Korzystanie z mediów a zapotrzebowanie na wsparcie społeczne PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 5/2008 Korzystanie z mediów a zapotrzebowanie na wsparcie społeczne Doniesienie z badań Barbara Jankowiak Anna Gulczyńska Zakład Promocji Zdrowia i Psychoterapii, Wydział Studiów Edukacyjnych UAM

PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 5/2008 Wprowadzenie Wsparcie społeczne stanowi jedną z podstawowych determinant skutecznego radzenia sobie z wyzwaniami życia. Obecnie znacząca część interakcji interpersonalnych może zachodzić za pośrednictwem Internetu. Tym samym to medium może dostarczać nowym form mobilizacji wsparcia społecznego. Warto zastanowić się, które z form wykorzystywania Internetu w sposób istotny wiążą się z wymiarami wsparcia społecznego. W celu wygenerowania obrazu tych związków zaprojektowano badania korelacyjne.

Definicja podstawowych pojęć Wsparcie społeczne PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 5/2008 Definicja podstawowych pojęć Wsparcie społeczne Wsparcie społeczne to pomoc dostępna dla jednostki w sytuacjach trudnych, zasoby dostarczane jednostce przez interakcje z innymi ludźmi, konsekwencje przynależności człowieka do społeczeństwa, zaspokojenie potrzeb w trudnych sytuacjach przez osoby znaczące i grupy odniesienia (Sęk 2001). Według transakcyjnej teorii stresu, wsparcie społeczne jest jednym z zasobów ułatwiających radzenie sobie ze stresem (Lazarus, Folkman 1987).

Definicja podstawowych pojęć Wsparcie społeczne PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 5/2008 Definicja podstawowych pojęć Wsparcie społeczne Wsparcie społeczne, jako rodzaj interakcji, charakteryzuje się tym, że: zostaje podjęte w sytuacji problemowej lub trudnej; jej celem jest zbliżenie jednego lub obu uczestników do rozwiązania problemu, przezwyciężenie trudności, reorganizacja zakłóconej relacji z otoczeniem i podtrzymanie emocjonalne;

Definicja podstawowych pojęć Wsparcie społeczne PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 5/2008 Definicja podstawowych pojęć Wsparcie społeczne wymiana w toku tej interakcji może być jednostronna lub dwustronna; skuteczność tej wymiany społecznej zależy od stopnia zgodności między wsparciem oczekiwanym a uzyskanym; w toku tej interakcji zachodzi wymiana emocji (wsparcie emocjonalne), informacji (wsparcie informacyjne), instrumentów działania (wsparcie instrumentalne) oraz dóbr materialnych (wsparcie rzeczowe).

Organizacja badania Procedura badawcza składała się z trzech etapów: PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 5/2008 Organizacja badania Procedura badawcza składała się z trzech etapów: Etap selekcyjny. Polegał na wyborze osób do badań. Etap badań właściwych. Polegał na anonimowych badaniach kwestionariuszowych. Etap opracowania wyników. Polegał na statystycznym opracowaniu wyników w programie SPSS oraz ich interpretacji.

PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 5/2008 Metody badawcze 1. Berlińskie Skale Wsparcia Społecznego (Schwarzer, Łuszczyńska, 2005). Jest to kwestionariusz składający się z 19 pozycji, które mierzą na skali Likerta poszczególne wymiary spostrzeganego wsparcia społecznego: dostępność wsparcia emocjonalnego i instrumentalnego, zapotrzebowanie na wsparcie oraz poszukiwanie wsparcia społecznego.

PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 5/2008 Metody badawcze 2. Kwestionariusz Korzystania z Telewizji i Internetu (Kaczmarek, 2007 ). Uczestnicy badania określają w nim, jak często korzystają z wybranych form spędzania wolnego czasu z wykorzystaniem telewizji oraz Internetu, a także jak długo na ogół trwają poszczególne sesje.

Charakterystyka osób badanych PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 5/2008 Charakterystyka osób badanych W badaniu uczestniczyło 261 osób, w tym 198 kobiet i 63 mężczyzn.

Charakterystyka osób badanych PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 5/2008 Charakterystyka osób badanych Osobami badanymi byli studenci różnych kierunków studiów: Resocjalizacja, Praca socjalna i resocjalizacja, Promocja zdrowia i socjoterapia, Pedagogika specjalna, Pedagogika opiekuńczo-wychowawcza, Chemia, Informatyka, Fizjoterapia.

Liczba dni w tygodniu przeznaczonych na korzystanie z mediów PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 5/2008 Liczba dni w tygodniu przeznaczonych na korzystanie z mediów

Liczba dni w tygodniu przeznaczonych na korzystanie z mediów PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 5/2008 Liczba dni w tygodniu przeznaczonych na korzystanie z mediów

Liczba minut za jednym razem przeznaczonych na korzystanie z mediów PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 5/2008 Liczba minut za jednym razem przeznaczonych na korzystanie z mediów

Liczba minut za jednym razem przeznaczonych na korzystanie z mediów PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 5/2008 Liczba minut za jednym razem przeznaczonych na korzystanie z mediów

Średnia liczba minut tygodniowo przeznaczonych na korzystanie z mediów PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 5/2008 Średnia liczba minut tygodniowo przeznaczonych na korzystanie z mediów

Średnia liczba minut tygodniowo przeznaczonych na korzystanie z mediów PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 5/2008 Średnia liczba minut tygodniowo przeznaczonych na korzystanie z mediów

Zapotrzebowanie na wsparcie społeczne PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 5/2008 Zapotrzebowanie na wsparcie społeczne Osoby o wysokim zapotrzebowaniu na wsparcie społeczne (a więc takie, które czują potrzebę wykorzystania wsparcia społecznego w sytuacji stresowej): częściej w ciągu tygodnia korzystają z portali społecznościowych (np. nasza-klasa.pl, grono.pl). Portale społecznościowe mogą być spostrzegane przez młodych dorosłych jako jedno ze źródeł wsparcia społecznego!

Zapotrzebowanie na wsparcie społeczne PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 5/2008 Zapotrzebowanie na wsparcie społeczne Osoby, które posiadają niskie zapotrzebowanie na wsparcie społeczne (a więc takie, które nie mają potrzeby wykorzystania wsparcia społecznego w sytuacji stresowej): częściej korzystają z gier komputerowych opartych na rywalizacji z komputerem oraz częściej spędzają czas na grach online typu multiplayer; częściej biorą udział w aukcjach internetowych i spędzają na portalach świadczących takie usługi więcej czasu w czasie jednej sesji; częściej odwiedzają portale informacyjne oraz tematyczne. Zakład Promocji Zdrowia i Psychoterapii UAM

Poszukiwanie wsparcia społecznego PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 5/2008 Poszukiwanie wsparcia społecznego Osoby, które deklarują, że w trudnych sytuacjach poszukują wsparcia innych osób: rzadziej korzystają z gier pozbawionych kontaktu z innymi ludźmi. Osoby charakteryzujące się słabą tendencją do poszukiwania wsparcia u innych ludzi: więcej czasu tygodniowo korzystają z portali informacyjnych oraz tematycznych (prawdopodobnie z tego źródła mogą czerpać wsparcie informacyjne oraz instrumentalne).

Spostrzegane emocjonalne wsparcie społeczne PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 5/2008 Spostrzegane emocjonalne wsparcie społeczne Korzystanie z gier komputerowych odbywających się bez udziału innych ludzi związane jest z niższym spostrzeganym emocjonalnym wsparciem społecznym. Analiza wykazała, że częstość korzystania z portali społecznościowych (np. nasza-klasa.pl, grono.pl) oraz dłuższy czas trwania poszczególnych sesji związane są z wyższym spostrzeganym emocjonalnym wsparciem społecznym. Związek korzystania z serwisów społecznościowych z emocjonalnym wsparciem społecznym może świadczyć o tym, że jest ono spostrzegane jako skuteczne źródło wsparcia! Zakład Promocji Zdrowia i Psychoterapii UAM

Spostrzegane instrumentalne wsparcie społeczne PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 5/2008 Spostrzegane instrumentalne wsparcie społeczne Instrumentalne wsparcie społeczne jest pozytywnie związane z korzystaniem z portali społecznościowych. Osoby o wysokim spostrzeganym instrumentalnym wsparciu społecznym dłużej przebywają na portalach aukcyjnych.

PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 5/2008 Wnioski Badania wykazały, że media elektroniczne stanowią nie tylko środek przekazu informacji, lecz również skuteczny środek przekazu wsparcia społecznego. W szczególności, portale społecznościowe wyłoniły się, jako taki rodzaj mediów, który jest wykorzystywany przez osoby z dużym zapotrzebowaniem na wsparcie społeczne. Co więcej, medium to wiąże się z wyższym spostrzeganym wsparciem.

Bibliografia Kaczmarek, Ł. (2007). Kwestionariusz Korzystania PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 5/2008 Bibliografia Kaczmarek, Ł. (2007). Kwestionariusz Korzystania z Telewizji i Internetu. Materiał niepublikowany. Lazarus, R. S., & Folkman, S. (1987). Current states of transactional theory and research on emotion and coping. In L.Laux & G.Vossel (Eds.), Personality in biographical stress and coping research, 1, 141-169. Łuszczynska, A., Mohamed, N. E., & Schwarzer, R. (2005). Self-efficacy and social support predict benefit finding 12 months after cancer surgery: The mediating role of coping strategies. Psychology, Health & Medicine, 10, 365-375. Sęk, H., Cierpiałkowska, L., (red.)(2001) Psychologia kliniczna i psychologia zdrowia. Wybrane zagadnienia. Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora.

Using media and the need for social support – research report PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 5/2008 Using media and the need for social support – research report by Barbara Jankowiak bastwo@wp.pl Anna Gulczyńska anna@kiwi.pl The Department of Health Promotion and Psychotherapy Adam Mickiewicz University – Poznań

PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 5/2008 Dziękujemy za uwagę