra inwestycyjnego. Czas ten jest z reguły krótszy niż okres normatywnego zużycia leasingowanej rzeczy.  Leasingobiorca – miesięczne raty leasingowe ustalone w umowie stanowią koszt uzyskania przychodów . Do kosztów można zaliczyć także opłatę wstępną. Podatek VAT doliczany jest do rat leasingowych. Leasingodawca (finansujący) – dokonuje odpisów amortyzacyjnych (zaliczanie w koszty co miesiąc) ponieważ przedmiot leasingu zaliczany jest do jego składników majątku (jest jego własnością). Odpis amortyzacyjny obniża podatek dochodowy. Opłaty leasingowe w całości będą zaliczane do przychodów podatkowych.

Leasing finansowy  - polega na oddaniu rzeczy w użytkowanie, w zamian za raty leasingowe Leasingobiorca (korzystający) – przedmiot umowy zaliczany jest do składników majątku zatem dokonuje on odpisów amortyzacyjnych według wybranej stawki i metody. Odpis amortyzacyjny obniża podatek dochodowy. Do kosztów uzyskania przychodów zalicza się raty leasingowe w części odsetkowej wpływając na obniżenie podatku. Nie występują koszty związane z opłatą wstępną. Podatek VAT płaci z góry przy odbiorze przedmiotu. Leasingodawca (finansujący) – raty leasingowe zaliczane do przychodów.

Leasing połączony z zarządzaniem flotą, Leasing z opcją zakupu Inne rodzaje Leasingu Leasing zwrotny Leasing dewizowy Leasing konsumencki Leasing połączony z zarządzaniem flotą, Leasing z opcją zakupu

Leasing a kredyt dokumenty, zdolność kredytowa, zabezpieczenie, wkład własny, czas umowy, wysokość rat, kwestie własnościowe, kwestie podatkowe

Źródła finansowania podmiotów prowadzących działalność leasingową: - kredyt bankowy, - kapitały własne, - emisja papierów dłużnych (obligacji), - fundusze europejskie, - sprzedaż wierzytelności (sekurytyzacja). - pożyczki od Europejskiego Banku inwestycyjnego

Najwięksi Leasingodawcy (finansujący) w 2017 roku w mln zł ( Źródło: sprawozdania ZPL) PKO BP Leasing 4 406 mln zł Idea Geting leasing 3 994,4 mln Mleasing 2 952,5 Europejski Fundusz Leasingowy 2 757 BZ WBK Leasing 2 411,9 Volkswagen Leasing 2 288,2 ING Lease 2 169,6 BNP Paribas Lease 1 709,1 Pekao Leasing 1 696,9 Millennium Leasing 1 658,7

Liczba podpisanych umów leasingowych ( w mln) i ich wartość (w mld zł) w latach 2004 -2017(źródło: Rozwój systemu op. cit. )

Aktywa Finansowane przez Spółki Leasingowe w latach 2004-2017 w mld zł (Źródło Rozwój Systemu Finansowego w Polsce, NBP

Struktura Środków Ruchomych leasingowanych w mld zł w latach 2004-2017 (Źródło Rozwój systemu finansowego , nbp )

wartość środków przekazanych w leasing w UE i Polsce w latach 2004 -2017 ( w mld euro) Źródło: opracowanie własne na podstawie Rozwój systemu finansowego, NBP

Leasing Zgodnie z ustawą prawo bankowe – do instytucji finansowych zaliczamy : podmiot udostepniający składniki majątkowe na podstawie umowy leasingu natomiast w KH nie jest zaliczany do instytucji finansowych. Firma leasingowa nie podlega nadzorowi KNF Uruchomienie działalność leasingowej nie wymaga licencji ani koncesji.

Pośrednictwo kredytowe c.d. Pośrednictwo kredytowe

Przedmiot działalności pośredników kredytowych Podstawowym przedmiotem działalności pośredników kredytowych jest sprzedaż bankowych kredytów i pożyczek. Dodatkowe usługi świadczone przez te przedsiębiorstwa obejmują: a/ doradztwo przy zakupie ubezpieczeń, b/ doradztwo przy zakupie tytułów uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych, c/ doradztwo przy wyborze programów oszczędnościowych.

Regulacje prawne Nowelizacja ustawy prawo bankowe z 2004 r. Ustawa z dnia 23 marca 2017 r. o kredycie hipotecznym oraz nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami (Dz.U. 2017 poz. 819) znowelizowanej ustawie z dnia 11 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (Dz. U. 2018 poz 993 – tekst jednolity)

Typy pośredników a/ pośrednik kredytu konsumenckiego b/ pośrednik kredytu hipotecznego

Definicja Pośrednictwa Kredytowego (art. 5 ust Definicja Pośrednictwa Kredytowego (art. 5 ust.3 ustawy o kredycie konsumenckim Dz.U. 2018, poz. 993 Tekst jednolity ) pośrednik kredytowy to: przedsiębiorca w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny, inny niż kredytodawca, który w zakresie swojej działalności gospodarczej lub zawodowej uzyskuje korzyści majątkowe, w szczególności wynagrodzenie od konsumenta, dokonując czynności faktycznych lub prawnych związanych z przygotowaniem, oferowaniem lub zawieraniem umowy o kredyt;

Definicja kredytu konsumenckiego Umowa o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255 550 zł albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi. A także umowę o kredyt niezabezpieczony hipoteką, który jest przeznaczony na remont domu albo lokalu mieszkalnego, w tym w wysokości większej niż wysokość określona w ust. 1. (art. 3 ust 1 i 1a ustawy o kredycie konsumenckim)

Elementy nadzoru Pośrednik kredytowy może podjąć wykonywanie działalności pośrednictwa w zakresie kredytów konsumenckich po uzyskaniu wpisu w dziale drugim rejestru pośredników kredytowych (art.59 da ust 1) Wpisu do rejestru dokonuje KNF (art. 59 da ust 3) na podstawie wniosku zainteresowanego ( elementy wniosku wskazuje art. 59 db ) Na koniec grudnia 2017 r. do rejestru wpisanych było 2 083 pośredników kredytu konsumenckiego

Definicja pośrednika kredytu hipotecznego (art Definicja pośrednika kredytu hipotecznego (art.3 pkt 15 ustawy o kredycie hipotecznym) Pośrednicy kredytu hipotecznego to przedsiębiorcę w rozumieniu art. 431 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny, niebędącego kredytodawcą ( a kredytodawcami są: banki krajowe, odziały banków zagranicznych, instytucje kredytowe, oddziały instytucji kredytowych oraz skoki), który w ramach wykonywanej działalności gospodarczej lub zawodowej, za wynagrodzeniem w formie pieniężnej lub innej uzgodnionej formie korzyści finansowej:

c.d. a) przedstawia lub oferuje konsumentom umowy o kredyt hipoteczny, lub b) udziela konsumentom pomocy, podejmując prace przygotowawcze lub inne przedumowne działania administracyjne inne niż wymienione w lit. a, polegające na obsłudze dokumentów, w związku z umowami o kredyt hipoteczny, lub c) zawiera z konsumentami umowy o kredyt hipoteczny w imieniu kredytodawcy (art. 3 pkt 15) oraz (art.3 pkt 26) może świadczyć usługi doradcze – przedstawianie rekomendacji konsumentowi w odniesieniu do co najmniej jednej umowy o kredyt hipoteczny,

Definicja kredytu hipotecznego (Umowy) – art Definicja kredytu hipotecznego (Umowy) – art.3 ust 1 ustawy o kredycie konsumenckim przez umowę o kredyt hipoteczny rozumie się umowę, w ramach której kredytodawca udziela konsumentowi kredytu lub daje mu przyrzeczenie udzielenia kredytu zabezpieczonego hipoteką lub innym prawem związanym z nieruchomością mieszkalną lub przeznaczonego na sfinansowanie niezwiązanego z działalnością gospodarczą lub prowadzeniem gospodarstwa rolnego nabycia lub utrzymania: prawa własności budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu; prawa własności nieruchomości gruntowej lub jej części; 4) udziału we współwłasności budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub udziału w nieruchomości gruntowej.  

( art.4 ust.1 ustawy o kredycie konsumenckim) c.d. Pośrednik kredytowy może działać za pośrednictwem agenta – przedsiębiorcę w rozumieniu art. 431 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2017 r. poz. 459), wykonującego czynności pośrednictwa kredytu hipotecznego, występującego w imieniu i na rzecz wyłącznie jednego pośrednika kredytu hipotecznego ( art.4 ust.1 ustawy o kredycie konsumenckim)

c.d. Działalność polegająca na świadczeniu usług pośrednictwa kredytu hipotecznego może być wykonywana wyłącznie przez pośredników kredytu hipotecznego oraz agentów. (art.47 ustawy o kredycie konsumenckim)

Wymogi wobec pośredników kredytu hipotecznego i ich agentów Pośrednik kredytu hipotecznego może prowadzić działalność w zakresie pośrednictwa kredytowego gdy spełni następujące warunki 1/ uzyska zezwolenie wydane przez KNF 2/ dokona wpisu do rejestru pośredników kredytowych kredytu hipotecznego (art.48 ust 1 ustawy o kredycie hipotecznym) 3/ wymóg spełniania przez zarząd i samych agentów, konkretnych warunków ( między innymi posiadania odpowiedniego wykształcenia, doświadczenia lub zaliczenia egzaminu, którego zakres określa ustawa, niekaralność i inne) 4/ agent musi być wpisany do rejestru agentów KNF. 5/ działalność gospodarcza prowadzona przez pośredników kredytu hipotecznego i agentów podlega nadzorowi sprawowanemu przez Komisję Nadzoru Finansowego. Komisja może wejść do pomieszczeń pośrednika lub agenta. Celem nadzoru nad działalnością pośredników kredytu hipotecznego i agentów jest zapewnienie zgodności tej działalności z przepisami ustawy.

Parabanki c.d. Firmy pożyczkowe

Definicja instytucji pożyczkowej instytucja pożyczkowa to kredytodawca inny niż: bank krajowy, bank zagraniczny, oddział banku zagranicznego, instytucja kredytowa lub oddział instytucji kredytowej w rozumieniu ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa oraz Krajowa Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa, którego działalność polega na udzielaniu kredytów konsumenckich w postaci odroczenia zapłaty ceny lub wynagrodzenia na zakup oferowanych przez niego towarów i usług;

Zmiany zasad funkcjonowania firm pożyczkowych (regulacje prawne) - zakres działania, - zdefiniowanie, - forma organizacyjno – prawna i kapitały, - wymagania wobec zarządu, - ograniczenia opłat i prowizji, - wpis do rejestru

Definicja shadow bankingu (bankowość cienia) w Zielonej Księdze KE Pod tym pojęciem rozumie się „system pośrednictwa finansowego, którego uczestnikami są podmioty spoza regularnego systemu bankowego”. Podmioty te dokonują transferu ryzyka kredytowego, płynności oraz terminów zapadalności, korzystając przy tym z dźwigni finansowej. Ponadto shadow banking obejmuje sekurytyzację, pożyczki papierów wartościowych oraz operacje repo (warunkowy zakup - nie występują w Polsce )

Działalność Pośredniaków kredytowych (Źródło GUS file:///C:/Users/ubs/Downloads/dzialalnosc_przedsiebiorstw_posrednictwa_kredytowego_w_2017_roku%20(3).pdf

(finansowanie społecznościowe) Rynek pozabnkowy c.d. Crowdfunding (finansowanie społecznościowe)

Crowdfunding Crowdfunding jest sposobem pozyskiwania środków na określone projekty od dużej liczby osób za pośrednictwem specjalistycznych platform internetowych. Udostępniane za pośrednictwem takich platform finansowanie ma zazwyczaj formę wkładów o małej wartości (niekiedy bez prawa roszczenia do ich zwrotu). Gromadzone w ten sposób środki są obciążane ryzykiem, ale nie podlegają żadnemu systemowi ochrony.

Rodzaje crowdfundingu bezudziałowy, inwestycyjny, pożyczki społecznościowe P2P , Inne

defraudacji udostępnionych środków, Rodzaje ryzyka defraudacji udostępnionych środków, całkowitej utraty zainwestowanych środków na skutek problemów finansowych podmiotu pozyskującego finansowanie, którego wiarygodność kredytowa nie podlega sformalizowanej ocenie (crowdfunding inwestycyjny i P2P), upadłości właściciela platformy crowdfundingowej,  braku odpowiedniej ochrony danych klientów platform.

Instytucje pozabankowe Faktoring

Definicja faktoringu Faktoring jest usługą finansową, która polega na wykupie przez wyspecjalizowany podmiot (faktora) nieprzeterminowanych wierzytelności przedsiębiorstwa (faktoranta) z tytułu sprzedaży towarów lub usług oraz świadczeniu na jego rzecz dodatkowych usług, takich jak np. monitoring płatności, działania windykacyjne, czynności księgowe i administracyjne.

Cel usługi faktoringowej Przedsiębiorstwa wykorzystują faktoring przede wszystkim do skrócenia cyklu regulowania należności, a przez to do poprawy płynności finansowej i struktury bilansu, a także do zabezpieczenia się przed niewypłacalnością kontrahentów, czy przed ryzykiem kursu walutowego.

Regulacje Prawne Brak regulacji prawnych – umowa nienazwana Kodeks Cywilny w zakresie swobody przepływu wierzytelności

Klasyfikacja Faktoring pełny (bez regresu) – usługa polegająca na przeniesieniu ryzyka niewypłacalności (braku zapłaty) kontrahenta na faktora . Jest to możliwe dzięki ubezpieczeniu należności przez samego faktora, bądź wykorzystaniu istniejącej polisy ubezpieczenia należności zawartej przez przedsiębiorcę z ubezpieczycielem.

Faktoring niepełny (z regresem) c.d. Faktoring niepełny (z regresem) polega na wykupie przez faktora należności bez przejęcia ryzyka niewypłacalności odbiorców swojego klienta. W tym wypadku to klient jest odpowiedzialny za wypłacalność kontrahentów. W razie braku płatności ze strony odbiorcy w ustalonym w umowie faktoringu dodatkowym terminie liczonym od daty wymagalności faktury, klient zobowiązany jest do zwrotu faktorowi kwoty zaliczki wypłaconej z tytułu wykupu należności. Branża faktoringowa nazywa potocznie termin zwrotu zaliczki okresem regresu i z reguły wynosi on od 14 do nawet 60 dni. Faktoring cichy – jest to rodzaj faktoringu, w którym odbiorca towaru (kontrahent, płatnik faktury) nie jest informowany o tym, że wystawiona na niego faktura jest objęta faktoringiem.

Nadzór Brak nadzoru

Potencjał Branży GUS bada 50 podmiotów prowadzących działalność faktoringową, tj. 39 wyspecjalizowanych firm faktoringowych oraz 11 banków komercyjnych. Spośród podmiotów badanych przez GUS tylko dla 15 faktoring stanowił jedyny rodzaj działalności. Większość firm oferujących usługi faktoringu w Polsce traktuje je jako dodatkowe źródło przychodów.

wartość wierzytelności wykupionych przez krajowe podmioty świadczące usługi faktoringowe w mld zł w latach 2004-2017 (źródło: Rozwój Systemu Finansowego NBP

Fundusze wysokiego ryzyka ( private equity oraz venture capital) Rynki finansowe Fundusze wysokiego ryzyka ( private equity oraz venture capital)

Podstawa prawna Od 2016 Alternatywnym Funduszem Inwestycyjnym w rozumieniu ustawy o funduszach jest instytucja wspólnego inwestowania, której przedmiotem działalności jest zbieranie aktywów od wielu inwestorów w celu ich lokowania w interesie tych inwestorów zgodnie z określoną polityką inwestycyjną, niebędącą funduszem inwestycyjnym otwartym

Od 2016 r zmiany w ustawie o funduszach inwestycyjnych Działa w formie spółki kapitałowej zezwolenie KNF lub tylko wpis do rejestru zarządzających alternatywnymi spółkami inwestycyjnymi (AFI) (w zależności od skali działalności, jeżeli aktywa do 100 mln euro tylko rejestr ) Nadzorowane przez KNF Kontrolowane przez KNF Obowiązki informacyjne

c.d. Private equity – zewnętrzne źródło finansowania spółek  niedopuszczonych do obrotu publicznego. Inwestor - private equity -to najczęściej fundusz zarządzający majątkiem osób trzecich. Istotą działania nie jest maksymalizacja bieżących zysków ale długoterminowy wzrost wartości finansowanego podmiotu. Środki Private Equity mogą być wykorzystywane do założenia firmy, rozszerzenia jej działalności, wykupu części lub całości istniejącego przedsiębiorstwa  we współpracy z jego zarządem oraz do ożywienia firmy.

C,d Fundusze Venture Capital (VC) – podfundusz PE forma finansowania rozwoju przedsiębiorstw. Inwestycje Venture Capital są wnoszone przez zewnętrznego inwestora, najczęściej do małych i średnich firm, we wczesnym stadium rozwoju. Głównym powodem zainteresowania takimi inwestycjami, jest wyjątkowy potencjał wzrostu danego podmiotu w okresie najbliższych lat oraz prawdopodobieństwo znacznych zysków w niedługim okresie czasu

Źródła finansowanie FPE Banki Fundusz funduszy Osoby prywatne Zakłady ubezpieczeń Fundusze funduszy Instytucje akademickie Sektor publiczny Przedsiębiorstwa Fundusze emerytalne

Fundusze Wysokiego Ryzyka (wartość inwestycji w mln zł w latach 2004-2016

Wybrane źródła finansowanie przedsiębiorstw w latach 2005-2016 w mld zł