Przemiany energetyczno-białkowe w żywieniu bydła mlecznego z elementami paszoznawstwa

Proces trawienia u przeżuwaczy Żywienie przeżuwaczy w pierwszym etapie polega na karmieniu mikroorganizmów w żwaczu, tak aby dostarczyć odpowiednie ilości składników pokarmowych dla prawidłowego funkcjonowania żwacza. Jest to również ważne dla organizmu zwierzęcego. Żwacz pH 6-6,5 130-180 l cieczy 1010 Bakterii 106 Protozoa Rozkład mikrobiologiczny 65% of materii organicznej 70% pobranej energii 70% włókna (NDF) 100% rozp. węglowodanów synteza Białko bakterii = 80% zapotrzebowania krowy na białko Dwunastnica Trawienie enzymatyczne: białko bakterii białko nierozkładalne w żwaczu skrobia nierozkładalna w żwaczu tłuszcz

BTJN BTJE Białko ogólne Energia (SMOF) Strawna masa organiczna Fermentacja Strawna masa organiczna ulegająca fermentacji w żwaczu 145g/1 kg SMOF Białko ulegające rozkładowi w żwaczu Białko nie ulegające rozkładowi w żwaczu Białko mikroorganizmów syntetyzowane w żwaczu BM Białko mikroorganizmów syntetyzowane w żwaczu Białko paszy nie ulegające rozkładowi w żwaczu trawione w jelicie cienkim BTJP Białko mikroorganizmów trawione w jelicie cienkim wyliczone z uwzględnieniem ilości dostarczonej energii BTJME Białko mikroorganizmów trawione w jelicie cienkim, wyliczone z uwzględnieniem ilości dostarczonego N BTJMN BTJN BTJE

Problem żywienia krów mlecznych obejmuje: Zaopatrzenie w energię Podaż białka Zapewnienie właściwej ilości i jakości włókna surowego Uzupełnienie makro- i mikroelementów Zaopatrzenie w witaminy

Zasady żywienia krów ograniczenie, skrócenie deficytu energii po wycieleniu prawidłowe żywienie w okresie przejściowym profilaktyka chorób metabolicznych ochrona wątroby maksymalizacja syntezy białka mikrobiologicznego w żwaczu (INRA, DLG, Cornell) duże pobranie suchej masy stabilizacja fermentacji w żwaczu(pH,LKT,amoniak)

Trawienie-przeżuwacze Ślina – działanie buforujące pH 8.0-8.6 ,produkcja 50-200 litrów na dobę Przeżuwanie - ruchy antyperystaltyczne, 40-50 ruchów na minutę Mikroorganizmy żwacza (układ symbiotyczny) -produkcja LKT -rozkład białka do amoniaku -synteza witamin z grupy B -produkcja gazów Trawienie-60%MO, 50-70% celulozy,90-95% WN,60-80% BO,10-40% tłuszczu

Przemiany białka

Synteza białka mikrobiologicznego Warunki beztlenowe Wskaźnik pH płynu żwaczowego 6.2-6,8 Temperatura 39.5C Wilgotność-80-85% Stabilizacja fermentacji Mieszanie treści żwacza

Metabolizm energetyczny u krów mlecznych Dawka Żwacz Jelito Włókno surowe (NDF) Celuloza Hemiceluloza odchody (glukoza) (weglowodany omijające mikrobiol. fermentację) (skrobia) glukoza amoniak Bakterie białko bakteryjne Aminokwasy Absorbowane do krwi Cukry proste Węglowodany niestrukturalne (NFC) skrobia gazy Lotne kwasy tłuszczowe Energia Absorbowane do krwi Kwas propionowy Kwas masłowy Kwas octowy % tłuszczu w mleku Trójglicerydy (tłuszcze) Rozmiar produkcji mleka Laktoza (cukier mleka) Glukoza

Lotne kwasy tłuszczowe Dobowa produkcja 3 kg Octowy 50-70-% Propionowy 18-20% Masłowy 12-18% Izowalerianowy (leucyna) Izomasłowy (walina) Walerianowy (proliny)

Wpływ składu dawki na koncentrację LKT w płynie żwacza i skład mleka

Bilans energii – podstawowy problem okresu przejściowego Obniżony apetyt Niskie pobranie energii „Ujemny bilans” energii Rozwój płodu Wysokie zapotrzebowanie na energię Produkcja siary Produkcja mleka

Bilans energii – podstawowy problem okresu przejściowego Niska wartość pokarmowa pasz Niska jakość pasz Obniżony apetyt Niskie pobranie energii Nadmierne otłuszczenie krów „Ujemny bilans” energii Choroby i zaburzenia metab. Rozwój płodu Wysokie zapotrzebowanie na energię Produkcja siary Produkcja mleka

Pochodzenie i rola glukozy u krowy mlecznej Synteza w wątrobie (glukoneogeneza) Glikogen Wchłanianie jelitowe (trawienie skrobi) Glukoza Mięśnie Tłuszcz ciała Przewód pokarmowy Mózg Krew Macica i płód Gruczoł mlekowy Laktoza Białka mleka Tłuszcz mleka 15

„Ujemny bilans” energii Energia „Tłuszcze spalają się w ogniu węglowodanów” „Ujemny bilans” energii Rozkład tłuszczu -lipoliza Wolne kwasy tłuszczowe we krwi Glukoza Spalanie (cykl Krebsa) Energia CO2, H2O

„Ujemny bilans” energii Energia „Tłuszcze spalają się w ogniu węglowodanów” „Ujemny bilans” energii Rozkład tłuszczu -lipoliza Wolne kwasy tłuszczowe we krwi Glukoza Niepełnespalanie (cykl HMG) Spalanie (cykl Krebsa) Energia CO2, H2O Ciała ketonowe kwas BHM kwas acetooctowy aceton

„Ujemny bilans” energii Energia „Tłuszcze spalają się w ogniu węglowodanów” „Ujemny bilans” energii Rozkład tłuszczu -lipoliza Wolne kwasy tłuszczowe we krwi Glukoza Niepełnespalanie (cykl HMG) Synteza tłuszczu Spalanie (cykl Krebsa) Energia CO2, H2O Ciała ketonowe kwas BHM kwas acetooctowy aceton Stłuszczenie wątroby

Zawartość mocznika w mleku

Odpas Najwyższe stężenie mocznika we krwi po 3-4 godzinach Najwyższe stężenie mocznika we krwi po 1-2 godzinach Najwyższe stężenie mocznika w mleku

za dużo B za dużo E B w normie za mało B >3,5 E w normie 3,0–3,5 Ocena pokrycia zapotrzebowania krów mlecznych na białko i energię na podstawie zawartości białka i mocznika w mleku mocznik mg/l za dużo B za dużo E B w normie za mało B >3,5 E w normie 3,0–3,5 za mało E <3,0 >250 150 - 250 <150 białko %

Ocena pokrycia zapotrzebowania krów mlecznych na białko i energię na podstawie zawartości białka i mocznika w mleku

Ocena pokrycia zapotrzebowania krów mlecznych na białko i energię na podstawie zawartości mocznika i białka w mleku Białko w mleku, % Mocznik w mleku, mg/litr <150 150-280 >280 > 3.6 Żywienie energetyczne powyżej zapotrzebowania Kontrola BCS (otłuszczenie) Korekta dawki (ekonomia ?) Niedobór białka w dawce zwiększyć udział w dawce BURŻ -kiszonka z lucerny -śruta rzepakowa, sojowa Optymalna zawartość białka w dawce, może (??) więcej w dawce BNRŻ -białko chronione -śruta sojowa -młóto browarniane Nadmiar białka w dawce, w tym BURŻ ocenić synchronizację energii i białka 3.2-3.6 Żywienie energetyczne blisko zapotrzebowania < 3.2 Żywienie energetyczne poniżej zapotrzebowania Dodać energii Sprawdzić strukturę, smakowitość, Kontrolować BCS Unikać chorób metabolicznych

Zrównoważona podaż energii i białka w żwaczu Ocena pokrycia zapotrzebowania krów mlecznych na białko i energię na podstawie zawartości mocznika w mleku – różne okresy laktacji Okres laktacji Mocznik, mg/litr <150 150-240 240-270 >270 1-40 dni Niedobór białka Nadmiar energii Zrównoważona podaż energii i białka w żwaczu Niedobór energii Nadmiar białka i BURŻ 41-150 151-250 251-300

Mocznik w mleku (mg/l) – wydajność 8000 kg (korekta: ±20 mg ±1000kg) Mocznik (mg/l) >280 280 260 zrównoważona podaż energii i białka w żwaczu 220-280 240 w żwaczu 200-260 220 w żwaczu 200-240 w żwaczu 180-240 200 180 <180 Dni laktacji 1 - 40 41 - 100 101 - 200 >200

Mocznik w mleku (mg/l) – wydajność 8000 kg (korekta: ±20 mg ±1000kg) niedobór białka w dawce nadmiar węglowodanów fermentujących w żwaczu zwiększyć BTJN Zwiększyć udział pasz białkowych w dawce: - kiszonka z traw - kiszonka z lucerny - wywar - śruty poekstrakcyjne nasiona roślin strączkowych Zmniejszyć udział pasz energetycznych w dawce: kiszonka z kukurydzy kiszonka z wysłodków buraczanych śruty zbożowe wysłodki buraczane suszone niedobór węglowodanów fermentujących w żwaczu (energii) nadmiar białka w dawce lub białka ulegającego degradacji w żwaczu zwiększyć BTJE Zwiększyć udział pasz energetycznych w dawce: kiszonka z kukurydzy kiszonka z wysłodków buraczanych śruty zbożowe Zmniejszyć udział pasz białkowych w dawce: kiszonka z traw kiszonka z lucerny wywar śruty poekstrakcyjne

Kiszonka motylkowych z trawami** Siano łąkowe** Lp Parametr Jednostka Kiszonka z kukurydzy Kiszonka z lucerny* Kiszonka z traw* Kiszonka motylkowych z trawami** Siano  łąkowe** TMR na bazie kiszonki  z kukurydzy** Kiszone ziarno kukurydzy** 1. Sucha masa g/100g 33-35 silos: 35-45 baloty: 40-55 silos: 30-45 silos: 30-35 baloty: 35-50 85 40-50 60-70 2. Popiół surowy g/100g poniżej   5 poniżej  11 poniżej  7 poniżej 8 poniżej 3 3. Białko ogólne 8-12 18-22 powyżej 15 powyżej 17 powyżej 12 16-18 powyżej 8 4. Włókno surowe 17-20 29-35 23-27 poniżej 28 poniżej 31 poniżej 25 2,8 5. NDF 36-41 40-45 40-44 max.41 26-30 10 6. ADF 16-22 31-35 29-31 max.30 max.33 18-20 3,5 7. Skrobia 34-45 -- 27-35 powyżej  60 8. Kwasowość paszy pH ok. 4,2 ok. 4,6 ok. 4,4

Roślina Faza wegetacji Sucha masa Białko ogólne Włókno surowe Strawn. subst. org. JMP LUCERNA Początek pączkowania Pączkowanie Początek kwitnienia W kwiecie 16,2 17,6 18,9 21,7 20,6 19,3 17,8 16,8 27,4 29,9 31,5 33,3 69 66 63 60 0,83 0,77 0,73 0,69 ŻYCICA TRWAŁA Początek kłoszenia Kłoszenie Koniec kłoszenia Kwitnienie Koniec kwitnienia 16,4 16,5 17,1 19,0 19,7 14,2 12,0 10,6 10,3 9,6 9,7 23,9 26,4 29,3 31,3 32,8 77 74 70 62 0,94 0,89 0,82 0,75 0,70 0,66