Kolejne zajęcia: Zajęcia 1: B. Winiarski (red.), Polityka Gospodarcza, Wyd. PWN, Warszawa 2006, s. 380-396 Zajęcia 2: B. Winiarski (red.), Polityka Gospodarcza, Wyd. PWN, Warszawa 2006, s. 380-396 (cd.) W. Orłowski, Pułapki deficytu budżetowego, BAS 2006 (internet) Zajęcia 3 Rzeczpospolita  Gospodarka  tylko artykuły z działu budżet i podatki (tylko dot. sytuacji w Polsce, od 8.10 – artykuł pt. Gomułka: Wzrost gospodarczy w budżecie na 2018 roku dość realistyczny) Opinia Rady Polityki Pieniężnej do projektu Ustawy budżetowej na rok 2018 (strona internetowa NBP) Materiały na profilu

Definicja polityki budżetowej POLITYKA BUDŻETOWA BUDŻET: Zespół rachunków przedstawiających na okres 1 roku kalendarzowego wszelkie stałe wpływy i obciążenia państwa Roczny plan dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów organów władzy państwowej na okres roku kalendarzowego Narzędzie do realizacji świadomie określonych zadań społeczno-gospodarczych państwa BUDŻET PAŃSTWA A SEKTOR FINANSÓW PUBLICZNYCH FUNDUSZE CELOWE W POLSCE 2

Funkcje polityki budżetowej 1) Alokacyjna 3

Miarą ingerencji państwa w procesy gospodarcze jest udział wydatków publicznych w produkcie krajowym Polska: 42,1% (2014 r., Eurostat)

Funkcje polityki budżetowej 2) Redystrybucyjna 5

Funkcje polityki budżetowej – f. redystrybucyjna 6

Funkcje polityki budżetowej – f. redystrybucyjna System podatkowy - ogół przepisów prawnych i instytucji finansowych w zakresie ustalania i poboru podatków. Podział podatków: 7

Czy system podatkowy w Polsce realizuje funkcję redystrybucyjną?

Funkcje polityki budżetowej – f. redystrybucyjna SYSTEM PIENIĘŻNYCH TRANSFERÓW SOCJALNYCH: Są to świadczenia zastępujące dochód (np. zasiłek dla bezrobotnych, emerytura czy renta) lub uzupełniające go, związane z oceną sytuacji materialnej czy zaistnieniem określonych sytuacji (becikowe) 9

Funkcje polityki budżetowej Funkcja stabilizacyjna 10

Funkcja stabilizacyjna Case study – stabilizacyjna polityka budżetowa wybranych gospodarek w latach 2009-2012 11

Krzywa Laffera I. Mechanizm II. Krytyka 12

Źródło: A. Grycuk, Podatek CIT jako narzędzie polityki gospodarczej, BAS, Infos 4/2010. 13

Aktywna polityka budżetowa Istota i sposób działania Fazy aktywnej polityki budżetowej Przykłady Zalety i wady 14

Pasywna polityka budżetowa Instrumenty Istota i mechanizm działania stabilizatorów Zalety i wady stabilizatorów 15

Deficyt budżetowy Deficyt budżetowy a dług publiczny Saldo budżetowe w różnych fazach cyklu koniunkturalnego według keynesistów Deficyt strukturalny 16

Argumenty za i przeciw istnieniu deficytu budżetowego

Negatywne skutki deficytu 18

Efekt wypychania 19

Argumenty za deficytem 20

Polityka budżetowa w Polsce

Dochody budżetowe

23

Struktura planowanych dochodów budżetu państwa w 2016 roku w mln zł   DOCHODY OGÓLEM 313 808 100% 1 DOCHODY PODATKOWE 276 140 88,0% 100,0% 1.1 podatki pośrednie 0,0% 1.1.1 VAT 128 683 41,0% 46,6% 1.1.2 akcyza 64 083 20,4% 23,2% 1.1.3 podatek od gier 1 383 0,4% 0,5% 1.2 CIT 26 067 8,3% 9,4% 1.3 PIT 46 894 14,9% 17,0% 1.4 Podatek od wydobycia niektórych kopalin 1 530 0,6% 1.5. Podatek od niektórych instytucji finansowych 5 500 1,8% 2,0% 1.6. Podatek od sklepów wielkopowierzchniowych 2 000 0,7% 2 DOCHODY NIEPODAT. 35 931 11,4% 2.1 Dywidendy 4 800 1,5% 2.2 Wpłaty z zysku NBP 3 200 1,0% 2.3 Cło 3 034 2.4 Opłaty, grzywny i pozostałe dochody niepodatkowe 22 925 7,3% 2.5. wpłaty JST 1 972 3 Środki z UE 1 738 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z MF.

Wielkość i struktura wydatków budżetowych

Kategoria 2016 2015 Zmiana procentowa 2016 jako % PKB 2016 jako % wydatków Instytucje polityczne 4 955 5 208 -4,86% 0,27% 0,63% Sport i turystyka 5 867 6 233 -5,87% 0,32% 0,75% Gospodarka 9 534 10 806 -11,77% 0,52% 1,22% Kultura i media 10 264 9 983 2,81% 0,55% 1,31% Rolnictwo 11 965 17 566 -31,89% 0,65% 1,53% Środowisko 15 874 18 003 -11,83% 0,86% 2,03% Rynek pracy 16 917 16 745 1,03% 0,91% 2,17% Utrzymanie samorządów 17 893 17 882 0,06% 0,97% 2,29% Nauka i szkolnictwo wyższe 21 381 21 269 0,53% 1,15% 2,74% Obrona narodowa 28 466 31 016 -8,22% 1,54% 3,65% Bezpieczeństwo i sprawiedliwość 30 142 29 124 3,50% 1,63% 3,86% Infrastruktura 65 155 67 093 -2,89% 3,52% 8,34% Pomoc społeczna 68 315 45 275 50,89% 3,69% 8,75% Edukacja 70 069 68 364 2,49% 3,79% 8,97% Finanse 78 233 64 424 21,43% 4,23% 10,02% Zdrowie 83 367 79 357 5,05% 4,50% 10,68% Emerytury i renty 242 411 236 206 2,63% 13,09% 31,05% RAZEM WYDATKI 780 808 744 554 4,87% 42,18% 100,00% Żródło: http://www.mapawydatkow.pl/ Kwoty w milionach PLN

Struktura wydatków budżetowych w Polsce w 2013 roku Różne rozliczenia – gł. wydatki na subwencje ogólne dla JST oraz wydatki na finansowanie zadań realizowanych przez samorządy województw w ramach Regionalnych Programów Operacyjnych; http://www.sobieski.org.pl/analiza-is-70/

Wydatki sztywne 32

Wydatki sztywne Do najważniejszych kategorii wydatków sztywnych należą: – subwencje dla JST, – dotacje dla FUS i KRUS, – wydatki na obsługę długu publicznego, – wydatki na obronę narodową, – wpłaty do budżetu UE, – wydatki na finansowanie projektów z udziałem UE. 33

Wydatki socjalne w Polsce 34 Źródło: Polska 2010. Raport o rynku pracy oraz zabezpieczeniu społecznym, MPiPS 2010, s. 198.

Wydatki socjalne w Polsce Źródło: Polska 2010. Raport o rynku pracy oraz zabezpieczeniu społecznym, MPiPS 2010, s. 197 35

36

Deficyt i dług publiczny

Saldo budżetu i saldo finansów publicznych w Polsce 39

Deficyt strukturalny Źródło: Problemy fiskalne Polski na drodze…, NBP, s. 54.

Deficyt strukturalny Szacunek NBP na 2015 rok: ok. 2,5%

Budżet 2018 – opinia RPP Ocena przyjętych założeń makroekonomicznych Założenia makroekonomiczne Sytuacja finansów publicznych Polityka fiskalna i jej skutki makroekonomiczne Nierównowaga fiskalna Dług publiczny i potrzeby pożyczkowe