Stan rozwoju sektora MSP Prof. dr hab. inż. Piotr Niedzielski

Sektor MSP* (mikro, małe i średnie firmy) Podmioty sektora MSP stanowią 99,8%. przedsiębiorstw w Polsce. Struktura przedsiębiorstw w Polsce w 2015 roku przedstawiała się następująco: Mikro przedsiębiorstwa (1,84 mln) - 96,0% Przedsiębiorstwa małe (56,7 tys.) - 3,0%, Przedsiębiorstwa średnie(15,6 tys.) - 0,8% Przedsiębiorstwa duże (3,4 tys.) - 0,2% Obserwując dane dotyczące liczby przedsiębiorstw ze względu na klasę wielkości, można zauważyć, że na przestrzeni lat 2008–2015 udział poszczególnych grup utrzymuje się na praktycznie niezmienionym poziomie . * Źródło: Działalność przedsiębiorstw niefinansowych w 2015 roku, GUS 2016.

Sektor MSP W roku 2015 tendencję wzrostową wykazały firmy mikro (o 4,2% r/r)*, średnie (o 1,0% r/r) i duże (o 2,1% r/r). Spadła natomiast liczba przedsiębiorstw w grupie małych firm (o 4,1% r/r) Polskie MSP działają przede wszystkim w usługach i handlu (77%), rzadziej zaś w budownictwie (12,8%) i przetwórstwie przemysłowym (10,4%). *Głównie wskutek akcji finansowania samozatrudnienia ze środków UE Źródło: Zmiany strukturalne grup podmiotów gospodarki narodowej w rejestrze REGON, 2016 r., GUS 2017

MSP w pierwszym roku działalności Zdecydowana większość nowo powstałych firm to osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą (94,1%)* Pierwszy rok działalności przeżywają w Polsce nieco ponad dwie na trzy firmy (spośród firm założonych w 2015 roku do 2016 przetrwało 68,9% podmiotów). Przy czym wyższą „przeżywalnością” charakteryzują się przedsiębiorstwa osób fizycznych (70,3%) aniżeli osoby prawne (61,3%)**. Wskaźnik przeżywalności jest wyższy w kolejnych latach prowadzenia działalności. Dla przedsiębiorstw micro po 5 latach (2011-2015) wyniósł 83,9% * Obniżenie kapitału zakładowego w spółkach z o.o. spopularyzowało tą formę prawną, jednak nie wiąże się ona jak w innych krajach ze stabilnością rozwojową a raczej z ryzykownym projektem gospodarczym *A. Tarnawa, A. Skowrońska (red.),Raport o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce, PARP, Warszawa s.20 **Tamże, s.21

MSP w pierwszym roku działalności Przeciętna liczba pracujących przypadająca na jedno przedsiębiorstwo, powstałe w sektorze MSP w 2015 r., w rok po jego utworzeniu wynosi 1,6 osoby. W pierwszym roku działalności, nakłady na inwestycje poniosło 28,6% przedsiębiorstw utworzonych w 2015 r. Źródła finansowania inwestycji w tym sektorze to przede wszystkim środki własne (74,2%), kredyty i pożyczki krajowe (7,2%), środki bezpośrednio z zagranicy (4,1%) i inne środki (14,5%). Siedem na dziesięć przedsiębiorstw (71,2%) osiąga w pierwszym roku zysk. Tamże, s. 20.

Udział w PKB Sektor przedsiębiorstw wytwarza blisko trzy czwarte wartości PKB (73,4%), przy czym małe i średnie przedsiębiorstwa generują co drugą złotówkę PKB (50,1%). Największy udział w tworzeniu PKB mają mikroprzedsiębiorstwa – ok. 30,2% (dane za 2014 r.)* Udział w tworzeniu PKB przedsiębiorstw dużych i sektora MSP według podstawowego obszaru działalności: 42,8% usługi 27,3% handel 17,9 przemysł 12,0% budownictwo * Tamże s.23

Zatrudnienie Struktura zatrudnienia w przedsiębiorstwach tak jak i struktura liczby pracujących nie zmieniła się znacząco na przestrzeni ostatnich lat – najwięcej zatrudniają przedsiębiorstwa duże, najmniej zaś – przedsiębiorstwa małe. Wielkość zatrudnienia w przeciętnym przedsiębiorstwie w Polsce nie zmieniła się znacząco od 2010 r. Według ostatnich dostępnych danych GUS – za 2015 r. – wynosi ona 4,9 osób (wobec 5 osób w 2014 r.). Niewielki spadek wielkości przeciętnej firmy jest widoczny w grupie mikroprzedsiębiorstw (z 2,05 osoby na 1,99 osoby)*. * A. Tarnawa, A. Skowrońska (red.),Raport o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce, PARP, Warszawa s.23

Inwestycje Największy udział w inwestycjach przedsiębiorstw ogółem mają duże podmioty – 55% ogółu nakładów w 2015 r., co oznacza, że wartość nakładów ponoszonych przez te podmioty jest większa niż całego sektora małych i średnich przedsiębiorstw (110,7 mld PLN wobec 89,9 mld PLN). Struktura nakładów inwestycyjnych ze względu na wielkość przedsiębiorstw uległa zmianom w stosunku do 2014 roku. Wzrost nakładów w 2015 r. zanotowano wśród średnich i dużych firm (wzrost o 13% r/r) oraz nieznaczny wzrost wśród małych firm (o 2%). Spadek inwestycji zanotowano wśród mikrofirm – niespełna o 1%.

Inwestycje MSP Od wielu lat w sektorze MSP utrzymuje się tendencja do finansowania inwestycji ze środków własnych. W 2016 r. dwie trzecie nakładów inwestycyjnych MSP było finansowanych środkami własnymi (62,4%), blisko jedna piąta z kredytów i pożyczek krajowych (17,7%), a 8,1% stanowiły środki ze źródeł zagranicznych*. Badanie SOOIPP z 2017 na firmach w parkach i inkubatorach potwierdza tendencję ogólną tendencję wśród polskich micro i małych przedsiębiorstw, które preferują inwestowanie z zasobów własnych - ponad 70% rezydentów parków i inkubatorów technologicznych finansuje rozwój wyłącznie z zasobów własnych. * Źródło: Zmiany strukturalne grup podmiotów gospodarki narodowej w rejestrze REGON, 2016 r., GUS 2017

Innowacyjność sektora MSP

Innowacyjność polskich firm* Według opublikowanych w styczniu 2017 r. danych odsetek innowacyjnych przedsiębiorstw w większości krajów Europy maleje. Polska należy także do grupy państw doświadczających negatywnego trendu – odsetek innowacyjnych firm wynosi obecnie 21%, w porównaniu z 2012 r. zmniejszył się o 2 p.p. Na tle pozostałych krajów UE znajdujemy się na przedostatnim miejscu w UE, wyprzedzając tylko Rumunię. Polska wśród prezentowanych krajów znajduje się na najniższych polach tabeli – innowacyjność wśród małych i średnich firm w Polsce jest wyższa jedynie od innowacyjności przedsiębiorstw w Rumunii (15,7% i 35,0%) * Sektor MSP w Polsce i UE, PARP, Warszawa s.38 i 39

Nakłady na innowacje Polska zajmuje 10. miejsce wśród prezentowanych krajów pod względem średniej wielkości nakładów innowacyjnych przypadających na firmę prowadzącą działalność innowacyjną w zakresie produktów lub procesów. Nakłady, jakie przeznaczają polscy przedsiębiorcy na działalność innowacyjną są obecnie niższe (o ok. 28%) w porównaniu nakładami ponoszonymi w 2012 r. * * Tamże s.42

Nakłady na B+R W sektorze przedsiębiorstw nakłady na działalność B+R są nadal silnie skoncentrowane w dużych i średnich przedsiębiorstwach. Blisko dwie trzecie nakładów przedsiębiorstw na działalność B+R ponoszą duże przedsiębiorstwa. Udział małych podmiotów wynosi 10,1%, a mikrofirm – 5,2%* W Polsce wśród przedsiębiorstw, które prowadzą działalność innowacyjną w zakresie produktów lub procesów, 33% prowadzi wewnętrzną działalność badawczo- rozwojową. Jest to wynik nieco wyższy od tego z 2012 r. (31%). Jednak w ujęciu wartościowym przeciętne nakłady na wewnętrzną działalność B+R zmalały w ciągu dwóch lat z 710 tys. EUR do 472 tys. EUR**. * A. Tarnawa, A. Skowrońska (red.),Raport o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce, PARP, Warszawa s.41 ** Tamże s.43

Ochrona własności przemysłowej Przedsiębiorstwa aktywne innowacyjnie chronią swoją własność przemysłową m.in. w postaci zgłoszeń patentowych czy wzorów użytkowych. Największy udział innowacyjnych firm chroniących swoją własność przemysłową ma Turcja – aż 22%, na drugim miejscu jest Austria (13,6%) i na trzecim Niemcy (13,2%). Polska z wynikiem 7,2% plasuje się na 8. miejscu spośród krajów UE.

Aspiracje wzrostu polskich MSP W 2016 roku wśród polskich MSP spadł odsetek przedsiębiorstw planujących zwiększenie zatrudnienia. Aspiracje osób będących na wczesnym etapie prowadzenia działalności w tym zakresie zmniejszyły się z 43% do 30%.* Spośród firm nieinnowacyjnych prowadzących działalność w Polsce 75,8% nie ma potrzeby wprowadzania innowacji. Pozostałe 24,2% firm nieinnowacyjnych rozważało wprowadzenie innowacji, ale bariery okazały się zbyt wysokie.* * Global Enterpreneurship Monitor – Polska, PARP, warszawa, 2017s. 41 i 42

Bariery w rozwoju Największą barierą wprowadzania innowacji o charakterze wewnętrznym wśród firm nieinnowacyjnych jest brak możliwości finansowania innowacji ze źródeł wewnętrznych, co wskazuje na znaczenie własnych zasobów finansowych - 24,8% wskazań.* Drugą kluczową barierą utrudniającą wprowadzanie innowacji jest brak personelu o odpowiednich umiejętnościach w przedsiębiorstwie - 9,8% wskazań. Inne bariery wskazane w badaniu jak brak konkurencji, niepewność popytu czy też wcześniejsze wprowadzenie innowacji nie były istotnymi dla firm istotnymi barierami w rozwoju. * Tamże s.52

Dziękuję za uwagę