Filozofia prawa

Co to jest Prawo? Jak można badać prawo?

KAZUS I: Do Hansa Kelsena podszedł kiedyś jego student i zapytał go, czy jego zdaniem regulamin obozu koncentracyjnego jest prawem. Czy regulamin obozu koncentracyjnego jest prawem?

KAZUS II: Art.116 Ordynacji Podatkowej – odpowiedzialność członka zarządu za zaległości podatkowe Spółki § 2. Odpowiedzialność członków zarządu obejmuje zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu, oraz zaległości wymienione w art. 52 i art. 52a  powstałe w czasie pełnienia obowiązków członka zarządu. Istnieją trzy sposoby interpretacji tego przepisu obecne w orzecznictwie: Konieczne jest formalne pełnienie funkcji członka zarządu – niezależnie od tego, czy faktycznie wykonywał on czynności jako członek zarządu - np. był chory, na wakacjach; Konieczne jest nie tylko formalne pełnienie funkcji członka zarządu ale i faktyczne wykonywanie tych funkcji; Nie jest potrzebne formalne pełnienie funkcji członka zarządu, wystarczy samo działanie jako członek zarządu.

Przyjmijmy, że członek zarządu Spółki ABC otrzymał decyzję o odpowiedzialności za zaległości podatkowe tej spółki i zaskarżył ją do WSA. Organ zaprezentował pogląd zawarty w punkcie a), tj. ten formalistyczny. WSA uznał jednak za właściwie podejście c). NSA zdecydował się wydać w sprawię tego przepisu uchwałę, w której uznał, że właściwie jest podejście b) Miesiąc później członek zarządu Spółki XYZ otrzymał decyzję, w której organ znowu uznał, ze właściwie jest podejście określone w punkcie a). Jaka jest rola uchwał NSA? Czy są to precedensy? Co jest tutaj prawem? Czy organ podatkowy ma jakiekolwiek szanse na utrzymanie swojego stanowiska w sądzie?

Art. 119a. Ordynacja podatkowej  Skutki czynności dokonanej w celu uniknięcia opodatkowania § 1.Czynność dokonana przede wszystkim w celu osiągnięcia korzyści podatkowej, sprzecznej w danych okolicznościach z przedmiotem i celem przepisu ustawy podatkowej, nie skutkuje osiągnięciem korzyści podatkowej, jeżeli sposób działania był sztuczny (unikanie opodatkowania). § 2.W sytuacji określonej w § 1 skutki podatkowe czynności określa się na podstawie takiego stanu rzeczy, jaki mógłby zaistnieć, gdyby dokonano czynności odpowiedniej. § 3.Za odpowiednią uznaje się czynność, której podmiot mógłby w danych okolicznościach dokonać, jeżeli działałby rozsądnie i kierował się zgodnymi z prawem celami innymi niż osiągnięcie korzyści podatkowej sprzecznej z przedmiotem i celem przepisu ustawy podatkowej. § 4. Jeżeli w toku postępowania strona wskaże czynność odpowiednią, skutki podatkowe określa się na podstawie takiego stanu rzeczy, jaki zaistniałby, gdyby dokonano tej czynności. § 5. Przepisy § 2–4 nie mają zastosowania, jeżeli okoliczności wskazują, że osiągnięcie korzyści podatkowej było jedynym celem dokonania czynności, o której mowa w § 1. W takiej sytuacji skutki podatkowe określa się na podstawie takiego stanu rzeczy, jaki zaistniałby, gdyby czynności nie dokonano.

Art. 115. KK   Stopień społecznej szkodliwości § 2. Przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu sąd bierze pod uwagę rodzaj i charakter naruszonego dobra, rozmiary wyrządzonej lub grożącej szkody, sposób i okoliczności popełnienia czynu, wagę naruszonych przez sprawcę obowiązków, jak również postać zamiaru, motywację sprawcy, rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia.

Art. 285a.  § 1. Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia przysługuje od prawomocnego orzeczenia wojewódzkiego sądu administracyjnego, gdy przez jego wydanie została stronie wyrządzona szkoda, a zmiana lub uchylenie orzeczenia w drodze innych przysługujących stronie środków prawnych nie było i nie jest możliwe. § 2. Skarga, o której mowa w § 1, przysługuje również w wyjątkowych przypadkach od prawomocnego orzeczenia wojewódzkiego sądu administracyjnego, jeżeli strony nie skorzystały z przysługujących im środków prawnych, gdy niezgodność z prawem wynika z naruszenia podstawowych zasad porządku prawnego lub konstytucyjnych wolności albo praw człowieka i obywatela, chyba że jest możliwa zmiana lub uchylenie orzeczenia w drodze innych przysługujących stronie środków prawnych. § 3. Od orzeczeń Naczelnego Sądu Administracyjnego skarga nie przysługuje, z wyjątkiem gdy niezgodność z prawem wynika z rażącego naruszenia norm prawa Unii Europejskiej. Orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego traktuje się jak orzeczenia wydane w postępowaniu wywołanym wniesieniem skargi. § 4. Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia podlega opłacie stałej.

Prawo według Johna Austina Rozkaz suwerena poparty sankcją. Jest to reguła wydana przez rządzącego dla podwładnego, której egzekucja jest zabezpieczona. Cechy suwerena: Przyzwyczajenie poddanych do posłuszeństwa suwerenowi i jego decyzjom Nad suwerenem nie ma innego suwerena 3. Jego władza jest nieograniczona, niepodzielna i nieprzerwana

Państwo według Georga Jellinka składa się z: obszaru państwowego (Staatsgebiet), czyli „przestrzennej podstawy dla rozwoju władania (Herrschaftsentfaltung) na zewnątrz i wewnątrz", „społeczeństwa państwowego" (Staatsvolk), czyli „stowarzyszenia członków państwa" i „sumy poddanych" oraz z władzy państwowej (Staatsgewalt).

Prawo dla Jellinka jest zespół norm, które: regulują zewnętrzne za­chowanie ludzi między sobą, pochodzą od uznanego autorytetu ze­wnętrznego, posiadają gwarancję obowiązywania (Verbindlichkeit), daną im przez zewnętrzną siłę. Prawo stanowi przy tym pewne etyczne minimum (Das Recht ist nichts Anderes, als das ethische Minimum)

Formy przeżyć wewnętrznych według Petrażyckiego: 1. Stany pasywne: czucie i uczucia; 2. Stany aktywne: wola i jej akty; 3. Stany zarazem aktywne i pasywne: głód i miłość. Są 4 formy przeżyć wewnętrznych: procesy woli (przeżycia jednostronnie aktywne); uczucia (przeżycia pasywne); czucia (przeżycia pasywne); emocje (impulsje), czyli przeżycia doznawczo-popędowe

Sfery życia prawa wg. Leona Petrażyckiego: Prawo pozytywne; Prawo intuicyjne; Sfera ich wzajemnego przenikania się. Prawo to co innego niż moralność. Moralność ma charakter jednostronny. Prawo zaś wykształca psychikę imperatywno – atrybutywną, rozumiejącą konieczność respektowania praw innych, ale także domagającą się praw dla siebie. .