Wpływ czytelnictwa na rozwój dzieci i młodzieży

Sukces jednostek i społeczeństw zależy od ich wiedzy Sukces jednostek i społeczeństw zależy od ich wiedzy. Kluczem do wiedzy wciąż jest czytanie. Wiele osób, choć umie czytać, nie czyta. Dlaczego? Ponieważ nawyk i potrzeba lektury muszą powstać w dzieciństwie.

Ile czytamy? Poziom czytelnictwa w Polsce, mierzony metodami Biblioteki Narodowej, nie jest powodem do chwały. Z ankiet przeprowadzonych na próbie 3 tys. osób powyżej 15 roku życia wynika, że: 63 proc. respondentów w 2016 roku nie przeczytało ani jednej książki, zaledwie co dziesiąty Polak sięgnął po więcej niż siedem pozycji, tylko 46 proc. respondentów przeczytało tekst zawarty na przynajmniej trzech stronach maszynopisu (w ciągu miesiąca poprzedzającego wizytę ankietera).

Aktywność czytelnicza młodzieży Uczniowie trzecich klas gimnazjum – według danych Instytutu Badań Edukacyjnych - są mniej aktywni czytelniczo niż ich młodsi o trzy lata koledzy. W czasie wolnym w okresie 10 miesięcy: tylko 62% uczniów zadeklarowało czytanie książek w każdej postaci: drukowanych na papierze, bądź w wersji elektronicznej, dziewczęta były znacznie aktywniejsze czytelniczo: 72% dziewcząt i tylko 52% chłopców zadeklarowało czytanie choćby jednej książki, prawie co drugi piętnastolatek nie zadeklarował jakiejkolwiek lektury książkowej odbywanej poza obowiązkami szkolnymi!

Czytelnictwo młodzieży a kapitał kulturowy Badania wskazują, że aktywność czytelnicza uczennic i uczniów jest silnie skorelowana z kapitałem kulturowym ich rodziny, tzn. z poziomem wykształcenia rodziców/opiekunów oraz z wielkością posiadanych przez rodzinę księgozbiorów. Wraz ze wzrostem wielkości domowego i należącego do ucznia księgozbioru rośnie szansa na podjęcie przez niego lektury, szczególnie tej dla przyjemności. Częściej czytają dzieci i młodzież ze środowisk wielkomiejskich.

Czytanie a wyniki egzaminu „Uczniowie, u których w domach nie ma książek lub jest ich zaledwie kilka, są uczniami z najsłabszymi wynikami egzaminu. Natomiast księgozbiory liczące co najmniej 250 czy nawet więcej niż 500 książek znajdują się przede wszystkim w domach uczniów osiągających najlepsze wyniki.” prof. Rafał Piwowarski, Instytut Badań Edukacyjnych

Korzyści z lektury książek Lista korzyści płynących z czytania książek jest bardzo długa. Wszystkie badania pokazują związki pomiędzy czytaniem a pozycją zawodową i materialną, otwartością, zadowoleniem z życia i innowacyjnością, która jest tak ważna we współczesnym świecie. Regularna lektura ma istotne znaczenie zarówno dla efektów nauczania, jak i wychowania. Z tego względu zachęcanie dzieci i młodzieży szkolnej do czytania powinno mieścić się wśród zainteresowań szkoły.

Korzyści z lektury książek – rozwój umiejętności językowych Czytana i słuchana literatura pozwala znacząco zwiększyć zasoby językowe i podnosi kompetencje lingwistyczne. Szczególnie u najmłodszych czytanie rymowanek (wierszyków) ułatwia uczenie się ojczystego języka (m.in. uchwycenie rytmu, melodii i akcentu oraz różnicowanie brzmienia sylab) oraz przeciwdziała dysleksji. Czytanie książek ułatwia nabywanie kompetencji związanych z prawidłową gramatyką i ortografią.

Korzyści z lektury książek – rozwój emocjonalny i psychospołeczny Powieści i opowiadania pomagają w nazywaniu i rozumieniu emocji. Osoby częściej czytające fikcję literacką mają wyższe kompetencje społeczne i bardziej rozwiniętą zdolność empatii. Dzieje się tak, ponieważ podczas lektury mają okazję wczuwać się w sytuację i uczucia bohaterów, przewidywać konsekwencje ich zachowań i decyzji. Lektura książek dostarcza też cennych inspiracji dla kształtujących się postaw dzieci i młodzieży w postaci wzorców osobowych, a także uczy, jak można rozwiązywać konflikty i trudności.

Korzyści z lektury książek – rozwój sprawności umysłowej i kreatywności Dzięki badaniom prowadzonym z użyciem technik neuroobrazowania (najczęściej za pomocą rezonansu magnetycznego) wiemy, że czytanie ćwiczy jednocześnie i intensywnie bardzo wiele różnych obszarów mózgu, usprawniając dzięki temu jego ogólne funkcjonowanie. Dzieje się tak, ponieważ czytanie wymaga koordynacji wielu złożonych funkcji poznawczych, a każde ich uruchomienie jest „ćwiczeniem” dla mózgu. Co ciekawe, korzystny wpływ na rozwój mózgu mają powieści z wartką, wciągającą akcją – a więc takie, które często uważa się za mniej wartościową literaturę. Z drugiej strony, umiejętności interpersonalne i rozumienie relacji społecznych rozwija się lepiej, gdy czytamy bardziej wymagającą literaturę piękną niż stereotypowe romanse.

Korzyści z lektury książek - redukcja stresu i lepszy nastrój Podczas czytania czytelnik zostaje przeniesiony w inne miejsce, więc nie czuje natłoku trudów codziennego życia. Badania pokazały, że czytanie zaledwie kilkanaście minut dziennie, zmniejsza poziom hormonów stresu nawet do 70%. Dzięki temu poprawia się samopoczucie i łatwiej zasnąć.

Wspieranie czytelnictwa w szkole – ograniczenia i możliwości Wyniki badań pokazują, że największy wpływ na rozwój nawyków czytelniczych uczniów mają tradycje rodzinne, status społeczny rodziny oraz posiadany w domu księgozbiór. Nie znaczy to jednak, że szkoła nie ma na to wpływu. Wpływ szkoły jest szczególnie ważny dla tych uczniów, w których domach nie ma tradycji czytania. Szkoła ma realne szanse poprawić ich sytuację, a jednocześnie utrwalić nawyki czytania u dzieci pochodzących z domów z czytelniczymi tradycjami.

Dziękujemy za uwagę!