Zadania gmin w obszarze zarządzania energią Bartosz DUBIŃSKI Prezes Zarządu Mazowieckiej Agencji Energetycznej

Dzisiejsze problemy/ wyzwania JST rosnące ceny energii stan środowiska naturalnego dyrektywy UE ukierunkowane na energooszczędność i energoefektywność oraz OZE monopole energetyczne KONIECZNE jest zarządzanie energią!

Dlaczego MAE? Mazowiecka Agencja Energetyczna (MAE) Założona w 2009 r. przy udziale 31 samorządów mazowieckich. Główny zakres kompetencji: energetyka odnawialna (OZE), efektywność energetyczna, planowanie energetyczne. Ponadto eksperckie wsparcie w zakresie opracowywania dokumentów strategicznych, w tym RPO. Uczestniczy w procesie planowania energetycznego (regionalnego i lokalnego) oraz monitorowania sektora energetycznego. ENERGETYCZNY DORADCA SAMORZĄDOWY.

MAE w zarządzaniu energetycznym Wsparcie gmin w procesie planowania strategicznego (m.in. poprzez przygotowywanie założeń do planów energetycznych). Realizacja projektów badawczych i pilotażowych dot. monitoringu poborów energii (tzw. smart metering). Doradztwo/uczestnictwo w projektach energetycznych zarówno od strony inżynierskiej i finansowej, a także jako instytucja finansująca (fundusz JESSICA). Działalność szkoleniowa i promocyjna. Platforma współpracy instytucji publicznych – prywatnych – naukowych – Mazowiecki Klaster EE i OZE.

Art. 7. ustawy o samorządzie gminnym: 1. Zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. W szczególności zadania własne obejmują sprawy: (…) 3) (…) zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz. Wśród różnorodnych przejawów aktywności samorządu gminnego szczególnie istotną rolę w obecnych czasach odgrywa wykonywanie zadań z dziedziny energetyki.

Najważniejszym zadaniem gminy w zakresie energetyki jest planowanie i organizacja zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na jej obszarze Zgodnie z Prawem energetycznym (art. 18, 19 i 20) do zadań własnych gmin o charakterze obligatoryjnym należy przygotowanie założeń do planu zaopatrzenia gminy w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe. Projekty założeń są tworzone na okres 15 lat i winny być aktualizowane w co najmniej trzyletnich odstępach czasowych. Następnie na podstawie uchwalonych przez Radę Gminy założeń jest opracowywany plan zaopatrzenia gminy w energię (fakultatywnie), który winien być z nimi zgodny.

Odnawialne źródła energii (OZE) w planie energetycznym Rekomendacja aby lokalne systemy energetyczne – w miarę możliwości – maksymalnie wykorzystywały lokalne zasoby energetyczne, w tym głównie OZE, traktowane w sposób równoprawny, bez uprzywilejowania jednych źródeł kosztem innych. Promocja rozwoju energetyki rozproszonej ze wskazaniem na instrumenty wsparcia, np. poprzez prawodawstwo lokalne umożliwiające preferencje w dofinansowywaniu wytwarzania z OZE w obszarach ochrony środowiskowej (Natura 2000), rekompensujących uciążliwości dla takich obszarów. Bilans dostępnych źródeł energii odnawialnej wraz ze wskazaniem kierunków rozwoju energetyki opartej na OZE, a także optymalnych na danym terenie technologii.

Plany gospodarki niskoemisyjnej ZAŁOŻENIA PLANU: Redukcja emisji gazów cieplarnianych. Zwiększenie udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych (OZE). Redukcja zużycia energii finalnej, poprzez podniesienie efektywności energetycznej. Poprawa jakości powietrza. Działania w zakresie OZE obejmować mogą np. niskoemisyjną produkcję energii elektrycznej, ciepła i chłodu – np. instalowanie OZE (kolektorów słonecznych, paneli fotowoltaicznych).

Zadania publiczne gminy w dziedzinie energetyki zostały określone w art. 18 ust. 1 prawa energetycznego: Do zadań własnych gminy w zakresie zaopatrzenia w energię elektryczną, ciepło i paliwa gazowe należy: 1) planowanie i organizacja zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy; 2) planowanie oświetlenia miejsc publicznych i dróg znajdujących się na terenie gminy; 3) finansowanie oświetlenia ulic, placów i dróg publicznych znajdujących się na terenie gminy; 4) planowanie i organizacja działań mających na celu racjonalizację zużycia energii i promocję rozwiązań zmniejszających zużycie energii na obszarze gminy.

Na mocy przyjętej w 2006 r. dyrektywy w sprawie efektywności końcowego wykorzystania energii i usług energetycznych państwa członkowskie muszą do końca 2016 r. określić krajowe cele w zakresie oszczędności energii (nie mniejsze niż ograniczenie zużycia energii o 9%). Ustawa z dn. 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej precyzuje te wymagania oraz obliguje jednostki samorządu terytorialnego do wprowadzenia zmian lub usprawnień w obiekcie, urządzeniu lub instalacji, w wyniku, której uzyskana zostanie oszczędność energii. Do działań takich należy między innymi: nabycie, modernizacja lub wymiana urządzenia, instalacji lub pojazdu, charakteryzujących się niskim zużyciem energii oraz niskimi kosztami eksploatacji.

Pierwsze obserwacje: Obecnie wdrażanie ustawy o efektywności energetycznej monitorowane jest przez odpowiednie komórki nadzoru w urzędach wojewódzkich. Coraz częstsze inicjatywy z zakresu zarządzania oświetleniem ulicznym – realizowane bezpośrednio przez samorządy lub poprzez podmioty zewnętrzne (np. w formule ESCO). Większa ilość projektów termomodernizacyjnych zawierających elementy OZE, co dopełnia efekt energetyczny danego przedsięwzięcia. Zmniejszenie energochłonności obiektów użyteczności publicznej wraz z dywersyfikacją źródeł zaopatrzenia w energię budynków.

Sposoby wykonywania przez gminę zadań własnych w dziedzinie energetyki: Gmina może prowadzić działalność gospodarczą polegającą na przesyłaniu oraz dystrybucji paliw gazowych, energii elektrycznej i cieplnej (zazwyczaj poprzez udział w spółkach). Tworzenie partnerstw inwestycyjnych – projekty PPP w zakresie farm PV, instalacji energetycznego wykorzystania śmieci czy projektów efektywności energetycznej (np. termomodernizacja budynków, modernizacja oświetlenia ulicznego). Gmina prowadzi działania o charakterze regulacyjnym, mające na celu oddziaływanie na przedsiębiorstwa energetyczne, a także działania monitoringowe i analityczne.

Schemat systemu IT do zarządzania energią

Dlaczego zarządzanie energią jest potrzebne? Porównanie zużycia energii elektrycznej (pilotaż MAE, 2013) szkoła podstawowa o pow. użytkowej 1248m2 (156 uczniów) szkoła podstawowa o pow. użytkowej 840m2 (105 uczniów)

Efekty zarządzania energią (system IT) cele: zwiększenie efektywności energetycznej, promocja OZE, poprawa jakości kupowanej energii oraz ograniczenie emisji CO₂ możliwość integracji z innymi mediami platforma współpracy różnych aktorów rynku energii promocja idei prosumenta

Oszacowanie potencjału OZE wykorzystanego w roku 2011 r. na Mazowszu INSTALACJE Czas pracy w roku   [h] Dane dla roku 2011, wg Instytutu Energetyki Potencjał wg oceny dotychczasowej Wolne zasoby Moce i produkcja w obiektach zewidencjonowanych (koncesje i z innych źródeł) Jedn. mocy wartość produkcja, w MWh produkcja, w TJ Potencjał Produkcji % Wiatrowe 1645 MWe 110,20 181279 X 232000 21,9 Wodne duże 3415 20,00 68300 156500 56,4 Wodne małe 2126 2,41 4346 Panele fotowoltaiczne 1000 0,11 110 n.a -- Biogazowe 934 11,00 10275 Panele słoneczne m2 7000 10,08 10900 99,9 Biomasowe TJ 7500 7780 3,6 Geotermalne 4380 MWt 2,7 42,57 8700 99,5

Brak ustawy o odnawialnych źródłach energii wstrzymał nowe inwestycje, w tym projekty z udziałem samorządów. Samorządy inwestują w OZE głównie wykorzystując możliwości programów dotacyjnych. Dotychczas zrealizowane przez samorządy projekty OZE dotyczyły głównie modernizacji kotłowni, a zmiany systemu gospodarki cieplnej wraz z wymianą źródła. Wciąż olbrzymi endogeniczny potencjał energetyczny na Mazowszu pozostaje niewykorzystany. OZE mogą zagwarantować nowe miejsca pracy, a także podnieść konkurencyjność przedsiębiorstw lub zwiększyć bardziej walory turystyczne regionów.

Optymalne zarządzanie energią w gminie wg Radscan

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ! Mazowiecka Agencja Energetyczna tel. +48 22 290 29 42 b.dubinski@mae.com.pl 609 888 716