Projekt rewitalizacji Na podstawie raportu z badania: ANDREAS BIILERT, ŁUKASZ DOMINIAK, WOJCIECH KŁOSOWSKI, PAWEŁ KOŁACZ, KATARZYNA ŁUCZAK, IGOR MAKACEWICZ, JOANNA SUCHOMSKA, PIOTR WIELGUS

Struktura projektu Wprowadzono podział na (1) działania badawcze i (2) pracę w grupach tematycznych (działacze bez wskazywania afiliacji); (3) grupa rekomendacyjna (przedstawiciele grup tematycznych, eksperci, moderatorzy, urzędnicy). - Strukturyzacja -

Założenia projektu Kto? „Założeniem Toruńskiej Fundacji Stare Miasto jest reprezentowanie interesów mieszkańców oraz przedsiębiorców skupionych na toruńskiej Starówce”; Co? „Wydawało nam się, że skoro jesteśmy jako Fundacja tak bardzo związani z tą przestrzenią, to mamy wiele gotowych rozwiązań. Ale okazuje się, że nie możemy opierać się tylko na intuicji w podejmowaniu ważnych decyzji. Badanie przestrzeni i społeczności powinno być zawsze pierwszym etapem rewitalizacji obszaru staromiejskiego”.

Realizacja projektu w czasie

Programy projektu

Struktura części diagnostycznej Cele: określenie sposobów użytkowania przestrzeni określenie obszarów funkcjonalnych, wymagających interwencji określenie grup obecnych i potencjalnych użytkowników przestrzeni określenie potrzeb użytkowników przestrzeni identyfikacja i zdefiniowanie problemów, z jakimi borykają się użytkownicy i mieszkańcy wypracowanie rekomendacji dla dalszego rozwoju Starego Miasta w Toruniu

Badanie przestrzeni 1. Badanie przestrzeni, w tym: 1.1 mapowanie przestrzeni pod kątem intensywności obecności, 1.2 mapowanie przestrzeni pod kątem rozkładu przestrzennego funkcji, 1.3 badanie percepcji przestrzeni przez użytkowników – sondaż uliczny. 2. Badania społeczne, w tym: 2.1 Badania ilościowe – ankieta internetowa, 2.2 Badanie jakościowe – wywiady pogłębione, 3. Badania Desk‐research – analiza danych zastanych w źródłach wtórnych. 4. Analiza planistyczna i gospodarczo‐przestrzenna

Mapowanie przestrzeni O co chodzi? „Badano oddzielnie każdą z ulic Starego Miasta, poprzez subiektywną ocenę ich zagęszczenia użytkownikami, a nie poprzez podanie liczby bezwzględnej użytkowników. Dla określenia liczby użytkowników przyjęto sześciostopniową skalę ocen, gdzie 1 oznacza brak użytkowników, a 6 – maksymalne zagęszczenie, tłum. Ocenę zapisywano w formularzu. Badania każdej z ulic wykonano dla każdego dnia tygodnia o trzech porach: rano, po południu i wieczorem”.

Obecność ludzi

Cd.

W niedzielę

Średnia dla tygodnia

Dystrybucja funkcji

Funkcje cd.

Dlaczego odwiedzam starówkę (sondaż uliczny) „…łączy ze sobą funkcje biznesowo ‐ usługowe centrum miasta z funkcjami rekreacyjno ‐ rozrywkowymi. Stare Miasto to miejsce zamieszkania, pracy i załatwiania spraw służbowych, robienia zakupów, ale też miejsce odpoczynku, spotkań towarzyskich i uczestnictwa w wydarzeniach kulturalnych”….

Kluczowe wnioski z analizy …społecznych i uzależnienia od pomocy społecznej, przy jednoczesnym wycofywaniu się przedsiębiorczości i znikaniu lokalnych miejsc pracy. Stwierdzono bardzo niekorzystne przestrzenne rozdysponowanie funkcji w obszarze Starego Miasta, z osłabieniem funkcji mieszkaniowej, niedoborem handlu i usług materialnych oraz nadmiarem usług bankowych i „gastronomiczno‐rekreacyjnych”. Zdiagnozowano rozregulowanie na rynku nieruchomości: oczekiwania spekulacyjne sprzedających/wynajmujących przy jednoczesnym faktycznym spadku wartości nieruchomości i ograniczeniu popytu na nie. Stwierdzono bardzo znaczące deficyty przestrzeni publicznej: brak miejsc do siedzenia, niezadowalająco uregulowaną kwestię parkowania, utrudnienia w ruchu pieszym, deficyt lokalizacji o funkcjach rekreacyjnych.

Debata i partycypacja Część dyskursywną rozpoczęła debata publiczna (dotycząca ogólnej diagnozy, tego jak jest i czy w ogóle potrzebna jest rewitalizacja); Po zakończeniu debaty rozpoczęto zapisy do grup tematycznych. W dalszej kolejności dokonano wyboru zespołu moderatora i „coacha” (jak mniemam jest to wprowadzenie podziału na osobę która prowadzi i która organizuje prace)

Jakie grupy wyróżniono? 1. Grupa „Jakość życia” 2. Grupa „Kultura” 3. Grupa „Wizja i wizerunek” 4. Grupa „Dostępność i komunikacja” 5. Grupa „Klimat dla biznesu” 6. Grupa „Przyjazne miejsca” 7. Grupa „Ład przestrzenny” 8. Grupa „Turyści”.

Informacje dot. grup tematycznych Dobór mieszkańców do poszczególnych grup odbywał się na podstawie zgłoszonych obszarów zainteresowań, ale także w taki sposób, aby zapewnić różnorodność wiekową i zachować parytet płci (choć zgłosiło się więcej mężczyzn). Średnia wieku w grupach wynosiła 32 lata (najmłodsza osoba miała 21, najstarsza 67 lat). Łącznie w tej części projektu pracowało 140 mieszkańców Torunia (wszyscy którzy się zgłosili), w tym między innymi radni miejscy, studenci, artyści, przedsiębiorcy i urzędnicy samorządowi. W poszczególnych grupach pracowało społecznie od 10 do 14 osób. Pomiędzy końcem stycznia a kwietniem każda z Grup spotykały przez od 4 do 6 razy, Spotkania trwały przeciętnie 3 – 4 godziny. W sumie grupy przepracowały ponad 120 godzin, a uczestnicy – ponad 2500 osobo‐godzin. Każda grupa miała swojego moderatora i coacha, którzy moderowali przebieg spotkań, ale nie sterowali wynikami pracy.

Praca grup tematycznych była podzielona na dwa etapy 1 etap: a. określenie interesariuszy danego problemu, poprzez wspólne wypracowanie listy grup społecznych, uczestników danego obszaru tematycznego; b. określenie potrzeb każdej z grup interesariuszy, poprzez wspólne określenie (na podstawie wyników badań i własnych doświadczeń, najważniejszych oczekiwań poszczególnych grup. c. analizie i ocenie stopnia zaspokojenia określonych potrzeb – analizy dokonywano w skali ocen szkolnych a za strategicznie ważne uznawano szczególności zajęcie się tymi potrzebami, których obecne zaspokojenie było niższe, niż 3,5. W rezultacie średnia ocena zaspokojenia potrzeb użytkowników Starego Miasta w badanych obszarach funkcjonalnych dla wszystkich ośmiu grup wyniosła 2,88 wg sześciostopniowej skali ocen szkolnych.

2 etap: wypracowanie wstępnych propozycji rozwiązań odpowiadających na określone wcześniej potrzeby. Zadanie polegało na zaproponowaniu takich rozwiązań aby jak najbardziej dopasować przestrzeń Starego Miasta do potrzeb jego użytkowników. Różny stopień szczegółowości wyników poszczególnych grup i różna ich specyfika, spowodowały modyfikowanie planu pracy przez poszczególnych moderatorów. W związku z tym wypracowane rozwiązania w zależności od grupy przybrały różnorodne formy.

Schemat analizy interesariuszy stosowany w pracach grup tematycznych Kto?; jak oddziaływuje?; komu to szkodzi; na czyją korzyść działa?

Przykład prac grupy poświęconej jakości życia Definicja: JAKOŚĆ ŻYCIA, to wszystko to, co współkształtuje subiektywne zadowolenie mieszkańców ze swojego życia tu i teraz, oraz przyczynia się do decyzji o osiedleniu się/zamieszkiwaniu/niewyprowadzaniu się.

Organizacja pracy „1) W pierwszym etapie zdefiniowano interesariuszy, z punktu widzenia których warto mówić o jakości życia na toruńskim Starym Mieście. To nie tylko mieszkańcy rozumiani ogólnie, ale także różne grupy mieszkańców, mające potrzeby specyficzne, inne, niż ogół. Każdą z takich zgłoszonych do oceny grup analizowano oddzielnie. Ponadto brano pod uwagę różne grupy społeczne spędzające na Starym Mieście część swojego życia (np. osoby pracujące tutaj, turystów itd.).”

2. W drugim etapie zdefiniowano w odniesieniu do poszczególnych grup potrzeby, których zaspokojenie jest kluczowe dla ich subiektywnego odczuwania jakości życia. Następnie oceniono kolejno, w jakim stopniu – zdaniem grupy – dana potrzeba jest zaspokojona zgodnie z oczekiwaniami rozpatrywanej grupy beneficjentów. Oceny dokonywano drogą dyskusji i głosowania, stosując skalę ocen szkolnych: a. potrzeba nie zaspokojona w ogóle – ocena „1” b. potrzeba zaspokojona niedostatecznie – ocena „2” c. potrzeba zaspokojona miernie – ocena „3” d. potrzeba zaspokojona dobrze – ocena „4” e. potrzeba zaspokojona bardzo dobrze – ocena „5” f. potrzeba zaspokojona idealnie – ocena „6”

Ustalono, ze potrzeby zaspokojone w stopniu przynajmniej 3+ nie będą dalej opracowywane (czyli są zaspokojone)

3. W trzecim etapie, w odniesieniu do tak wytypowanych potrzeb w zakresie jakości życia dyskutowano następnie ogólne kierunki rozwiązań. Grupa tematyczna Jakość Życia nie wypracowywała jednak katalogu gotowych rozwiązań, uznając, że dopiero Grupa Rekomendacyjna, mając do dyspozycji wyniki pracy wszystkich ośmiu grup tematycznych, może formułować rekomendacje rozwiązań, które nie będą narażone na spojrzenie wycinkowe, czy jednostronne. Toteż ten fragment prac grupy ma charakter raczej ogólnych sugestii co do pożądanych kierunków działań, niż szczegółowych propozycji rozwiązań.

Beneficjenci i poziom zaspokojenia potrzeb (przykład mieszkańców) Jako najdotkliwszy deficyt wskazano brak ławek, i ogólnie – miejsc do siedzenia w przestrzeni publicznej Starego Miasta; potrzeba mieszkańców w tym zakresie nie jest zaspokojona w ogóle (ocena: 1,7). Bardzo słabo zaspokojone są też potrzeby mieszkańców co do technicznego standardu miejsca zamieszkania (np. ogrzewanie węglowe, nieuporządkowana gospodarka odpadami, kłopoty z wymianą okien itp), oraz co do bezpłatnych całorocznych miejsca spotkań (co byłoby niezwykle ważne dla formowania się lokalnego kapitału społecznego.

„Źle zaspokojone są także potrzeby w zakresie porządku i bezpieczeństwa publicznego (zastrzeżenia co do pracy policji i straży miejskiej, brak rozwiązań systemowych), możliwości dokonania codziennych zróżnicowanych zakupów, oraz przyjaznego klimatu akustycznego (skargi na hałas wiążą się zarówno z głośnym zachowaniem gości gastronomii i imprez, jak i z brukowaną nawierzchnią).” Z kolei bardzo pozytywnie zostało ocenione zaspokojenie potrzeb co do zamieszkiwania w miejscu położonym centralnie, oraz co do uroku miejsca zamieszkania i jego atmosfery.

Beneficjenci i poziom zaspokojenia potrzeb (przykład seniorów) Najdotkliwszy deficyt z punktu widzenia seniorów stanowią techniczne warunki zamieszkania. Standard bywa bardzo niski i jest prawdziwym wyzwaniem dla osób starszych. Bardzo dotkliwy deficyt dotyczy potrzeby spokoju i ciszy. Jest to także problem w odniesieniu do całej grupy mieszkańców, ale osoby starsze mają wyższe oczekiwania w tym obszarze.

Dotkliwy deficyt występuje w zakresie dwóch potrzeb: komfortu poruszania się poza domem, oraz potrzeba spotykania się. Co do potrzeby spotykania się, deficyt nie jest aż tak głęboki, jak w innych grupach, ale z kolei problemy z poruszaniem się w przestrzeni publicznej są bardziej nasilone. Powtarza się tu problem bruku, jako nawierzchni utrudniającej bezpieczne chodzenie, ale dodatkowo wskazano na problem przegradzania ciągów komunikacyjnych przez zabudowane ogródki piwne i parkujące samochody. Stanowi to nie tylko poważne utrudnienie w ruchu, ale także zagrożenie bezpieczeństwa w sytuacjach potrzeby dojazdu pogotowia lub straży pożarnej.

I na koniec pozytyw… Z kolei zadowalająco zaspokojona w przypadku seniorów jest potrzeba dostępu do ochrony zdrowia, oraz możliwości zrobienia tanich zakupów. Analogicznie kolejni interesariusze…

To samo w formie tabeli

Zestawienie wniosków (w formie tabeli) na stronie 80 i kolejnych.

Przykład wniosków grupy: kultura

Przykłady rekomendacji (dla jakości życia) Potrzebne jest zapisanie generalnych rozstrzygnięć co do Starego Miasta w dokumentach strategicznych Torunia dla podkreślenia trwałości zamierzeń w tym zakresie.

Trzeba nastawić się nie tyle na ustawienie ławek, co na przemyślane tworzenie miejsc wypoczynku, miejsc kontemplacji, miejsc spotkań, wreszcie – miejsc, których funkcję dodefiniują sami użytkownicy. W tych wszystkich miejscach mogą być potrzebne ławki, ale same ławki nie sprawią, że w miejscach tych ludzie będą wypoczywali, kontemplowali gotycką architekturę, spotykali się, lub tworzyli nowe funkcje w przestrzeni miasta. Ławki mogą być tylko jednym z potrzebnych elementów, a myśleć trzeba o całości rozwiązań.

Etapowanie prac zespołu rekomendacyjnego Analiza „swot” (zgodnie z przyjętymi założeniami) „ …. dzieli wszystkie zidentyfikowane czynniki strategiczne (a więc – wszystko, co wpływa znacząco na strategiczną sytuację Starego Miasta) na cztery grupy: mocne strony, słabe strony, szanse i zagrożenia. Oczywiście mocne strony i szanse, to czynniki pozytywne, zaś słabe strony i zagrożenia, to czynniki negatywne. Mniej oczywisty jest podział pionowy. W niniejszej analizie przyjęto, że mocne i słabe strony, to te czynniki, na które siły lokalne Torunia – mieszkańcy i władze – mają wpływ sprawczy i mogą je (przynajmniej częściowo) kształtować według przyjętych zamierzeń. To”.

Fragment tabeli

Etapowanie prac zespołu rekomendacyjnego cd. 2. Formułowanie rekomendacji. Sześć grup rekomendacji: ROWIĄZANIA GENERALNE dla Starego Miasta WYZWANIA SPOŁECZNE na Starym Mieście BIZNES na Starym Mieście PRZESTRZEŃ PUBLICZNA Starego Miasta Stare Miasto a TURYSTYKA STRAŻ MIEJSKA na Starym Mieście

Końcowym etapem jest konferencja i dyskusja tego, co zostało wydyskutowane,

Sadzenie drzewa symbolizującego restart