WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE w Gimnazjum im. Jana Pawła II w Tarnawie Dolnej Część II. Utrwalenie wiadomości i umiejętności Rozdział II – Samorządna Rzeczpospolita Klasa III B – 2013/2014 Opieka - Marek Drwięga Wersja: 1/sr/14 Wszelkie prawa zastrzeżone ® ☺

INFORMACJE https://encrypted-tbn3.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcQik3vVJkkkgumAvVExnI4RHC5BuHtxKzb_-jGgiuN4gQwwEqMs Gdy klikniesz , to przełączysz się na slajd „Spis treści”. Będziesz mogła/mógł przechodzić do każdego tematu niezależnie. Gdy klikniesz , to przejdziesz do slajdu zgodnego z podpisem („Mapa”, „Powrót” ...). Gdy klikniesz inne miejsce, to przejdziesz do następnego slajdu.

Władza centralna a samorząd terytorialny Samorządem nazywamy współpracę obywateli, dzięki której osiągają oni własne cele poprzez wybieranie przez siebie organów władzy. Rodzaje samorządów Specjalne Samorządy zawodowe oraz gospodarcze Terytorialne Samorządy, które działają na określonym terytorium Inne Samorządy oparte na innych więziach (uczniowski, myśliwych...) Maciej Molek 

Samorząd terytorialny Jest drugim co o wielkości, po administracji rządowej, ważnym elementem administracji publicznej Tworzą go niepodporządkowane sobie nawzajem gminy, powiaty i województwa Obszary ich działań zostały wyznaczone w taki sposób, aby uwzględnić więzi społeczne, gospodarcze i kulturowe łączące ludzi zamieszkałych na danym obszarze Istnienie samorządu terytorialnego jest przejawem decentralizacji władzy publicznej Źródło: http://www.zycie-chotomowa.pl/wp-content/uploads/2011/02/Samorzad.jpg Tekst: podręcznik Dawid Kieca

Podział zadań samorządu Zadania samorządu terytorialnego: Własne: - dotyczą edukacji, ochrony zdrowia, pomocy społecznej, ochrony środowiska, kultury i porządku publicznego na terenie konkretnej społeczności. Zlecone: - przygotowanie i przeprowadzanie wyborów oraz referendów, a także prowadzenie ewidencji ludności. Źródło: http://www.h-net.org/~eopolska/Ksztalcenie/Images/28A_ZAD.gif Tekst: podręcznik Dawid Kieca

Podział terytorialny Polski Aby nasz kraj mógł sprawnie funkcjonować, jego terytorium podzielono na części. Zgodnie z obowiązującym od 1 stycznia 1999 r. podziałem w Polsce jest : 16 województw, 379 powiatów, 2478 gmin. http://uniwersytety-trzeciego-wieku.studentnews.pl/serwis.php?s=1491&pok=29469 Terytorium Polski dzielimy na : -województwa, - powiaty, - gminy. http://www.archiwum.kalisz.pl/archiwum-zakres-dzialania http://www.kupsprzedaj.pl/Content/Maps/polska/pomorskie/gdanski.gif Kornelia Tworzydlak 6

Nadzór nad samorządem terytorialnym Kto nadzoruje? Sposób nadzorowania Żądanie informacji Wizytacje Kontrole Rozwiązanie zarządu, rady, sejmiku Stwierdzanie nieważności uchwał Wstrzymanie działalności organów jednostki samorządu ... Premier, wojewoda, Regionalna Izba Obrachunkowa Sejm na wniosek premiera Maciej Molek 

Władze gminne i ich uprawnienia (wybierz ścieżkę) SAMORZĄD GMINNY Gmina i jej rodzaje Gmina to podstawowa jednostka w trójstopniowym podziale administracyjnym Polski. Zajmuje się sprawami na szczeblu lokalnym. Wyróżniamy gminy: - wiejskie, miejsko-wiejskie, - miejskie. Władze gminne i ich uprawnienia (wybierz ścieżkę) Klaudia i Ima Kornelia i Sandra http://www.elektroonline.pl/img/media/9439 Autorka – Ima Sghir

Władze gminne i ich uprawnienia W gminie wiejskiej władzę sprawuje rada gminy i wójt. W gminie miejsko-wiejskiej władzę sprawuje rada miasta i burmistrz. W gminie miejskiej władzę sprawuje rada miasta i prezydent miasta. Rada jest organem stanowiącym i kontrolującym samorząd. Sprawuje władzę uchwałodawczą. Wójtowie, burmistrzowie oraz prezydenci stanowią władzę wykonawczą. http://www.portrety.sklep.pl/gallery_image/full/1094.jpg Autorka – Ima Sghir

Zadania i finanse gminy Władze lokalne dbają o sprawne funkcjonowanie gminy i o odpowiednie warunki życia jej mieszkańców. Współpracują również z innymi gminami i organizacjami. Fundusze na realizację działań pozyskują m.in. z: - podatków, - opłat lokalnych, - majątków gminnych, - funduszy europejskich. Dzięki nim gminy pozyskują pieniądze m.in. na budowę dróg, utrzymanie służby zdrowia, zakładanie publicznych przedszkoli. http://www.gazetaprawna.pl/konferencje/fu_old/naglowek.jpg Autorka – Klaudia Tkacz

Gminne dochody i wydatki Dochody gminne: - podatki i opłaty, pieniądze z budżetu państwa, majątek gminy. Wydatki gminne: techniczne (drogi, kanalizacja...), dotyczące porządku i bezpieczeństwa, społeczne (współfinansowanie szkół, bibliotek, itd.) dotyczące środowiska naturalnego. Kliknij tutaj! http://infogrodzisk.pl/edukacja/szkoly/322-szkola-podstawowa-w-ksiazenicach-otwarta http://www.se.pl/wydarzenia/warszawa/warszawa-wojna-o-smieci-smieciarka-przyjedzie-raz-na-dwa-tygodnie_327011.html http://expresskaszubski.pl/aktualnosci/2010/11/somonino-gmina-samorzadowego-sukcesu Autorka – Klaudia Tkacz

Władze gminne i ich uprawnienia Gmina posiada władze, których zadaniem jest podejmowanie decyzji dotyczących spraw lokalnych. Samorząd gminy wypełnia zadania publiczne, które służą do zaspokojenia potrzeb wspólnoty samorządowej i są wykonywane jako własne (art.166 Konstytucji). Wykonuje także zadania zlecone, które wynikają z potrzeb państwa. http://upload.wikimedia.org/wikibooks/pl/7/72/W%C5%82adze_gminy.png Sandra Ścieranka

Zadania gminy Władze lokalne wykonują swoje zadania, aby zapewnić sprawne funkcjonowanie gminy a mieszkańcom odpowiednie warunki do życia. Zadania gminy dzielimy na własne i zlecone. Do zadań własnych gminy należą zadania z zakresu: lokalnego transportu zbiorowego, wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji i odprowadzania ścieków, pomocy społecznej, edukacji publicznej, kultury fizycznej i turystyki, ochrony środowiska, ochrony zdrowia, dróg gminnych, ulic i mostów.   Zadania własne wynikają z ustaw, natomiast zlecone przekazywane są przez inne samorządy lub pochodzą od administracji rządowej. http://www.czorsztyn.pl/pl/5424/0/Urzad_Gminy.html Kornelia Tworzydlak

Finanse gminy Źródła funduszy gminnych Środki unijne Budżet wojewódzki Podatki i opłaty lokalne Budżet centralny Majątek gminny Kornelia Tworzydlak http://biznes.interia.pl/news/fundusze-pieniezne-daja-bezpieczenstwo,1733248,2216 Kornelia Tworzydlak 14

Wpływ obywateli na życie gminy Mieszkańcy gminy mogą brać udział w sprawowaniu władzy poprzez: - głosowanie w wyborach samorządowych, - składanie petycji, skarg lub wniosków, - uczestniczenie w referendum czy konsultacjach. https://plus.google.com/photos/112731787814652569936/albums/5929401346721361681/5929401643186797058?banner=pwa&authkey=CNya_7fqvYb0IQ&pid=5929401643186797058&oid=112731787814652569936 Autorki – Ima Sghir i Klaudia Tkacz

- Posiada władzę uchwałodawczą. SAMORZĄD POWIATOWY Rodzaje powiatów i ich władze Wyróżniamy dwa rodzaje Powiatów Powiaty Grodzkie Powiaty ziemskie - Obejmują jedno duże miasto liczące powyżej 100 tysięcy mieszkańców. - Na czele stoi Prezydent . - Podlega pod nie kilka lub kilkanaście gmin. - Na czele stoi Starosta. Rada Powiatu Rada miasta - Sprawuje władzę uchwałodawczą i kontrolną. - Posiada władzę uchwałodawczą. Zarząd Powiatu - Sprawuje władzę wykonawczą. Damian Tokarz 

Zadania powiatu …Zadania Powiatu… Damian Tokarz  Utrzymywanie dróg powiatowych Ochrona środowiska …Zadania Powiatu… http://www.trans-syp.pl/oferta/utrzymanie-drog.html http://www.wierzchoslawice.pl/redwag/content/blogcategory/34/79/ Ochrona praw konsumenta Prowadzenie szpitali powiatowych i rejonowych http://www.powiat-leski.pl/pl/342,352/2/zdrowie_i_opieka_spoleczna.html http://uokik.gov.pl/aktualnosci.php?news_id=2736 Damian Tokarz 

SAMORZĄD WOJEWÓDZKI Województwo Województwo jest największą jednostką podziału terytorialnego w Polsce. Obecnie, od 1999 roku, Polska jest podzielona na 16 województw. Stolicą województwa jest najbardziej rozwinięte gospodarczo miasto regionu. Województwa łączy wspólna historia, kultura, położenie geograficzne albo dominujący rodzaj działalności gospodarczej. Autorzy: Szymon Jaworski, Bartłomiej Osenkowski

Reformy administracyjne w Polsce Po II wojnie światowej w Polsce kilkakrotnie dochodziło do zmian w podziale administracyjnym. Najważniejsze reformy administracyjne zostały przeprowadzone w 1950, 1975 i 1999 r. Podział z 1950 r. Podział z 1975 r. http://1.bp.blogspot.com/6HXGGo2jLhI/UU1u3EpJqsI/AAAAAAAAAF0/AjIWAtKHA-0/s1600/pol_1950.jpg http://i.wp.pl/a/f/jpeg/29726/7_adm_1975-600.jpeg Autorzy: Szymon Jaworski, Bartłomiej Osenkowski

Obecny podział administracyjny Polski Podział z 1999 r. http://www.ordynacja.profnet.pl/images/mapapolski1.gif Autorzy: Szymon Jaworski, Bartłomiej Osenkowski

Kto rządzi województwem? Władzę uchwałodawczą i kontrolną sprawuje sejmik województwa. Tworzy go co najmniej 30 radnych wybieranych co 4 lata. Władzę wykonawczą sprawuje zarząd województwa składający się z 5 osób wybieranych przez sejmik. Na czele zarządu stoi marszałek województwa. http://www.malopolskie.pl/Img/Wydarzenia/2014/duze/389701_ARP_4816_640_500.jpg Autorzy: Szymon Jaworski, Bartłomiej Osenkowski

Przedstawiciel rządu w województwie Wojewoda - przedstawiciel Rady Ministrów, powoływany przez premiera na wniosek ministra spraw wewnętrznych i administracji. Do głównych zadań wojewody należy: - reprezentowanie Rady Ministrów podczas wizyt w województwie przedstawicieli innych państw, - dostosowanie polityki Rady Ministrów do warunków lokalnych, - badanie zgodności działań samorządów z prawem, nadzorowanie wypełniania obowiązków przez administrację rządową. Autorzy: Szymon Jaworski, Bartłomiej Osenkowski

JAK ZAŁATWIĆ SPRAWĘ W URZĘDZIE? Idziemy do urzędu Aby uniknąć w urzędzie stania w kolejkach należy wcześniej uzyskać podstawowe informacje: 1. Jaka instytucja zajmuje się daną sprawą. 2. Gdzie znajduje się siedziba. 3.W jakich godzinach przyjmuje się petentów. 4. Do jakiego urzędnika mamy się zgłosić. http://bi.gazeta.pl/im/9/9495/z9495599Q,Kolejki-w-urzedzie-skarbowym-w-Lublinie.jpg Autorki: Sandra Ścieranka, Aleksandra Gocek

Wypełnianie formularzy By dana instytucja zajęła się sprawą obywatela, bardzo często potrzebny jest wniosek lub podanie. Aby dobrze wypełnić formularz musimy pamiętać, że: Formularze wypełniamy czytelnie (najlepiej drukowanymi literami). Przed wypełnieniem rubryki dokładnie sprawdzamy co się w niej ma znaleźć. Nie powinniśmy skreślać ani poprawiać. W razie pomyłki musimy wypełnić nowy formularz. http://podatnicy.org/wp-content/uploads/2012/03/wype%C5%82nianie-formularza.jpg Autorki: Sandra Ścieranka, Aleksandra Gocek

Jak otrzymać dowód osobisty? Aby otrzymać dowód osobisty, należy złożyć wniosek o wydanie dowodu w urzędzie miasta i gminy. Czas oczekiwania na dokument to ok. 30 dni. Wniosek ten powinien zawierać: Imiona i nazwisko (osoby składającej wniosek). Imiona rodziców. Pesel, datę urodzenia. Kolor oczu, wzrost. Adres zamieszkania. 2 aktualne fotografie. Podpis na wniosku (należy złożyć tylko w obecności urzędnika). http://d.naszemiasto.pl/k/r/08/5b/4d7881d433fbd_g1.jpg. Autorki: Sandra Ścieranka, Aleksandra Gocek

Jak uzyskać informacje? Informacje o danym urzędzie możemy poszukać w Internecie lub na specjalnych kartach opisu usługi. Karty te zawierają najpotrzebniejsze informacje, a mianowicie: stanowisko osoby, która zajmuje się danym rodzajem sprawy, numer pokoju i telefonu oraz godziny pracy urzędnika. Dokument zawiera również dodatkowy wykaz niezbędnych formularzy, podana jest wysokość opłat, a także sposoby realizacji sprawy i tryb odwoławczy od decyzji. http://warsaw--bs.crazylife.pl/ Autorki: Sandra Ścieranka, Aleksandra Gocek

Urząd on-line Polskie prawo wymaga aby każda instytucja miała swoją stronę internetową, na której będą zamieszczone informacje danej instytucji - Biuletyn Informacji Publicznej – www.bip.gov.pl Urząd on-line, to załatwianie sprawy urzędowej nie wychodząc z domu i przesłanie jej drogą elektroniczną. http://www.eostroleka.pl/luba/dane/pliki/obrazy/bip.jpg Autorki: Sandra Ścieranka, Aleksandra Gocek

SPIS TREŚCI Informacje Treści slajdów przygotowano w oparciu o podręcznik, z którego korzystają uczniowie w szkole - „Dziś i jutro. Wiedza o społeczeństwie. Podręcznik z ćwiczeniami dla gimnazjum”. Część druga: I. Janicka, A. Janicki, A. Kucia, T. Maćkowski, Wydawnictwo Era Sp. z o.o., Warszawa 2010 Informacje Władza centralna a samorząd terytorialny (samorząd, decentralizacja, zadania własne i zlecone, Regionalna Izba Obrachunkowa) Koniec Samorząd gminny (gmina, rodzaje gmin, władze i ich uprawnienia oraz zadania, finanse: dochody i wydatki, wpływ obywateli na życie gminy) Samorząd powiatowy (rodzaje powiatów, władze, zadania) Samorząd wojewódzki (województwo, sejmik województwa, zarząd i marszałek województwa, wojewoda) Jak załatwić sprawę w urzędzie? (przygotowanie się, wypełnianie formularzy, dowód osobisty, karta opisu usługi, urząd on-line)