System Zapewniania jakości kształcenia w szkolnictwie wyższym 1

Plan szkolenia Uwarunkowania zewnętrzne systemu jakości kształcenia Uwarunkowania wewnętrzne systemu jakości kształcenia (ewaluacja, sylabus, weryfikacja efektów kształcenia) 2

Uwarunkowania zewnętrzne systemu jakości kształcenia Część I Uwarunkowania zewnętrzne systemu jakości kształcenia 3

Standardy europejskie przyjęte w ramach Procesu Bolońskiego 4

uwzględnianie opinii studentów i środowisk pozauczelnianych, przypisanie wiodącej roli i odpowiedzialności za prowadzenie działań projakościowych uczelniom (oznacza to, że stworzenie odpowiednich mechanizmów zapewniania jakości kształcenia, w tym oceny jakości kształcenia, jest obowiązkiem samej uczelni, a nie zewnętrznych agencji, i to właśnie działania uczelni stanowią podstawę wszelkich rozwiązań funkcjonujących na poziomie kraju), uwzględnianie opinii studentów i środowisk pozauczelnianych, zachowanie jawności wszystkich działań w zakresie zapewniania jakości kształcenia i publiczna dostępność informacji o wynikach tych działań. 7

Zgodnie z tymi standardami uczelnie powinny: posiadać politykę zapewniania jakości i związane z nią procedury oraz standardy dotyczące oferowanych programów studiów i związanych z nimi efektów kształcenia, a także strategię na rzecz ciągłej poprawy jakości; strategia, polityka oraz procedury powinny posiadać formalny status, a informacja o nich powinna być publicznie dostępna, dysponować oficjalnymi mechanizmami zatwierdzania, okresowego przeglądu oraz monitorowania programów studiów oraz związanych z nimi efektów kształcenia (mechanizmy sprawdzania, czy i w jakim stopniu efekty kształcenia sformułowane dla danego programu studiów – i podane do wiadomości publicznej – są osiągane w wyniku realizacji procesu dydaktycznego), 8

sprawić, że studenci i doktoranci będą oceniani w oparciu o publikowane i konsekwentnie przestrzegane kryteria, przepisy oraz z zachowaniem odpowiednich procedur, posiadać metody gwaran­tujące, że kadra prowadząca zajęcia dysponuje odpowiednimi kwalifikacjami i kompetencjami, gwarantować, że zasoby wspomagające kształcenie są właściwe dla każdego z oferowanych programów, regularnie publikować informacje na temat oferowanych programów studiów oraz efektów kształcenia uzyskiwanych przez absolwentów. 9

Uwarunkowania polskie 10

Ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym Rozporządzenia w sprawie warunków prowadzenia studiów na określonym kierunku i poziomie kształcenia 11

Przepisy znowelizowanej ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym oraz wydanych na jej podstawie rozporządzeń istotnie wzmacniają znaczenie wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia. 12

W szczególności przepisy ustawy: zobowiązują rektora uczelni publicznej do sprawowania nadzoru nad wdrożeniem i doskonaleniem uczelnianego systemu zapewnienia jakości kształcenia (nowy przepis wprowadzony do ustawy – art. 66 ust. 2 pkt 3a), Akty prawne w zamyśle pozostawiają dużą autonomię uczelni w określaniu i tworzeniu struktur jakości kształcenia. czynią ocenę funkcjonowania systemu zapewnienia jakości kształcenia kluczowym elementem oceny programowej i oceny instytucjonalnej, dokonywanej przez Polską Komisję Akredytacyjną i obligują ministra do wydania – w drodze rozporządzenia – odpowiednich regulacji w tym zakresie (art. 9 ust. 3, pkt 3(c) i 4(a)). 13

Nowe regulacje wymuszają funkcjonowanie wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia w każdej jednostce uczelni prowadzącej studia. Zgodnie z treścią Rozporządzenia w sprawie warunków prowadzenia studiów (§ 9 ust. 1 pkt 9) wdrożenie takiego systemu, obejmującego mechanizmy doskonalenia programu kształcenia, jest jednym z warunków prowadzenia studiów. 14

Rozporządzenie to (§ 11 ust Rozporządzenie to (§ 11 ust. 1) formułuje także ogólne wymagania, jakie powinien spełniać wewnętrzny system zapewniania jakości kształcenia. Powinien on odnosić się do wszystkich etapów i aspektów procesu dydaktycznego i uwzględniać w szczególności: 15

wnioski z monitorowania karier zawodowych absolwentów uczelni. wszystkie formy weryfikowania efektów kształcenia osiąganych przez studenta w zakresie wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych, dokonywane przez studentów oceny nauczycieli akademickich w zakresie wypełniania przez nich obowiązków dydaktycznych, wnioski z monitorowania karier zawodowych absolwentów uczelni. Funkcjonowania wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia dotyczy też zawarty w tym rozporządzeniu przepis (§ 11 ust. 2) zobowiązujący kierownika jednostki prowadzącej studia (dziekana) do przedkładania corocznie radzie jednostki (radzie wydziału) oceny efektów realizowanego procesu kształcenia. Ocena ta powinna stanowić podstawę do określenia właściwych sposobów doskonalenia procesu kształcenia. 16

Delegacje ustawowe, czyniące ocenę funkcjonowania systemu zapewnienia jakości kształcenia kluczowym elementem dokonywanej przez Polską Komisję Akredytacyjną oceny programowej i oceny instytucjonalnej, zostały rozwinięte w Rozporządzeniu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 29 września 2011 r. w sprawie warunków oceny programowej i oceny instytucjonalnej. 17

W części III Załącznika do Statutu PKA, precyzującej kryteria i warunki przyznawania poszczególnych ocen (wyróżniająca, pozytywna, warunkowa), wskazano wagę poszczególnych kryteriów oceny. W przypadku oceny programowej wyróżniono wśród ośmiu kryteriów cztery kryteria kluczowe, w tym jedno dotyczące bezpośrednio wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia („jednostka rozwija wewnętrzny system zapewniania jakości zorientowany na osiągnięcie wysokiej kultury jakości kształcenia na ocenianym kierunku studiów”). 18

Uwarunkowania wewnętrzne systemu jakości kształcenia UKW 19

Obecnie funkcjonujący Wewnętrzny System Zapewniania Jakości Kształcenia został wprowadzony na Uniwersytecie Kazimierza Wielkiego w roku akademickim 2012/2013, Zarządzeniem Nr 64/2012/2013 Rektora UKW z dnia 24 kwietnia 2013 r. w sprawie wprowadzenie i stosowania w UKW Wewnętrznego Systemu Zapewniania Jakości Kształcenia. Zarządzenie zastąpiło wcześniejsze Zarządzenie Nr 32/2009/2010 Rektora UKW z dnia 30 marca 2010 w sprawie wprowadzenia i stosowania w UKW Wewnętrznego Systemu Zapewnienia Jakości Kształcenia.

System obejmuje wszystkie elementy procesu kształcenia, jak: organizacja kształcenia, programy kształcenia, nauczanie, ocenianie, środowisko kształcenia. Akty prawne w zamyśle pozostawiają dużą autonomię uczelni w określaniu i tworzeniu struktur jakości kształcenia. 21

Podmiotami polityki systemu zapewnienia jakości kształcenia w UKW są 22

23

Jest to działalność wykonywana w ramach tzw. „prac organizacyjnych” W skład Komisji i Zespołów wchodzą przedstawiciele: nauczycieli akademickich, studentów i doktorantów. Jest to działalność wykonywana w ramach tzw. „prac organizacyjnych” 24

Ocena pracownika i jej konsekwencje Ustawa: Art. 132. 1. Wszyscy nauczyciele akademiccy podlegają okresowej ocenie, w szczególności w zakresie należytego wykonywania obowiązków, o których mowa w art. 111, oraz przestrzegania prawa autorskiego i praw pokrewnych, a także prawa własności przemysłowej. 2. Oceny dokonuje podmiot wskazany w statucie uczelni, nie rzadziej niż raz na dwa lata lub na wniosek kierownika jednostki organizacyjnej, w której nauczyciel akademicki jest zatrudniony. Oceny nauczyciela akademickiego posiadającego tytuł naukowy profesora, zatrudnionego na podstawie mianowania, dokonuje się nie rzadziej niż raz na cztery lata. Kryteria oceny oraz tryb jej dokonywania, z uwzględnieniem możliwości zasięgania opinii ekspertów spoza uczelni, określa statut. 25

3. Podmiot, o którym mowa w ust 3. Podmiot, o którym mowa w ust. 2, przy dokonywaniu oceny nauczyciela akademickiego w zakresie wypełniania przez niego obowiązków dydaktycznych uwzględnia ocenę przedstawianą przez studentów i doktorantów, po zakończeniu każdego cyklu zajęć dydaktycznych. Zasady dokonywania tej oceny i sposób jej wykorzystania określa statut uczelni. 4. Do okresu, o którym mowa w ust. 2, nie wlicza się okresu nieobecności w pracy wynikającej z przebywania na urlopie macierzyńskim, urlopie wychowawczym lub urlopie dla poratowania zdrowia oraz okresu służby wojskowej lub służby zastępczej. 26

Statut UKW § 85 Podstawę oceny nauczyciela akademickiego stanowią jego osiągnięcia naukowe lub artystyczne oraz dydaktyczne i organizacyjne. § 85a 1. Przy dokonywaniu oceny nauczyciela akademickiego w zakresie wypełniania przez niego obowiązków dydaktycznych komisje uwzględniają ocenę przedstawioną przez studentów i doktorantów po zakończeniu każdego cyklu zajęć dydaktycznych. 27

2. Opinię ustala się na podstawie ankiety ewaluacyjnej, przeprowadzanej wśród studentów wydziału, uwzględniającej w szczególności poziom prowadzenia zajęć dydaktycznych. Opinie zawarte w ankiecie wykorzystuje się dla doskonalenia procesu dydaktycznego oraz dla oceny jednostek organizacyjnych i nauczycieli akademickich. Odpowiedzialnymi za zasięgnięcie opinii studentów oraz opracowanie ankiety ewaluacyjnej są kierownicy jednostek organizacyjnych prowadzących kierunek studiów. 28

1. Wnioski wynikające z oceny okresowej mają wpływ na: § 86 1. Wnioski wynikające z oceny okresowej mają wpływ na: 1) wysokość wynagrodzenia; 2) awanse i wyróżnienia; 3) powierzanie stanowisk kierowniczych; 4) występowanie o nagrody i odznaczenia. 2. Rektor rozwiązuje za wypowiedzeniem stosunek pracy z nauczycielem akademickim w przypadku otrzymania przez nauczyciela akademickiego dwóch kolejnych ocen negatywnych, uzyskanych w odstępie nie krótszym niż jeden rok. 29

§ 87 Pisemna ocena okresowa nauczyciela akademickiego wraz z wnioskami zostaje mu przedstawiona przez dziekana lub kierownika jednostki organizacyjnej. 2. Od ocen dokonanych przez komisje wymienione w § 84 ust. 1, pkt. 1-2 służy nauczycielowi akademickiemu odwołanie do senackiej komisji ds. rozwoju i oceny kadry. 3. Odwołanie wnosi się w terminie czternastu dni od dnia doręczenia nauczycielowi akademickiemu oceny komisji; o możliwości i terminie wniesienia odwołania należy poinformować osobę ocenianą. 4. Senacka komisja ds. rozwoju i oceny kadry powinna rozpoznać odwołanie w terminie trzydziestu dni od daty otrzymania odwołania wraz z aktami sprawy. 5. Senacka komisja ds. rozwoju i oceny kadry utrzymuje zaskarżoną ocenę w mocy albo zmienia ją na korzyść odwołującego się nauczyciela akademickiego. O swej decyzji komisja niezwłocznie zawiadamia rektora. 30

Proces ewaluacji W UKW przeprowadzane są następujące badania ewaluacyjne: 1. oceny zajęć dydaktycznych dla studentów studiów I, II, III stopnia i jednolitych studiów magisterskich 2. oceny studiów podyplomowych 3. oceny środowiska jakości kształcenia 4. monitoring karier zawodowych absolwentów 5. w trakcie opracowania ocena środowiska pracy przez nauczycieli akademickich 31

Ankiety uruchomiane są w następujących terminach udostępnia ankiety studentom i doktorantom studiów stacjonarnych w semestrze   zimowym 15.01-15.03 letnim 1.06-15.10 studentom i doktorantom studiów niestacjonarnym w semestrze słuchaczom studiów podyplomowych w ciągu miesiąca od zakończenia zajęć przez okres jednego miesiąca od udostępnienia Prosimy o przypominanie studentom o wypełnianiu ankiet Obecnie jest opracowywana ogólnouczelniana procedura ewaluacji 32

Wyniki ankiet generowane są z systemu i przekazywane są: -na indywidualne konta prowadzących zajęcia w USOSweb -do dziekana i bezpośredniego przełożonego pracownika 33

Krajowe Ramy Kwalifikacji Ramy Kwalifikacji dla Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego to przede wszystkim układ odniesienia dla kwalifikacji uzyskiwanych w poszczególnych krajach wspólnoty. Dlatego też podstawowymi oczekiwaniami związanymi z ich wprowadzeniem jest zwiększenie międzynarodowej przejrzystości systemów szkolnictwa wyższego i wydawanych w nich dyplomów, mobilności uczących się i absolwentów oraz ułatwień w międzynarodowym uznawaniu kwalifikacji absolwentów. 34

35

Ramy Bolońskie odpowiadają I, II i III stopniowi studiów natomiast poziom 6 – 8 Europejskich Ram Kwalifikacji jest odpowiednikiem poziomów 1 – 3 w Ramach Bolońskich. 36

W Rozporządzeniu określono efekty kształcenia opis efektów kształcenia KRK uregulowano Rozporządzeniem Ministra Nauki i Szkolnictwa wyższego z dnia 2 listopada w sprawie Krajowych Ram Kwalifikacji dal Szkolnictwa Wyższego W Rozporządzeniu określono efekty kształcenia opis efektów kształcenia dla profilu ogólnoakademickiego dla profilu praktycznego W obszarze kształcenia 37

Obszary wiedzy 38

39

40

41

42

43

44

w sprawie Krajowych Ram Kwalifikacji dla Szkolnictwa Wyższego ROZPORZĄDZENIE MINISTRA NAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO z dnia 2 listopada 2011 r. w sprawie Krajowych Ram Kwalifikacji dla Szkolnictwa Wyższego W Rozporządzeniu określono efekty kształcenia opis efektów kształcenia dla profilu ogólnoakademickiego dla profilu praktycznego 45

dla profil ogólnoakademicki dla profil praktyczny Projekt założeń projektu ustawy o zmianie ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym oraz niektórych innych ustaw 28 listopada 2012 r. 46

Nowe przepisy będą nakładały na publiczne uczelnie zawodowe obowiązek organizowania co najmniej trzymiesięcznych praktyk zawodowych w ramach kierunków studiów o profilu praktycznym. 47

Nowa regulacja wprowadza zasadę, że tylko ta podstawowa jednostka organizacyjna uczelni, która posiada uprawnienia do nadawania stopnia naukowego doktora będzie mogła prowadzić kształcenie zarówno na kierunkach studiów o profilu praktycznym, jak i na kierunkach o profilu ogólnoakademickim. Natomiast jednostka organizacyjna nieposiadająca uprawnień do nadawania stopnia naukowego doktora będzie zobowiązana do prowadzenia kształcenia na kierunkach o profilu praktycznym. Dopiero po zdobyciu doświadczenia w tym zakresie i uzyskaniu pozytywnej oceny jakości kształcenia wydanej przez Polską Komisję Akredytacyjną, nie wcześniej niż po zakończeniu pierwszego cyklu kształcenia, będzie mogła ubiegać się o uruchomienie studiów pierwszego stopnia na tym kierunku o profilu ogólnoakademickim. 48

Uruchomienie studiów drugiego stopnia na kierunku o profilu ogólnoakademickim będzie możliwe również po uzyskaniu pozytywnej oceny jakości kształcenia na prowadzonym przez jednostkę kierunku studiów pierwszego stopnia o profilu praktycznym. Ponadto minimum kadrowe dotyczące samodzielnych nauczycieli akademickich5, zatrudnionych w jednostce ubiegającej się o uruchomienie ogólnoakademickiego profilu kształcenia drugiego stopnia, będzie równe liczbie osób określonej dla jednostki organizacyjnej uprawnionej do nadawania stopnia naukowego doktora, reprezentujących dziedzinę nauki lub sztuki, do której przyporządkowano dany kierunek. 49

Standardy kształcenia Pozostawiono dla nielicznych kierunków takich jak: medycyna, weterynaria, farmacja, architektura, kształcenie nauczycieli. 50

Wzorcowe efekty Opracowano dla nielicznych kierunków np.: pedagogika. Kierunki posiadające prawo do habilitacji mogą opracować własne efekty. 51

Zapisy Regulamin studiów regulują: sylabus Ujednolicony wzór formularza opisu przedmiotu oraz programu nauczania przedmiotu (sylabus) został wprowadzony Zarządzeniem nr 40/2011/2012 Rektora UKW z dnia 10.02.2012 Zapisy Regulamin studiów regulują: §5 2.Prowadzący moduł ma obowiązek przedstawić studentom podczas pierwszych zajęć program nauczania modułu, w tym formy i warunki jego zaliczenia oraz zalecaną literaturę 3. Program nauczania modułu podaje się do wiadomości studentów w formie pisemnej lub elektronicznej 52

Do jakich dokumentów musze mieć dostęp aby móc prawidłowo stworzyć sylabus? 53

Opis efektów kształcenia dla kierunku Macierz przyporządkowania efektów do przedmiotów Program i plan studiów 54

55

56

57

58

59

60

61

62

63

Weryfikacja efektów kształcenia 64

PKA jednostka stosuje przejrzysty system oceny efektów kształcenia, umożliwiający weryfikację zakładanych celów i ocenę osiągania efektów kształcenia na każdym etapie kształcenia; system ten jest powszechnie dostępny 65

Należy wykazać weryfikacje osiągnięcia wszystkich efektów kształcenia. Aby zaliczyć przedmiot student musi osiągnąć wszystkie efekty kształcenia założone dla danego przedmiotu. Jak sprawdzam osiągnięcie wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych? Jeżeli a pomocą testu czy wszystkie pytania dotyczą wszystkich efektów? 66

Procedura 67