Opinie warszawiaków o przemocy w rodzinie Raport z badań 2008 Jacek Szymanderski Centrum Komunikacji Społecznej Warszawa, wrzesień 2008 r.

Informacja o badaniu W prezentacji przedstawiono wyniki tegorocznych badań Barometru Warszawskiego z bloku pytań dotyczących przemocy w rodzinie. W kilku przypadkach, dla lepszego zrozumienia zjawiska, tegoroczne wyniki porównujemy z danymi z roku Badanie przeprowadzono na losowej próbie mieszkańców Warszawy w wieku 18 lat i więcej. Badanie ma charakter reprezentatywny. Technika: wywiady bezpośrednie (wywiad kwestionariuszowy). W ramach tego bloku pytań zrealizowano 1072 wywiady. Maksymalny błąd pomiaru dla tej wielkości próby wynosi +/- 3%. Wykonawca: Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej Centrum Komunikacji Społecznej

Cele badania: Czy przemoc można usprawiedliwić? Czy istnieje gotowość do zawiadomienia policji lub/i OPS-u o przypadkach przemocy w rodzinie? Czy przemoc jest sprawą publiczną, czy tylko rodziny, której dotyczy? Czy w świadomości publicznej ośrodek pomocy społecznej stanowi miejsce, do którego należy zgłaszać przypadki przemocy domowej? Czy ośrodek pomocy społecznej jest godny zaufania, to znaczy, czy mieszkańcy mogą liczyć na skuteczne załatwianie zgłaszanych spraw? Centrum Komunikacji Społecznej

Kontakt z przemocą w rodzinie – porównanie badań 2007 i 2008 Kontakt z przemocą w rodzinie 2007 tak, w mojej rodzinie tak, w rodzinie moich znajomych/sąsiadów nie, nigdy nie zetknąłem/zetknęłam się z tym problemem trudno powiedzieć Ogółem N = Płeć mężczyzna kobieta Ogółem N = Płeć mężczyzna kobieta Centrum Komunikacji Społecznej Odpowiedzi w %

Kontakt z przemocą w rodzinie – kontekst badania W ciągu ostatniego roku trwała intensywna kampania informacyjna w mediach dotycząca przemocy domowej. Media elektroniczne skupiały się na najbardziej brutalnych przejawach przemocy, co mogło spowodować u badanych nieco większą powściągliwość w ocenianiu co jest, a co nie jest przemocą. Kojarzenie przemocy z jej najbardziej jaskrawymi przejawami może tłumaczyć spadek liczby osób deklarujących kontakt z przemocą. Centrum Komunikacji Społecznej

Zakres dopuszczalnej przemocy Badani w 2007 roku zadeklarowali jednoznacznie: przemoc jest niedopuszczalna Przemoc w rodzinie jest przestępstwem 2007 zdecydowanie się zgadzam raczej się zgadzam raczej się nie zgadzam zdecydowanie się nie zgadzam trudno powiedzieć Ogółem N = Płeć mężczyzn a kobieta Odpowiedzi w % Centrum Komunikacji Społecznej

Zakres dopuszczalnej przemocy W 2008 roku podaliśmy trzy sytuacje, które mogłyby być usprawiedliwieniem przemocy. Dwie z nich, to konkretne zdarzenia, w których przemoc jest doraźną reakcją na konkretne sytuacje, takie jak: zdrada i arogancja dzieci. Trzecia dotyczy przemocy jako środka wychowawczego stosowanego wobec dzieci. Centrum Komunikacji Społecznej

Okoliczności usprawiedliwiające przemoc – niewierność żony Trzeba usprawiedliwić męża, który uderzył żonę, gdy dowiedział się o jej zdradzie 2008 zdecydowanie się zgadzam raczej się zgadzam raczej się nie zgadzam zdecydowanie się nie zgadzam trudno powiedzieć Ogółem N = Płeć mężczyzna kobieta Odpowiedzi w % Centrum Komunikacji Społecznej

Okoliczności usprawiedliwiające przemoc – arogancja dzieci Stosowanie kar cielesnych wobec niegrzecznych, aroganckich dzieci 2008 zdecydowanie się zgadzam raczej się zgadzam raczej się nie zgadzam zdecydowanie się nie zgadzam trudno powiedzieć Ogółem N = Płeć mężczyzna kobieta Odpowiedzi w % Centrum Komunikacji Społecznej 36%

Przemoc jako środek wychowawczy Bez kar cielesnych dzieci nie będą wykonywały swoich obowiązków 2008 zdecydowanie się zgadzam raczej się zgadzam raczej się nie zgadzam zdecydowanie się nie zgadzam trudno powiedzieć Ogółem N = Płeć mężczyzna kobieta Odpowiedzi w % Centrum Komunikacji Społecznej 25%

Zakres dopuszczalnej przemocy W 2008 roku 49% badanych uważa, że zdrada przez żonę w żadnym stopniu nie usprawiedliwia przemocy męża wobec niej. Przy czym kobiety częściej niż mężczyźni krytycznie oceniają nadużywanie przemocy przez mężów (stosunek 59% do 37%). W 2007 roku 79% badanych deklarowało, że dla przemocy nie ma usprawiedliwienia, w tym 81% kobiet. Wyniki tegorocznych badań pokazują, że średnio co trzeci respondent (36%) akceptuje stosowanie kar cielesnych jako doraźnego środka dyscyplinarnego. Przeciwnego zdania jest 53% ankietowanych. Na stosowanie przemocy, jako stałej zasady wychowawczej, zgadza się co czwarty badany, natomiast 66% badanych krytykuje takie podejście. Centrum Komunikacji Społecznej Prawdopodobnie uderzenie niewiernej żony i spuszczenie lania aroganckim dzieciom nie jest – przez część badanych – uważane za przemoc domową.

W 2007 roku zadaliśmy pytanie: Przemoc w rodzinie to sprawa prywatna – nikt nie powinien się wtrącać ODPOWIEDZI W % Przemoc w rodzinie to sprawa prywatna 2007 zdecydowanie się zgadzam raczej się zgadzam raczej się nie zgadzam zdecydowanie się nie zgadzam trudno powiedzieć Ogółem N = Płeć mężczyzna kobieta Odpowiedzi w % Centrum Komunikacji Społecznej

W 2008 roku zmodyfikowaliśmy to pytanie, akcentując behawioralny aspekt postawy świadka przemocy. Oto treść pytania: Przeczytam Panu(i) dwa zdania dotyczące przemocy w rodzinie. Które z nich jest bliższe Pana(i) poglądom? 1.Przemoc w rodzinie jest wyłącznie sprawą tej rodziny i tylko jej członkowie mają prawo zwracać się o pomoc. 1.Przemoc w rodzinie nie jest tylko sprawą rodziny – każdy powinien informować policję lub ośrodki pomocy społecznej o takich przypadkach. Centrum Komunikacji Społecznej

1-szy czy 2-gi wariant? 2008 zdecydowanie pierwsze raczej pierwsze, ale są sytuacje, gdy powinno się zawiadomić policję lub ośrodek pomocy społecznej raczej drugie, ale tylko wtedy, gdy bardzo dobrze zna się sytuację danej rodziny zdecydowanie drugie trudno powiedzie ć Ogółem N = Płeć mężczyzna kobieta Uzyskaliśmy potwierdzenie deklaracji z 2007 roku Centrum Komunikacji Społecznej Odpowiedzi w %

Czy przemoc to sprawa prywatna? W 2008 roku badani uznali, że nie wolno być obojętnym wobec przemocy domowej. 88% ankietowanych uważa, że każdy powinien informować policję lub ośrodek pomocy społecznej o przemocy w rodzinie. Centrum Komunikacji Społecznej Podstawowy warunek powodzenia wszelkich programów przeciw przemocy w rodzinie: nikomu nie wolno być obojętnym jest w społeczności warszawskiej spełniony. Nie wszyscy jednak wiedzą, co robić w konkretnych sytuacjach.

Sytuacja najprostsza: Gdybym usłyszał(a), że u kogoś w domu ktoś wzywa pomocy Zawiadomienie odpowiednich służb – u kogoś w domu ktoś wzywa pomocy 2008 policję i inne tego typu służby ośrodek pomocy społecznej w takiej sytuacji nikogo nie poinformowałabym trudno powiedzieć Ogółem N = Płeć mężczyzna kobieta Centrum Komunikacji Społecznej Odpowiedzi w %

Sytuacja nieco trudniejsza: Gdybym usłyszał(a), że u kogoś w domu głośną awanturę, bicie – ale nikt nie wołałby pomocy Zawiadomienie odpowiednich służb – u kogoś w domu jest głośna awantura, bicie 2008 policję i inne tego typu służby ośrodek pomocy społecznej w takiej sytuacji niekogo nie poinformował(a)bym trudno powiedzieć Ogółem N = Płeć mężczyzna kobieta Centrum Komunikacji Społecznej Odpowiedzi w %

Sytuacja bardzo trudna: Gdybym wiedział(a), że mąż bije żonę, ale bez głośnych awantur i próśb o pomoc Zawiadomienie odpowiednich służb – wiem, że mąż bije żonę 2008 policję i inne tego typu służby ośrodek pomocy społecznej w takiej sytuacji nikogo nie poinformował(a)bym trudno powiedzieć Ogółem N = Płeć mężczyzna kobieta Centrum Komunikacji Społecznej Odpowiedzi w %

Główna trudność Powszechne jest przekonanie, że nie można być obojętnym, co najmniej 25% świadków przemocy nie zrobiłoby nic, bo nie wie, co należy zrobić. Niewątpliwie jest to dysonans. ALE Wiem, że on ją bije, więc powinienem zawiadomić, ale co robić, gdy ona sama tego nie zgłasza. Potrzebne są jasne wskazówki, co robić w sytuacjach trudnych, inaczej może pojawić się opinia, że programu nie dokończono. Centrum Komunikacji Społecznej

W przypadku, gdy rodzice piją i zaniedbują dzieci prawie wszyscy są gotowi kogoś poinformować. Znacznie częściej niż w przypadku osób dorosłych informowano by OPS Zawiadomienie odpowiednich służb – wiem, że rodzice piją i zaniedbują dzieci 2008 policję i inne tego typu służby ośrodek pomocy społecznej w takiej sytuacji nikogo nie poinformował(a)bym trudno powiedzieć Ogółem N = Płeć mężczyzna kobieta Centrum Komunikacji Społecznej Odpowiedzi w %

Rodzice nie kłócą się i nie piją alkoholu, ale stosują surowe kary cielesne wobec swoich dzieci. Co robić? Zawiadomienie odpowiednich służb – wiem, że rodzice stosują surowe kary cielesne wobec dzieci 2008 policję i inne tego typu służby ośrodek pomocy społecznej w takiej sytuacji nikogo nie poinformował(a)bym trudno powiedzieć Ogółem N = Płeć mężczyzna kobieta Centrum Komunikacji Społecznej Odpowiedzi w % Aż 72% badanych deklaruje, że będzie ingerować, ale aż 20% nie wie, co robić. 72%

Aby zwalczanie przemocy w rodzinie było skuteczne 1.Zjawisko to musi spotykać się z powszechnym potępieniem. Ten stan już został osiągnięty. 2.Ludzie nie mogą być obojętni wobec sygnałów o istnieniu przemocy domowej. Ten stan także w dużym stopniu został osiągnięty. 3.Członkowie społeczności muszą wiedzieć, co zrobić z posiadaną informacją dotyczącą przemocy domowej. Nad tym trzeba jeszcze popracować. 4.Warszawiacy muszą również mieć zaufanie, że po zawiadomieniu o przemocy sprawa zostanie załatwiona fachowo i z pożytkiem dla wszystkich. Centrum Komunikacji Społecznej Czy mają?

Ośrodki pomocy społecznej mają wystarczające uprawnienia, aby przeciwdziałać przemocy w rodzinie 2008 zdecydowanie tak raczej takraczej nie zdecydowanie nie trudno powiedzieć Ogółem N = Płeć mężczyzna kobieta Zaufanie do ośrodków pomocy społecznej Centrum Komunikacji Społecznej Odpowiedzi w % Zadaliśmy pytanie: Czy Pana(i) zdaniem ośrodki pomocy społecznej mają wystarczające uprawnienia, aby skutecznie przeciwdziałać przemocy w rodzinie? Odpowiedź pozytywna wskazywała, że badany wierzy, iż OPS może być skuteczny w załatwieniu sprawy. 46%

32% badanych, którzy w opisanej sytuacji poinformowaliby OPS twierdzi, że OPS zdecydowanie nie ma odpowiednich uprawnień Centrum Komunikacji Społecznej Odpowiedzi w % Gdybym usłyszał(a) u kogoś w domu głośną awanturę, bicie - ale nikt nie wołałby pomocy poinformował(a)bym Czy Pana(i) zdaniem ośrodki pomocy społecznej mają wystarczające uprawnienia, aby skutecznie przeciwdziałać przemocy w rodzinie? Ogółem zdecydowanie tak raczej takraczej nie zdecydowanie nie trudno powiedzieć policję i inne tego typu służby 3,3%10,3%29,4%21,6%35,4%100,0% ośrodek pomocy społecznej 1,9%20,8%15,1% 32,1%30,2% 100,0% w takiej sytuacji nikogo nie poinformował(a)bym 6,4%17,0%21,3%17,0%38,3%100,0% trudno powiedzieć 0,5%10,0%28,4%7,6%53,6%100,0% Ogółem N = ,1%11,7%27,4%18,8%39,1%100,0%

Wśród zwolenników informowania OPS o przemocy męża wobec żony, która nie wzywa pomocy, aż 61,3% uważa, że OPS nie ma właściwych uprawnień Centrum Komunikacji Społecznej Odpowiedzi w % Gdybym wiedział(a), że mąż bije żonę, ale bez głośnych awantur i próśb o pomoc poinformował(a)bym Czy Pana(i) zdaniem ośrodki pomocy społecznej mają wystarczające uprawnienia, aby skutecznie przeciwdziałać przemocy w rodzinie? Ogółem zdecydowanie tak raczej takraczej nie zdecydowanie nie trudno powiedzieć policję i inne tego typu służby3,5%9,8%27,9%22,5%36,2%100,0% ośrodek pomocy społecznej3,6%10,9% 36,5%24,8% 24,1%100,0% w takiej sytuacji nikogo nie poinformował(a)bym 3,4%15,0%29,3%14,3%38,1%100,0% trudno powiedzieć1,5%13,4%20,9%11,6%52,6%100,0% Ogółem N = ,0%11,6%27,5%19,0%39,0%100,0%

W sytuacji zaniedbywania dzieci przez rodziców mamy większe zaufanie do ośrodków pomocy społecznej Centrum Komunikacji Społecznej Odpowiedzi w % Gdybym wiedział(a), że rodzice piją i zaniedbują dzieci poinformował(a)bym Czy Pana(i) zdaniem ośrodki pomocy społecznej mają wystarczające uprawnienia, aby skutecznie przeciwdziałać przemocy w rodzinie? Ogółem zdecydowanie tak raczej takraczej nie zdecydowa nie nie trudno powiedzieć policję i inne tego typu służby 3,2%5,8%25,4%26,8%38,8%100,0% ośrodek pomocy społecznej 2,5%19,5% 32,3%12,8%33,0% 100,0% w takiej sytuacji nikogo nie poinformował(a)bym 2,7%5,4%21,6% 48,6%100,0% trudno powiedzieć 5,3%8,5%18,1%3,2%64,9%100,0% Ogółem N = ,1%11,6%27,5%18,9%39,0%100,0%

Ale w trudnej sytuacji wychowawczej zaufanie do ośrodków pomocy społecznej spada Centrum Komunikacji Społecznej Odpowiedzi w % Gdybym wiedział(a), że rodzice nie kłócą się i nie piją alkoholu, ale stosują surowe cielesne kary wobec swoich dzieci poinformował(a)bym Czy Pana(i) zdaniem ośrodki pomocy społecznej mają wystarczające uprawnienia, aby skutecznie przeciwdziałać przemocy w rodzinie? Ogółem zdecydowanie tak raczej takraczej nie zdecydowanie nie trudno powiedzieć policję i inne tego typu służby3,2%8,2%23,5%26,5%38,6%100,0% ośrodek pomocy społecznej 1,8%15,0% 34,5%16,8%31,8% 100,0% w takiej sytuacji nikogo nie poinformował(a)bym 8,8%13,2%23,1%14,3%40,7%100,0% trudno powiedzieć2,4%12,9%25,7%8,1%51,0%100,0% Ogółem N = ,1%11,7%27,3%18,8%39,1%100,0%

Opracowanie: Jacek Szymanderski Centrum Komunikacji Społecznej tel Dziękuję Państwu za uwagę