BIBLIOTERAPIA?...CO TO TAKIEGO? Przygotowała: Agnieszka Chmielewska nauczyciel bibliotekarz Publicznej Biblioteki Pedagogicznej RODN „WOM” w Częstochowie

DEFINICJA Biblioterapia to dział psychologii czytelnictwa, znajdujący się w sferze zainteresowań medycyny, pedagogiki i socjologii.

DEFINICJA Zakłada wykorzystanie lektury książek i czasopism dla regeneracji systemu nerwowego i psychiki człowieka chorego.

DEFINICJA Bada ponadto możliwości profilaktycznego traktowania książki i czytelnictwa w szerszych zbiorowościach społecznych.

DEFINICJA W zakres biblioterapii wchodzi działalność praktyczna w dziedzinie oddziaływania książki w różnych środowiskach społecznych poprzez odpowiedni dobór lektur oraz metod i form pracy z czytelnikami wymagającymi szczególnej opieki.

TROCHĘ HISTORII… Już w starożytności ludzie doceniali znaczenie literatury – za czasów faraona Ramzesa II bibliotekę traktowano jako „lecznicę dusz”. W 1272 r. w Kairze w szpitalu Al-Mansur chorym czytano Koran.

TROCHĘ HISTORII… Początkowo w celach leczniczych zalecano wyłącznie literaturę religijną. Teksty świeckie wprowadzono w celach terapeutycznych dopiero w XIX wieku do szpitali angielskich, szkockich i amerykańskich.

TROCHĘ HISTORII… Po raz pierwszy terminu „biblioterapia”użył Samuel McChord Crothers na łamach czasopisma „Atlantic Month” w roku 1916. W 1920 roku hasło „biblioterapia” trafiło do „Oxford English Dictionary”.

TROCHĘ HISTORII… Dopiero w 1966 roku Amerykańskie Stowarzyszenie Bibliotekarzy przyjęło oficjalną definicję biblioterapii: „jest to użycie wyselekcjonowanych materiałów czytelniczych jako pomocy terapeutycznej w medycynie i psychiatrii; także poradnictwo w rozwiązywaniu problemów osobistych przez ukierunkowane czytanie”

BIBLIOTERAPIA DZIŚ: rodzaje biblioterapii Instytucjonalna – oznaczająca zastosowanie literatury - przede wszystkim dydaktycznej - do potrzeb indywidualnego „zinstytucjonalizowanego” pacjenta. Jej celem jest przede wszystkim zapewnienie choremu odpowiedniej rekreacji.

BIBLIOTERAPIA DZIŚ: rodzaje biblioterapii Kliniczna – polegająca na stosowaniu literatury - głównie wyobrażeniowej - w grupach pacjentów z problemami emocjonalnymi lub behawioralnymi. Jej głównym celem jest uzyskanie przez pacjenta „wglądu” w siebie, co ma doprowadzić do zmiany jego sytuacji psychologicznej. Zajęcia prowadzą lekarze wspólnie z bibliotekarzami. Pacjenci uczestniczą w tych zajęciach dobrowolnie. Mogą one być prowadzone zarówno w placówce leczniczej jak i poza nią, np. w środowisku rodzinnym lub społecznym pacjenta.

BIBLIOTERAPIA DZIŚ: rodzaje biblioterapii Wychowawcza (rozwojowa) – polegająca na stosowaniu książek (materiałów) wyobrażeniowych i dydaktycznych dostosowanych do potrzeb użytkowników zdrowych, w sensie fizycznym i psychicznym, ale mających do rozwiązania jakieś istotne dla siebie problemy.

BIBLIOTERAPIA W SZKOLE Odpowiednio dobrana lektura może skutecznie pomóc uczniom w rozwiązaniu ich problemów. Nauczyciel, widzący problemy swojego podopiecznego, może wskazać odpowiednią literaturę i w ten sposób zapoczątkować proces terapeutyczny.

EFEKT TERAPEUTYCZNY Aby nastąpił faktyczny efekt terapeutyczny po przeczytaniu literatury, muszą być spełnione następujące warunki:

EFEKT TERAPEUTYCZNY Poznanie – dziecko musi rozpoznawać świat, w którym ma się poruszać, musi odróżniać postacie, rozumieć, jakimi prawami ten świat się rządzi. Dlatego książki nie mogą być za trudne, gdyż nie spełnią swojej funkcji terapeutycznej.

EFEKT TERAPEUTYCZNY Utożsamienie – zidentyfikowanie się z wybraną postacią. Nie zawsze musi to być bohater pierwszoplanowy. Może to być postać występująca w książce marginalnie, ale taka, z którą czytelnik poczuje się blisko związany.

EFEKT TERAPEUTYCZNY Katharsis – oczyszczenie, czyli uwolnienie od napięcia i nabycie nowych sił życiowych. Pełną formą katharsis jest silne wzburzenie emocjonalne po lekturze, wywołane rozpoznaniem i chęcią walki z własnym problemem. Najczęściej od napięcia uwalnia świadomość tego, że innym też przydarzyła się podobna sytuacja i można sobie z nią poradzić.

W KSIĄŻCE TKWI SIŁA!

BIBLIOGRAFIA Arteterapia w teorii i praktyce / Ewelina J. Konieczna. - Kraków : Oficyna Wydaw. Impuls, 2003 Biblioterapia : szkolenie dla nauczycieli / Mariola Świerczyńska // Biblioteka w Szkole. – 2008, nr 12, s.13-15 Biblioterapia: teoria i praktyka : poradnik / Irena Borecka. - Warszawa : Wydaw. SBP, 2001 Biblioterapia formą terapii pedagogicznej : skrypt dla studentów pedagogiki / Irena Borecka. - Wałbrzych : Wydaw. Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej, 2001 Biblioterapia w edukacji czytelniczej i medialnej w szkole podstawowej i gimnazjum : materiały dydaktyczne dla nauczycieli i bibliotekarzy / Irena Borecka ; [Polskie Towarzystwo Biblioterapeutyczne we Wrocławiu]. - Wałbrzych : Wydaw. UNUS, 2002 Biblioterapia w praktyce : poradnik dla nauczycieli, wychowawców i terapeutów / red. Ewelina J. Konieczna. - Kraków : Oficyna Wydaw. Impuls, 2005 Biblioterapia w szkole : poradnik dla bibliotekarzy / Irena Borecka. - Legnica : Wojewódzki Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli, 1998 Diagnostyczna i terapeutyczna funkcja biblioteki szkolnej : materiały konferencji, Wrocław 25-26 września 2003 r. / red. Stefan Kubów. - Wrocław : Dolnośląska Szkoła Wyższa Edukacji TWP, 2003 Książka w działalności terapeutycznej : praca zbiorowa / red. merytor. Elżbieta Barbara Zybert ; Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich. - Warszawa : Wydaw. SBP, 1997