Spojrzenie na 25 -lecie SOLP - „OLSZÓWKA” z perspektywy innowacyjności Innowacyjność w ochronie zdrowia autor: dr med. Krzysztof Trembla Tezy wystąpienia, wygłoszonego 22 września 2016r. na Konferencji Naukowej zorganizowanej w ramach Jubileuszu 30-lecia Specjalistycznego Psychiatrycznego Zespołu Opieki w Bielsku - Białej

Spojrzenie na 25-lecie SOLP - „Olszówka” z perspektywy innowacyjności Innowacyjność jest procesem polegającym na przekształ- caniu istniejących możliwości w nowe idee i wprowadzanie ich do praktycznego zastosowania. Trzy źródła innowacji:  działalność badawcza;  zakup nowej wiedzy w postaci patentu, licencji itp.;  nabycie tzw. technologii materialnej - innowacyjnych urządzeń i maszyn. Gospodarka - w „pułapce” średniego dochodu, rozwoju - aby dogonić kraje rozwinięte - musi się stać innowacyjną.

Spojrzenie na 25-lecie SOLP - „Olszówka” z perspektywy innowacyjności Innowacyjność - pojęcie wprowadzone do nauk ekonomicz- nych, znalazło sobie prawo bytu również w innych dziedzi- nach życia społecznego w tym, w ochronie zdrowia. Od 2014r. działa Stowarzyszenie - Grupa na Rzecz Innowacji w Ochro- nie Zdrowia (od 2007r., działało nieformalnie). Innowacyjność w ochronie zdrowia ma, w rozumieniu Sto- warzyszenia, szeroki zakres. To zarówno: nowe produkty medyczne , nowoczesne technologie medyczne i skute- czne metody terapii, jak i: nowoczesne zarządzanie w sektorze zdrowotnym i placówkach medy- cznych oraz innowacyjna organizacja dostarczania usług.

Spojrzenie na 25-lecie SOLP - „Olszówka” z perspektywy innowacyjności Wiek XX, to wiek nowoczesnych technologii medycznych; aparatury medycznej, leków. Skutkuje to: wyodrębnianiem się nowych specjalności i zawodów medycznych; szpitale z instytucji opiekuńczych, stały się w systemie, centralną in- stytucją leczniczą. Poza postępem, obserwujemy też zjawiska negatywne: postępującą dezintegrację systemu, w którym współdziałanie jego ele- mentów, zastąpione zostało ich konkurowaniem; zmianę wzajemnego stosunku między lekarzem a pacjentem, który był i jest istotą praktyki lekarskiej; lekarze, coraz częściej postrzegają chorych jako zbiór narządów, tka- nek i komórek, tracąc z oczu istotę ludzką, z jej uwikłaniami psycho- logicznymi, duchowymi i środowiskowymi.

Spojrzenie na 25-lecie SOLP - „Olszówka” z perspektywy innowacyjności Psychiatria - jest jedną z nielicznych specjalności medycz- nych, w których postęp nie wynika bezpośrednio z wprowa- dzania nowych technologii ( z wyjątkiem farmakoterapii); do połowy ubiegłego wieku, szpitale psychiatryczne pełniły głównie ro- lę opiekuńczą (psychiatria detencyjna); panowały w nich skrajnie trudne warunki; a, podjęte badania socjologiczne wykazały, że oddziałują negatywnie na przebywających w nich chorych (choroba szpitalna). Pod wpływem różnych idei, nowoczesnej farmakoterapii, która umoż- liwia szersze zastosowanie metod psychologicznych i społecznych w tera- pi i rehabilitacji - zrodziło się nowe podejście praktyczne i teoretyczne do psychicznie chorych, zwane u nas psychiatrią środowiskową.

Spojrzenie na 25-lecie SOLP - „Olszówka” z perspektywy innowacyjności Subrejonowy Ośrodek Leczenia Psychiatrycznego (SOLP - „Olszówka”) jest rozwiązaniem autorskim, praktycznym wciele- niem dwóch wspomnianych wcześniej idei: innowacyjności i psychiatrii środowiskowej. Przy jego planowaniu, wykorzystałem doświadczenia wyniesione z pracy w dużym szpitalu psychiatrycznym (w Lubiążu), w którym dokonały się głębo- kie zmiany reformatorskie oraz w WSP w Andrychowie który organizowałem a następnie nim zarządzałem. Wielu cennych doświadczeń i spostrzeżeń dostarczyło mi pełnienie funkcji wojewódzkiego konsultanta do spraw psychiatrii. Realizacja nastąpiła w latach 1991 - 1997.

Spojrzenie na 25-lecie SOLP - „Olszówka” z perspektywy innowacyjności Pod koniec 1997 roku, strukturę SOPL tworzyły: poradnia zdrowia psychicznego, całodobowy oddział terapeutyczny z 22 łóżkami, dzienny oddział terapeutyczny z 12 miejscami, dzienny oddział rehabilitacyjny z 18 miejscami, całodobowy oddział rehabilitacyjny z 15 łóżkami, zespół środowiskowy z oddziałem hospitalizacji domowej W Ośrodku funkcjonowały również: kawiarnia z dwoma miejscami chronionego zatrudnienia, klub pacjenta (grupa teatralna, malarstwo, rękodzieło), warsztaty terapii zajęciowej (WTZ). Ośrodek udzielał świadczeń populacji liczącej 130 000 mieszkańców, oddziały rehabilitacyjne, WTZ - całemu rejonowi SPZOZ - 240 000 mieszk.

Spojrzenie na 25-lecie SOLP - „Olszówka” z perspektywy innowacyjności Zasady funkcjonowania SOLP: Ścisła integracja na poziomach: personalnym, funkcjonalnym, admini- stracyjnym i terytorialnym. Jednolita doktryna terapeutyczna; leczenie niskimi dawkami leków przy aktywnym udziale pacjentów, podążanie za pacjentem i jego wspieranie (opieka czynna). współpraca z rodziną, w oddziałach - codzienne zebrania społeczności leczniczej, terapia grupowa (w tym psychoedukacja chorych i ich rodzin), ćwiczenia funkcjonowania w różnych rolach i sytuacjach społecznych, nauka organizowania wolnego czasu (wycieczki, teatr, kino, basen i inne), treningi umiejętności, obozy terapeutyczne i inne. Współpraca z instytucjami spoza systemu.

Spojrzenie na 25-lecie SOLP - „Olszówka” z perspektywy innowacyjności Liczna łóżek i miejsc w oddz.; wskaźnik na 10 000 mieszkańców w Polsce x/ zalecany – CZP xx/ w SOLP 1. Oddziały całodobowe; terapeutyczny i rehabilitacyjny (22+7,5 łóżek) 7,1 4,0 2,3 2. Oddziały dzienne; terapeutyczny i rehabilitacyjny (12 + 9) 0,6 3,0 1,6 3. Oddział hospitalizacji domowej z umownymi 8 łóżkami x x 0,6 ------------------------------------------ ogółem: 7,7 7,0 4,5 źródło: x/ Rocznik Statystyczny IPiN xx/ Narodowy Program OZP W obliczeniach uwzględniono połowę miejsc w oddziałach rehabilitacyjnych

Spojrzenie na 25-lecie SOLP - „Olszówka” z perspektywy innowacyjności Działalność poradni: wskaźniki na 10 000 mieszkańców w Polsce x/ w rejonie SOLP Leczonych (2 069) 160,2 159,1 Objęci opieką czynną (216-10,4%) 43,6 16,6 Porady i wizyty (15 235) 833,9 1171,9 - w tym lekarskie (12 221) 725,0 940,0 - liczba porad i wizyt na 1 leczonego 4,9 7,4 Świadczenia zespołu środowiskowego na rzecz poradni: 4. Interwencje środowiskowe (2 184) 22,0 166,5 - interwencje środowisk. na 1 leczonego 0,1 1,0 - interwencje środowisk. /objęci opieką czynną 0,5 10,0 źródło: x/ Rocznik Statystyczny IPiN

Spojrzenie na 25-lecie SOLP - „Olszówka” z perspektywy innowacyjności W porównaniu z tradycyjnym modelem, innowacyjna or- ganizacja SOLP zezwoliła, między innymi, na; zmniejszenie liczby hospitalizowanych ( znaczną cześć chorych przejęły oddziały dzienne), ograniczenie efektu „obrotowych drzwi”, znaczne skrócenie czasu leczenia w oddziałach całodobowych, zmniejszenie łącznej liczby osobodni pobytu chorych w oddziałach ca- łodobowych, co zezwoliło na znaczne zredukowanie liczby łóżek. Wspomniana redukcja liczby łóżek (dehospitalizacja) jest je- dnym z ważnych wskaźników, obrazujących zmiany w orga- nizacji lecznictwa psychiatrycznego , z modelu detencyjnego (azylowego) na środowiskowy. Zmiany te, nie są jednak jednoznaczne i wymagają komentarza.

Spojrzenie na 25-lecie SOLP - „Olszówka” z perspektywy innowacyjności Kraj lata 50-te XX w. koniec XX w. liczba łóżek na 10 000 mieszkańców plany USA 35,0 3,5 Anglia 35,0 13,5 Polska 12,0 8,5 -plany z początku lat 70-tych 20,0 -Narodowy Program OZP 8,0 - 9,3 SOLP x 2,9 Liczba łóżek dla populacji liczącej 335 000 mieszkańców (liczba mieszkańców Bielska-Białej i Powiatu Bielskiego) 1) 35 łóżek/ 10 000 mieszkańców; 1172,5 łóżek 2) 12 łóżek/ 10 000 mieszkańców; 402,0 łóżek 3) 8,5 łóżek/ 10 000 mieszkańców; 285,0 łóżek 4) 2,9 łóżek/ 10 000 mieszkańców 97,1 łóżek Reforma z lat 1989/99 i późniejsze jej „poprawianie”, nie sprzyja wprowadzaniu zmian w psychiatrii, a wręcz je hamuje.