Socjometria bez tajemnic

Socjometria Metoda badawcza w socjologii i psychologii społecznej wprowadzona przez J.L.Moreno mająca na celu poznanie uwarunkowań, istoty i przemian nieformalnych związków międzyosobowych w grupach rówieśniczych.

Techniki socjometryczne Klasyczna technika socjometryczna Moreno. Technika „Zgadnij kto?”. Plebiscyt życzliwości i niechęci.

Klasyczna technika socjometryczna Moreno to pomiar: stosunków „przyciągania” (sympatii, przyjaźni, zaufania) stosunków „odpychania” (antypatii, wrogości, uprzedzeń)

Konstruowanie testu socjometrycznego Ułożenie pytań z wyborem pozytywnym i negatywnym. Ustanowienie liczby wyborów (najkorzystniej 2). Skonstruowanie tabeli wskazań pozytywnych „+” i negatywnych „-” tzw. matrycy socjometrycznej. Wykreślenie diagramu kołowego. Wykreślenie socjogramu nieuporządkowanego. Analiza socjogramu.

Przebieg testu socjometrycznego UWAGA: badanie przeprowadzamy przy 100% frekwencji Krótkie wprowadzenie - wyjaśnienie celu badania (należy unikać sformułowań : badanie testowe, socjometria). Ważne jest zapewnienie dyskrecji ze strony nauczyciela. Rozdanie kartek z pytaniami i ich podpisanie - imię i nazwisko. Przykładowe pytania: Z kim chciałbyś bawić się po lekcjach? Z kim chciałbyś pójść do kina? Z kim najmniej chciałbyś siedzieć w jednej ławce? Podanie informacji o ograniczonej liczbie wyborów - wybór tylko z członków klasy, dokonywany jest w tajemnicy przed innymi. Wyjaśnienie ewentualnych niejasności. Udzielanie odpowiedzi – dokonywanie wyborów. Stosujemy oznaczenie: chłopcy dziewczęta

Tabela socjometryczna Do tabel socjometrycznych wpisuje się uzyskane wyniki badań. Z analizy tabeli uzyskuje się następujące dane: Kto kogo wybrał bądź odrzucił. Kto został wybrany, przez ile osób, przez kogo. Jaki rodzaj wyborów przeważa (pozytywne czy negatywne, czy chłopcy i dziewczynki wybierają się w ramach swojej płci czy też wzajemnie).

1 2 3 4 5 1. imię i nazwisko 2. imię i nazwisko 3. imię i nazwisko Osoby wybierane 1 2 3 4 5 Osoby wybierające 1. imię i nazwisko I II 2. imię i nazwisko 3. imię i nazwisko 4. imię i nazwisko Ilość wyborów „+” Ilość wyborów „–” Ogółem wyborów

Socjogram graficzny nieuporządkowany Wybory pozytywne 15 7 2 8 11 12 19 6 1 3 17 25 22 5 15 4

Analiza socjogramu Gwiazda socjometryczna pozytywna – osoba, która uzyskała najwięcej wyborów pozytywnych. To nieformalny przywódca grupy, który w przyszłości może właściwie wypełniać obowiązki jako formalny kierownik grupy lub pełnić inne funkcje. Osoby te cechuje: punktualność, towarzyskość, poczucie humoru. Gwiazda socjometryczna negatywna – osoba, która otrzymała najwięcej wyborów negatywnych. Zwykle jest to: osoba nadmiernie agresywna , mająca niepoprawne kontakty z rówieśnikami, o której można sądzić, że nie jest najlepiej przystosowana społecznie, osoba wycofana, charakteryzująca się niską energią, którą nie interesuje uznanie społeczne. Mało popularne osoby w grupie można wprowadzać w niewielkie zespoły, w których będą mieli ułatwione interakcje z rówieśnikami i gdzie będą mogli wykazać się swoją aktywnością, przez co podwyższą własną pozycję.

Osoba odrzucona – osoba darzona niechęcią, z przewagą wyborów negatywnych. Osoba izolowana – osoba przez nikogo niewybierana, obojętna, lekceważona – liczba wyborów = 0. To zwykle osoba nieagresywna, wycofująca się , o niskich kompetencjach społecznych i poznawczych. Para – osoby wybierające siebie wzajemnie. Kiedy mało jest wyborów wzajemnych, a wiele odrzuceń obustronnych, wówczas atmosfera w grupie jest napięta, grupie grozi rozpad. Paczka – grupa osób (3 i więcej) wybierających się wzajemnie, ale także nieliczne są połączenia z resztą grupy. Warto przyjrzeć się funkcjonowaniu tej grupy, gdyż zachodzi prawdopodobieństwo przekształcenia paczki w klikę. Klika – grupa osób (3 i więcej) wybierająca się wzajemnie i izolująca się od reszty. Łańcuch – wybory przechodnie wzajemne, nie zamykające się w kręgu.

Gwiazda socjometryczna osoba, która uzyskała najwięcej wyborów pozytywnych 3 8 4 12 2 11 9

osoby wybierające siebie wzajemnie Para osoby wybierające siebie wzajemnie 3 8

grupa osób (3 i więcej) wybierających się wzajemnie Paczka grupa osób (3 i więcej) wybierających się wzajemnie 7 11 3

wybory przechodnie wzajemne, nie zamykające się w kręgu Łańcuch wybory przechodnie wzajemne, nie zamykające się w kręgu 8 2 13

Zalety socjometrii: krótki czas badania, łatwość udzielania odpowiedzi, uzyskanie wielu informacji o badanej grupie, śledzenie rozwoju społecznego grupy, możliwość powtarzania badań (ewaluacja – monitorowanie zmian), wykorzystanie wyników badań w konstruowaniu / modyfikowaniu planu wychowawczego klasy.

Dziękujemy za uwagę „Nigdy nie można odgadnąć, jak postąpi pojedyncza osoba, natomiast dokładnie da się przewidzieć, co zrobi pewna określona grupa ludzi”. Arthur Conan Doyle Dziękujemy za uwagę