Aktywność i aktywizacja pozawodowa seniorów (I) Prof. dr hab. Zdzisław Wołk Uniwersytet Zielonogórski Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej

realizowany ze środków Unii Europejskiej Seniorzy. Aktywizacja i aktywność pozawodowa Treść zajęć 1. Bieg życia człowieka. Kryzysy życiowe. Zadania rozwojowe późnej dorosłości 2. Seniorzy w środowisku życia. Dom jako twierdza tożsamości 3. Potrzeby jako motor aktywności. Potrzeby ludzi starszych. Motywacja do działania 4. Bilans życia a aktywność w okresie późnej dorosłości. Kierunki aktywności pozawodowej 5. Samotność, wyłączenie i marginalizacja seniorów. Przywracanie do funkcjonowania w społeczeństwie. Senior jako doradca zawodowy 6. Edukacja formą i źródłem aktywności osób starszych. Edukacja formalna i nieformalna. Autoedukacja 7. Zainteresowania i zamiłowania a aktywizacja i aktywność 8. Wolontariat jako forma aktywności parazawodowej 9. Utrzymywanie kontaktów z zakładem pracy i środowiskami zawodowymi. Wspólnota interesów firmy i seniora – byłego pracownika 10. Trzeci sektor i jego przydatność w życiu seniorów Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej

realizowany ze środków Unii Europejskiej Literatura Buhler Ch., Bieg życia ludzkiego, Warszawa 1999 Dom we współczesnej Polsce. Szkice, pod red. T. Sicińskiego i P. Łukasiewicza, Wrocław 1992 Dubois – Dumee J.–P., Starzeć się pięknie, Poznań 2004 EriksonE. H., Tożsamość a cykl życia, Poznań 2004 Feltcham C., Horton J., Psychoterapia i poradnictwo, t. 1 i 2, Sopot 2013 Giddens A., Socjologia, Warszawa 2006 Jankowski D., Edukacja wobec zmiany, Toruń 2001 Kozielecki J., Społeczeństwo transgresyjne. Szansa i ryzyko, Warszawa 2004 Leszczyńska – Rejchert A., człowiek starszy i jego wspomaganie – w stronę pedagogiki starości, Olsztyn 2006 Oleś P. K., Psychologia człowieka dorosłego, Warszawa 2011 Wiatrowski Z., Dorastanie, dorosłość starość człowieka w kontekście działalności i kariery zawodowej, Radom 2009 Wprowadzenie do andragogiki, pod red. T. Wujka, Warszawa 1996 Zaborowski Z., Problemy psychologii życia, Warszawa 2001 Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej

realizowany ze środków Unii Europejskiej Niejednoznaczność terminologiczna -seniorzy - „trzeci wiek” - „jesień życia” - późna dorosłość” - starość Kryteria: czas życia, uwarunkowania kulturowe stan zdrowia uwarunkowania formalne własny dobrostan, samoocena Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej

realizowany ze środków Unii Europejskiej Dojrzałość życiowa w późniejszym okresie życia Późna dorosłość Umiejętność wyrzekania się rzeczy, które człowiek stopniowo traci Umiejętność samoograniczenia i wypracowania nowych strategii transgresji Zdolność dystansowania się do świata i do bieżących wydarzeń Nabieranie filozoficznego stosunku do życia Wchodzenie w rolę mędrca Umiejętność dokonywani bilansu i utworzenia spójnej historii życia Dojrzała starość Zdolność opanowania lęku przed śmiercią Skierowanie aktywności osobistej na wartości nieprzemijające Zdolność do cieszenia się z życia Dawanie wsparcia innym Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej

realizowany ze środków Unii Europejskiej Zadania rozwojowe późnej dorosłości Jest to czas osiągnięcia pełnej dojrzałości, mądrości i integracji wewnętrznej Akceptacja ludzkiej osobowości i własnego życia Przystosowanie się do ograniczeń wynikających z procesów starzenia i społecznych warunków jego przebiegu Podtrzymanie zaciekawienia światem Zaakceptowanie pustoszenia środowiska rówieśniczego Podejmowanie zadań konstruktywnych przy wykorzystaniu możliwości integrowania własnych zasobów oraz kompensowania ograniczeń Stworzenie ”dzieła życia” (nie tylko artyści) Przygotowanie do spotkania się ze śmiercią Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej

realizowany ze środków Unii Europejskiej Życie ludzkie jako cykl kryzysów „… rozwój psychospołeczny przechodzi przez pewne krytyczne etapy – przy czym „krytyczny” oznacza punkty zwrotne, momenty rozstrzygające pomiedzy postępem a regresją, integracją a opóźnieniem” (Erikson) Kryzys I Podstawowa ufność – nieufność Kryzys II Autonomia – wstyd i zwątpienie Kryzys III Inicjatywa – poczucie winy Kryzys IV Pracowitość – poczucie niższości Kryzys V Tożsamość – niepewność roli Kryzys VI Intymność – izolacja Kryzys VII Generatywność – stagnacja Kryzys VIII Integracja ego – rozpacz Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej

realizowany ze środków Unii Europejskiej Kryzys życiowy jako czynnik sprzyjający umacnianiu jednostki Okazja do spotkania się z samym sobą Rozpoznanie rzeczywistych własnych możliwości i ograniczeń Gromadzenie zasobów (społecznych, niematerialnych i materialnych) Rozwiązanie rzeczywistych problemów Mobilizowanie własnych sił i możliwości Wzrost własnej sprawczości Umacnianie swojej pozycji (subiektywne i obiektywne) Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej

realizowany ze środków Unii Europejskiej Przebieg kariery zawodowej kształcenie zawodowe – adaptacja społeczno – zawodowa – identyfikacja zawodowa – stabilizacja zawodowa - sukces zawodowy – mistrzostwo zawodowe – aktywność pozawodowa Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej

realizowany ze środków Unii Europejskiej Transgresja praca zawodowa – emerytura. Okoliczności i konsekwencje - zmiana rytmu życia - często praca jest dominującą (jedyną) formą aktywności pracownika - brak obowiązków i wymogów - ogranicza się środowisko społeczne (koledzy z pracy) - mniejsze możliwości znajdowania przydatności, satysfakcji i uznania - ograniczone stają się warunki materialne (niższe przychody) - redukowanie potrzeb - mniejsze możliwości zdobywania doświadczenia i edukacji Ale: - są większe możliwości decydowania o sobie (wymaga asertywności wobec częstej presji dzieci, wnuków, niekiedy rodziców) - można zadbać o własne zdrowie i skupić się na sobie - można oddać się ulubionym zajęciom, hobby - można większa aktywność skupić na budowaniu relacji rodzinnych i przyjacielskich (towarzyskich) - można poświęcić czas na działalność społecznikowską Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej

realizowany ze środków Unii Europejskiej Starość pozwala uwolnić się od ograniczeń, jakie nakłada praca i niesie wiele możliwości. Wiąże się jednak ze społecznymi, ekonomicznymi i psychologicznymi problemami, jakim musi stawić czoło jednostka (a także często jej rodzina). Emerytura jest dla większości ludzi wielką zmianą życiową, tożsamą zazwyczaj z utratą statusu. Ludzie często czują się samotni i zdezorientowani, gdyż musza na nowo wypracować większość codziennych rutyn. Giddens Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej

realizowany ze środków Unii Europejskiej Seniorzy a środowisko Środowisko - składniki struktury otaczającej osobnika, które działają jako system bodźców i wywołują określone reakcje psychiczne Środowisko: a. naturalne b. kulturowe Dwa podejścia do analizy relacji człowiek - środowisko: -indywidualistyczne -uniwersalistyczne Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej

realizowany ze środków Unii Europejskiej Społeczność lokalna - formy obejmujące całość życia mieszkańców, kształtujące systemy odpowiedzialności grup i instytucji, umożliwiające jej członkom zaspokajanie ich potrzeb. Umożliwiają one ludziom rozwiązywanie podstawowych problemów w ich życiu i utrzymywanie egzystencji, socjalizacji, kontroli społecznej, zapewnienie bezpieczeństwa i ładu. Ze społecznością lokalną szczególnie wiąże się określone względnie wyizolowane, najczęściej niewielkie terytorium, czyli obszar, na którym członkowie zbiorowości rozwijają swoją codzienną aktywność społeczną. Pomiędzy ludźmi przebywający obok siebie w przestrzeni powstają silne więzi oraz formy życia zbiorowego Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej

realizowany ze środków Unii Europejskiej Ludzie tworzący społeczność lokalną cenią wspólną tradycję, symbole i wartości. Mają poczucie jedności i odrębności, czują przynależność do swojego środowiska. Zapewnia im ono poczucie bezpieczeństwa i spokoju. Realizują swoje potrzeby korzystają z tych samych instytucji kultury i usługowych. Cechami społeczności lokalnej jest tożsamość etniczna, kulturowa i religijna, rozwinięty system kontroli społecznej i identyfikacji członków, względna jednolitość zawodowa oraz zbliżona sytuacja ekonomiczna członków. Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej

na dzisiaj dziękuję… Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej