GOSPODARKA ŚWIATOWA Wykład wstępny

Kontakt Jacek KOCHANOWICZ http://coin.wne.uw.edu.pl/kochanowicz/ (i tam strona zajęć) lub: www.wne.uw->pracownicy->Jacek Kochanowicz->strona własna kochanowicz@wne.uw.edu.pl Dyżur: poniedziałek, 15.00-15.45, WNE pok. 305, po uprzednim umówieniu przez e-mail

CHARAKTER ZAJĘĆ SŁUCHACZE Studenci WNE, II rok Wykład ogólnouniwersytecki Zajęcia wymagają elementarnej tylko znajomości ekonomii Celem jest przedstawienie etapów kształtowania się gospodarki światowej Wykład ma charakter historyczny

WYMAGANIA Egzamin końcowy pisemny, pięć pytań otwartych pierwsze – odpowiedź „esej” ok. 2 stron pozostałe każde ok. ½ strony. Zakres materiału: treść wykładów oraz lektury. Obecność na wykładzie nieobowiązkowa, lecz premiowana (dodatkowe 15% oceny)

LITERATURA OBOWIĄZKOWA Cameron R. i Neale L., Historia gospodarcza świata, Warszawa 2004, r. 6, 12, 13. Landes, D.S., Bogactwo i nędza narodów, Warszawa 2000, r. 5-12, 25-29

LITERATURA ZALECANA Findley R., O'Rourke K. H., Power and Plenty: Trade, War, and the World Economy in the Second Millennium, Princeton 2007. Foreman-Peck J. A, History of the World Economy: International Economic Relations since 1850, Penguin 1995.

EKONOMIA A HISTORIA (1) Metody ekonomii i historii różnią się Ekonomia: modele formalne (matematyka) i ekonometria Rozumowanie jest abstrakcyjne i celowo wyjęte z kontekstu Założenia ekonomii neoklasycznej (użyteczność, ograniczenia) Nowa ekonomia instytucjonalna uzupełnieniem

EKONOMIA A HISTORIA (2) Historia rekonstruuje i wyjaśnia konkretne zdarzenia i procesy Odwołuje się każdorazowo do kontekstu Ale nowoczesna historia gospodarcza korzysta z dorobku ekonomii neoklasycznej i instytucjonalnej w procesie wyjaśniania zjawisk i procesów

POJĘCIE GOSPODARKI ŚWIATOWEJ Trudne do jednoznacznego zdefiniowania Współcześnie, związane z procesem globalizacji Najogólniej, chodzi o powiązania i współzależności gospodarcze w skali globu

POWIĄZANIA GOSPODARCZE Handel surowcami, półfabrykatami, gotowymi produktami (służącymi do dalszej produkcji lub do konsumpcji) Handel usługami Przepływy kapitału (FDI, portfelowe) Transakcje walutami Migracje (okresowe i trwałe) Turystyka

HISTORIA POWIĄZAŃ GOSPODARCZYCH Dlaczego zakres i intensywność powiązań się zmienia? Podział pracy, jego przyczyny i konsekwencje Szerzej, rozwój i wzrost gospodarczy Techniczne i instytucjonalne warunki wymiany (transport, pieniądz i kredyt, bezpieczeństwo transakcji, itd.) Rola przemocy i władzy publicznej

PODZIAŁ PRACY Technologiczny i społeczny podział pracy Podział pracy w społeczeństwach pierwotnych, rolniczych i przemysłowych Podział pracy wymaga koordynacji. Zwyczaj, nakaz, rynek. Adam Smith: specjalizacja i podział pracy źródłem „bogactwa narodów” Podział pracy nie ogranicza się do jednego kraju

SKALA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ (i podziału pracy) Układy względnie izolowane Gospodarstwo domowe („gospodarka naturalna”) Gospodarka wsi Gospodarka lokalna (np. w średniowieczu) Gospodarka „narodowa” (jeden kraj) Gospodarka regionalna (np. EWG) Gospodarka światowa

GOSPODARKA NARODOWA (1) Pojęcie XIX-wieczne Co to jest „państwo narodowe” (nation state) Co to jest „państwo” Co to jest „naród” Typ idealny: jedna kultura, jeden język, poczucie tożsamości narodowej, w pełni suwerenna władza, odrębny system prawny, odrębna waluta,

GOSPODARKA NARODOWA (2) Narzędzia kształtowania „gospodarki narodowej” Granice fizyczne System prawny Język i kultura Waluta Cła i kontrola handlu System podatkowy System krajowej regulacji gospodarczej

GOSPODARKA NARODOWA (3) Etapy jej historii w Europie 1648 pokój westfalski i „państwa narodowe” Rewolucja Francuska Konsolidacja państw narodowych poprzez wiek XIX i pierwszą połowę XX w. Integracja europejska po II wojnie światowej jako proces (częściowo) przeciwstawny

HANDEL MIĘDZYNARODOWY Co to znaczy „handel międzynarodowy”? Występuje wtedy, gdy są „kraje” i „państwa” Podwaliny: David Ricardo i teoria korzyści komparatywnych Współczesna „ekonomia międzynarodowa” rozwija ten kierunek rozumowania, budując coraz bardziej skomplikowane modele

A JAK NIE BYŁO PAŃSTW NARODOWYCH? Przykłady organizacji władzy Miasta-państwa Księstwa, królestwa Włości feudalne, lenna Imperia

CO KSZTAŁTUJE SPECJALIZACJĘ MIĘDZYNARODOWĄ? Warunki naturalne Korzyści (przewagi) komparatywne Na ich wytworzenie można wpływać…

WZROST I ROZWÓJ GOSPODARCZY Podstawowe pytania: Dlaczego kraje (regiony) bogacą się? Dlaczego jedne się bogacą, a inne nie? Ekonomiści starają się mierzyć „bogactwo”, powszechną dziś miarą jest PKB. Ale wstecz? Teorie wzrostu starają się odpowiedzieć na pytanie, jakie są czynniki wzrostu (kapital, siła robocza…) W długiej skali czasu, decydują innowacje

PRZEMOC I WŁADZA Stosunki gospodarcze kształtowane są nie tylko przez grę ekonomiczną Wielką rolę odgrywa przemoc Przemoc legalna: państwo. Przymus i wojny. Podbój. Niewolnictwo. Wojny mają często przyczyny ekonomiczne, więc są „egzogeniczne” Przemoc nielegalna. Mafie, piraci, narkotyki itd.