Katalizatory cynkoorganiczne w reakcji epoksydacji enonów Zespół: Katarzyna Żero, Paweł Szkatulski, Jakub Jaskółowski, Tomasz Pietrzak, Marcin Budzyk Opiekun: dr Karolina Zelga Wstęp literaturowy Reakcja asymetrycznej epoksydacji podwójnego wiązania w olefinach odgrywa bardzo ważną rolę w syntezie związków optycznie czynnych. Wynalezienie przez Sharplessa we wczesnych latach 80. systemu, który pozwala otrzymać czysty optycznie epoksy związek wychodząc z alkoholi allilowych, spowodowało gwałtowny rozwój katalizatorów do enancjoselektywnej epoksydacji. W przypadku olefin z deficytem elektronów, jakimi są enony nie znaleziono dotychczas uniwersalnego czynnika epoksydującego. Spośród znanych metod należy wymienić metodę Julia-Colonna oraz Shibasaki, pozwalające otrzymać epoksyenony z dobrą wydajnością i stosunkowo wysokim nadmiarem enancjomerycznym. Z danych literaturowych wynika, że efektywnymi reagentami utleniającymi enony są także generowane in situ związki alkilonadtlenkowe cynku. Celem naszego projektu technologicznego jest synteza alkilonadtlenowego kompleksu cynku stabilizowanego ligandem azotowo-azotowym, będącego aktywnym czynnikiem epoksydującym. etanol 2,6 - diizopropyloanilina Reakcja I reflux 72h Odparowanie rozpuszczalnika T = 76°C stęż. HCl acetyloaceton miesz. poreakcyjna Neutralizacja nasycony roztwór Na2CO3 filtrat Ekstrakcja Odparowanie rozpuszczalnika T = 40 °C Krystalizacja Filtracja Reakcja II T = -76 °C ÷ 80 °C 48h Utlenianie T = 0 °C Krystalizacja T = -20 °C chlorek metylenu surowy BDI-H izopropanol czysty BDI -H toluen Et2Zn suchy O2 BDI-ZnOOEt etan faza organiczna faza wodna Schemat ideowy procesu Struktura (BDI-ZnOOEt)2 Wykres Sankeya Schemat syntezy BDI-ZnOOEt: Gospodarka odpadami i wpływ na środowisko Proces jest nieszkodliwy dla środowiska i generuje niewielkie ilości odpadów, głównie w postaci ługów pokrystalizacyjnych. Większa część rozpuszczalników jest oddestylowana i wykorzystywana ponownie w kolejnej szarży. Schemat instalacji technologicznej Wnioski Zaprojektowany proces jest bezpieczny zarówno dla ludzi jak i środowiska – szczelność instalacji wyklucza możliwość zagrożenia. W momencie gdy na rynku brakuje uniwersalnego odczynnika epoksydującego enony produkcja niezwykle wydajnego BDI-ZnOOEt wydaje się opłacalna i całkowicie uzasadniona. Literatura: ENDERS, D., ZHU, J. and KRAMPS, L., 1997. Liebigs Annales, (6), pp. 1101-1113. ENDERS, D., ZHU, J. and RAABE, G., 1996. Angewandte Chemie (International Edition in English), 35(15), pp. 1725-1728. LEWIŃSKI, J., OCHAL, Z., BOJARSKI, E., TRATKIEWICZ, E., JUSTYNIAK, I. and LIPKOWSKI, J., 2003. Angewandte Chemie - International Edition, 42(38), pp. 4643-4646. PORTER, M.J. and SKIDMORE, J., 2000. Chemical Communications, (14), pp. 1215-1225.