Reformy doby rozbiorów Zajęcia nr 3 – 07.03.2018

Sejm z 1776 r. interwencja rosyjska skonfederowanie sejmu (sejm zwyczajny pod berłem konfederacji) wzmocnienie władzy Rady Nieustającej ograniczenie kompetencje hetmanów oddanie zwierzchności nad wojskiem Departamentowi Wojskowemu Rady Nieustającej, oddanie zupełnej kontroli Komisji Edukacji Narodowej nad majątkiem pojezuickim. przejęcie kontroli nad 4 regimentami piechoty oraz przyznanie prawa do nadawania szarż wojskowych przez króla

Sejmy z lat 1778-1786 r. stan równowagi politycznej (król vs opozycja) brak większych efektów ustawodawczych (odrzucenie planu ujednolicenia prawa – kodeks Zamojskiego – projekt prawa ziemskiego) mnogość deklaracji i oratorstwo; rozwiązywanie skandali politycznych i rodowych wzrost świadomości politycznej i dostrzeżenie konieczności przeprowadzenia reform

Sytuacja międzynarodowa u progu Sejmu Wielkiego Wzrost napięcia międzynarodowego (groźba konfliktu Rosji i Austrii z Turcją wspartej przez „sojusz niepodległościowy”) Projekt sojuszu z Rosją i zjazd w Kaniowie Wybuch wojny rosyjsko-tureckiej Rosyjsko-austriacki traktat o gwarancji granic dla Rzeczpospolitej 1788 Wybuch wojny rosyjsko-szwedzkiej Zabiegi mocarstw o stanowisko Rzeczpospolitej Zgoda na przeprowadzenie reform

Sytuacja wewnętrzna u progu Sejmu Wielkiego Wewnętrzny podział na pięć stronnictw: stronnictwo królewskie stronnictwo rosyjskie stronnictwo hetmańskie stronnictwo magnacko-republikańskie stronnictwo patriotyczne Przed otwarciem sejmu ukształtowały się trzy obozy polityczne: stronnictwo rosyjskie, opowiadające się za zachowaniem rosyjskiej gwarancji ustroju Rzeczypospolitej, stronnictwo dworskie, pragnące zmienić gwarancję na sojusz zaczepno-odporny z Rosją, stronnictwo antyrosyjskie, dążące do zrzucenia gwarancji rosyjskiej i do zawarcia przymierza z przeciwnikami Rosji,

Nagły zwrot polityczny i pierwsze reformy otwarcie sejmu skonfederowanego (6 X 1788) gwarancje pruskie dla Rzeczpospolitej (13 X 1788) przyjęcie projektu aukcji wojska do 100 tys. przez aklamację (20 X 1788) zlikwidowanie Departamentu Wojskowego Rady Nieustającej (3 XI 1788) zlikwidowanie Departamentu Interesów Cudzoziemskich (9 XII 1788) i powołanie w jego miejsce Deputacji Spraw Zagranicznych zlikwidowanie reszty Rady Nieustającej (19 I 1789) wycofanie się wojsk rosyjskich z Rzeczpospolitej pod naciskiem Prus

Sojusz z Prusami i ostateczne zrzucenie protektoratu realizacja programu reform – wzmocnienie armii, systemu podatkowego oraz władzy wykonawczej uchwalenie pierwszego podatku dochodowego (tzw. dziesiątego grosza) – 26 III 1790 popisanie sojuszu zaczepno-obronnego z Prusami 29 III uchwała o jedności terytorialnej Rzeczpospolitej 6 IX przywrócenie prawa nadawania urzędów przez króla 13 IX prawo o miastach – nadanie praw publicznych mieszkańcom miast królewskim 18 IV 1791

Konstytucja 3 Maja zniesienie monarchii elekcyjnej zniesienie liberum veto, konfederacje, sejm skonfederowany oraz ograniczała prawa sejmików ziemskich wprowadzenie religii panującej z poszanowaniem praw dla innych religii wprowadzenie zasady trójpodziału władz: (straż Praw, sejm, sądy) Straż Praw: król (jako przewodniczący) prymas (jako głowa duchowieństwa i przewodniczący KEN) pięciu ministrów: Pieczęci do spraw wewnętrznych (kanclerz), Pieczęci do spraw zagranicznych (drugi kanclerz), policji (marszałek wielki koronny), wojny (hetman) i skarbu (podskarbi) dwóch sekretarzy (bez prawa głosu): jeden protokołujący obrady Straży, drugi ds. zagranicznych

Wojna polsko-rosyjska z 1792 r. w obronie konstytucji