Subregionalna Konferencja Mazowieckiego Kuratora Oświaty KSZTAŁCENIE ZAWODOWE DZIŚ I JUTRO 24 października, Radom Instytut Technologii Eksploatacji - Państwowy Instytut Badawczy Rozwój oferty programowej szkoły zawodowej w warunkach dynamicznych zmian treści i środowiska pracy dr inż. Krzysztof SYMELA Ośrodek Badań i Rozwoju Edukacji Zawodowej

Kluczowe pytania i 16 TEZ do zaprezentowania W jaki sposób zapewnić wysoką jakość i elastyczność oferty programowej kształcenia zawodowego, aby nadążała za dynamicznymi zmianami w środowisku pracy?  1 Z jakich źródeł informacji powinny korzystać szkoły zawodowe, aby projektować nowe i aktualizować istniejące programy kształcenia zawodowego? 2 3 Jakie nowoczesne metody nauczania i uczenia się należy rozwijać aby kształtować umiejętności praktyczne uczniów? 4 W jakim kierunku zmierza szkoła zawodowa? Czy przemysł 4.0 będzie miał wpływ na jej cele, treści, metody i formy organizacyjne?

„Jedyną stałą rzeczą w życiu jest zmiana” Heraklit z Efezu TEZA 1 – Idea uczenia się przez całe życie jest najbardziej skutecznym „lekiem” na dostosowanie się do nieustających zmian „Jedyną stałą rzeczą w życiu jest zmiana” Heraklit z Efezu

TEZA 2 – Współczesna oraz szkoła zawodowa przyszłości musi reagować na europejskie i polskie instrumenty dotyczące kwalifikacji

Wiedzy, Umiejętności, Kompetencji TEZA 3 – Efekty uczenia się to nowy sposób opisywania kwalifikacji nadanych w edukacji formalnej, pozaformalnej i uczeniu się nieformalnym Co uczący się wie, rozumie i potrafi wykonać po ukończeniu procesu uczenia się ujęte w kategoriach: Wiedzy, Umiejętności, Kompetencji

TEZA 4 - Szkolnictwo zawodowe dopasowane do potrzeb rynku pracy wymaga rozwiązań systemowych z udziałem pracodawców Źródło: https://www.mr.gov.pl/media/14840/Plan_na_rzecz_Odpowiedzialnego_Rozwoju_prezentacja.pdf

TEZA 5 - Gospodarka i rynek pracy są głównym generatorem kreowania oferty kształcenia zawodowego KOMPETENCJE SPOŁECZNE jako dyspozycja osoby, wyrażająca się zdolnością do wykonywania określonych zadań zawodowych KOMPETENCJE ZAWODOWE Rynek pracy to struktura dynamiczna. WIEDZA UMIEJĘTNOŚCI 7

TEZA 6 – Analiza treści stanowisk pracy jest podstawą identyfikacji zadań i czynności zawodowych jakie będzie wykonywał absolwent szkoły zawodowej Rynek pracy to struktura dynamiczna. EFEKTY UCZENIA SIĘ 8

TEZA 7 - Klasyfikacja zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy umożliwia łączenie analiz rynku pracy z systemem edukacji Klasyfikacja zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy (KZiS)2 jest urzędowym dokumentem wykorzystywanym w statystyce zatrudnienia, pośrednictwie pracy oraz poradnictwie zawodowym. Umożliwia łączenie analiz rynku pracy z systemem edukacyjnym dając podstawę do długofalowego planowania kształcenia. Jest przydatna w systemach ewidencji kadrowej, ewidencji ludności, ewidencji ubezpieczeń społecznych. Jest także wykorzystywana w pracach spisowych Głównego Urzędu Statystycznego. Klasyfikacja zawodów i specjalności jest pięciopoziomowym, hierarchicznie usystematyzowanym zbiorem zawodów i specjalności występujących na rynku pracy. Grupuje poszczególne zawody/specjalności w coraz bardziej zagregowane grupy oraz ustala ich symbole (kody zawodów) i nazwy. Struktura klasyfikacji – to wynik grupowania zawodów na podstawie podobieństwa kwalifikacji/kompetencji zawodowych wymaganych dla realizacji zadań danego zawodu (specjalności), z uwzględnieniem takich aspektów kwalifikacji/kompetencji jak ich poziom i specjalizacja. Kryteria te posłużyły grupowaniu poszczególnych zawodów i specjalności w grupy elementarne, a te z kolei w bardziej zagregowane grupy średnie, duże i wielkie. Poziomy kwalifikacji/kompetencji stały się podstawą do opracowania struktury grup wielkich, z kolei dalszy podział na grupy duże, średnie i elementarne dokonany został na podstawie specjalizacji kwalifikacji. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 sierpnia 2014 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania (Dz.U. poz. Poz. 1145).

TEZA 8– Każdy rodzaj i typ kształcenia może prowadzić do uzyskania zawodu ZAWÓD stanowi źródło dochodów i oznacza zestaw zadań (czynności) wyodrębnionych w wyniku społecznego podziału pracy, wymagających kompetencji nabytych w toku uczenia się lub praktyki. SPECJALNOŚĆ obejmuje część zawodu, wymagającą dodatkowych kompetencji. ZAWÓD WYUCZONY obejmuje zbiory wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych nabytych w toku uczenia się i warunkujących wykonywanie zawodu. Nazwa zawodu wyuczonego określana jest w świadectwach i dyplomach lub w innych dokumentach potwierdzających uzyskane kwalifikacje. Zawodowi wyuczonemu, w zależności od szerokości jego profilu, może odpowiadać w praktyce kilka czy kilkanaście zawodów (specjalności) występujących na rynku pracy, ujętych w klasyfikacji zawodów i specjalności. Zawód zdobywany w trakcie kształcenia zawodowego nazywany jest zawodem szkolnym. Rynek pracy to struktura dynamiczna. ZAWÓD WYKONYWANY jest to zespół czynności lub prac, których wykonywanie stanowi główne źródło utrzymania danej jednostki i ewentualnie jej rodziny. Pracodawcy często też posługują się nazwami stanowisk pracy, które utożsamiane są z zawodem. 10

TEZA 9 - Wyszukiwarka zawodów funkcjonujących na rynku pracy jest wiarygodnym źródłem informacji o potrzebach pracodawców http://psz.praca.gov.pl/rynek-pracy/bazy-danych/klasyfikacja-zawodow-i-specjalnosci/wyszukiwarka-opisow-zawodow

TEZA 10 – Bazy danych na wortalu PZS oferują dostęp do szerokich zbiorów informacji o zawodach przydatnych w doradztwie zawodowym tworzeniu ofert kształcenia i szkolenia zawodowego www.kwalifikacje.praca.gov.pl Baza danych zbiorów informacji o zawodach dla 1000 zawodów na Wortalu Publicznych Służb Zatrudnienia http://psz.praca.gov.pl Projekt PO WER InfoDORADCA+

TEZA 10 – Bazy danych na wortalu PZS oferują dostęp do szerokich zbiorów informacji o zawodach przydatnych w doradztwie zawodowym tworzeniu ofert kształcenia i szkolenia zawodowego Rynkowy wymiar kompertencji zawodowych 13

TEZA 11 – Szkoły zawodowe, aby oferować usługi edukacyjne dla rynku pracy powinny korzystać z nowych baz danych i zbiorów informacji o zawodach Tytuł projektu: Rozwijanie, uzupełnienie i aktualizacja informacji o zawodach oraz jej upowszechnianie za pomocą nowoczesnych narzędzi komunikacji - INFODORADCA+ PO WER, Oś priorytetowa: II. Efektywne polityki publiczne dla rynku pracy, gospodarki i edukacji. Działania: 2.4 Modernizacja publicznych i niepublicznych służb zatrudnienia oraz lepsze dostosowanie ich do potrzeb rynku pracy. Okres realizacji projektu: 2017-01-02 - 2019-06-30 CELE GŁÓWNY: rozwijanie, uzupełnianie i aktualizacja informacji o zawodach dla min. 1000 zawodów, ujętych w klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy (Dz.U. z 2014r. poz. 1145) oraz ich upowszechnianie za pomocą nowoczesnych narzędzi komunikacji w Instytucjach Rynku Pracy CEL SZCZEGÓŁOWY PO WER - Cel nr 3. „Wyposażenie instytucji rynku pracy w zasoby informacyjne pozwalające zwiększyć efektywność ich funkcjonowania” 14

Dostosowanie oferty kształcenia zawodowego do potrzeb TEZA 12 – Nowy model opisu informacji o zawodach jest rzetelnym źródeł informacji do tworzenia oferty kształcenia i szklenia zawodowego oraz kwalifikacji rynkowych Dostosowanie oferty kształcenia zawodowego do potrzeb rynku pracy Budowanie oferty szkolenia zawodowego oraz kreowanie nowych kwalifikacji rynkowych wprowadzanych do ZSK/ZRK

Bazy danych informacji o zawodach TEZA 13 – Oferta usług edukacyjnych szkoły zawodowej powinna elastycznie reagować na potrzeby dynamicznie zmieniającego się rynku pracy Bazy danych informacji o zawodach

Uczący się jest w centrum uwagi TEZA 14 – Koncepcja kształcenia modułowego to zmiana sposobu myślenia i działania kierownictwa i nauczycieli kształcenia zawodowego KONSTRUKTYWIZM – Uczący się: Staje się aktywnym poszukiwaczem i twórcą wiedzy. Stawia cele i pozyskuje potrzebne informacje w działaniu. Rozwija struktury poznawcze dzięki, którym uzyskuje wiedzę, umiejętności i kompetencje. Uczący się jest w centrum uwagi Konstruktywizm pedagogiczny – nie jest teorią nauczania ale uczenia się - czy szerzej budowania wiedzy. Nauczanie i uczenie się jest składnikiem procesu kształcenia, a ten ma charakter wielostronny i dynamiczny. Uczenie się poprzez działanie (learning by doing). W metodzie learning by doing chodzi oczywiście o to, by zdobywanie wiedzy i umiejętności miało charakter praktyczny. Uczymy się poprzez działanie. Wydaje się, że nie ma uniwersalnych metod dydaktycznych. Nie ma złotych kluczy ani takich nowinek, które zrewolucjonizują dydaktykę w każdym wymiarze. Jednak owym nowinkom trzeba się uważnie przyglądać w nadziei, że staną się pomocne

TEZA 15 – System edukacji zawodowej musi się zmienić tak, jak się zmienia gospodarka Źródło: http://przemysl-40.pl/index.php/2017/03/22/czym-jest-przemysl-4-0/

TEZA 15 – System edukacji zawodowej musi się zmienić tak, jak zmienia się gospodarka Przemysł 4.0 dotyczy nie tylko technologii, ale też nowych sposobów pracy i roli ludzi w przemyśle Źródło: http://przemysl-40.pl/index.php/2017/03/22/czym-jest-przemysl-4-0/

TEZA 16 – Rozwój kształcenia zawodowego wymaga integracji i współpracy różnych aktorów edukacji, gospodarki i rynku pracy

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ I ZAPRASZAM DO WSPÓŁPRACY Subregionalna Konferencja Mazowieckiego Kuratora Oświaty KSZTAŁCENIE ZAWODOWE DZIŚ I JUTRO 24 października, Radom Instytut Technologii Eksploatacji - Państwowy Instytut Badawczy DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ I ZAPRASZAM DO WSPÓŁPRACY krzysztof.symela@itee.radom.pl http://www.edukacjaustawicznadoroslych.eu Dodatkowe informacje: http://www.itee.radom.pl/index.php/pl/technologie-informatyczne/produkty