NAUKA PAPIESKA

Leon XIII (1810-1903) Pontyfikat (1878-1903) Odszedł od poprzedniej linii postępowania Kościoła, rozpoczynając nową dziedzinę nauczania. Papież Leon XIII uważał każdą doktrynę socjalistyczną jako antyreligijną. Władza według Leona XIII pochodzi od Boga – nawiązanie do tomistycznej teorii prawa.

Encyklika Rerum Novarum (15 maja 1891) Papież Leon XIII zawarł w swoim dziele stanowczą krytykę doktryn socjalistycznych i komunistycznych, ostrzegając przed kłamliwością socjalistów, którzy podają robotnikom fałszywe hasło równości. Leon XIII uważał, że państwo egalitarne jest niemożliwe do osiągnięcia, a własności prywatna jest wartością podstawową, Agitacja socjalistyczna może jedynie wzbudzić wzajemną wrogość w społeczeństwie.

Papież Leon XIII utrzymywał, że na własności prywatnej oparta jest hierarchia społeczna, a szczególnie autorytet. Zaś szkołą dla autorytetu jest rodzina. W encyklice Rerum Novarum własność prywatna została sprowadzona do prawa naturalnego. Papież Leon XIII nawoływał także do wprowadzenia godnej płacy za pracę. Państwo zaś powinno mieć charakter pomocniczy, szanując indywidualność jednostki. Papież Leon XIII akceptował również istnienie związków zawodowych, które winny chronić praw pracowników.

Pius XI (1857-1939) Pontyfikat (1922-1939) Podobnie jak Leon XIII za główne niebezpieczeństwo dla świata uważał komunizm i socjalizm, a nie kapitalizm i liberalizm. Quadragesimo anno – Za podstawę funkcjonowania państwa uznał korporacjonizm, czyli związki pracowników i pracodawców jednej branży.

Divini Redemptoris Radziecki bolszewizm to najgorsza forma komunizmu,a jego ewentualne zwycięstwo to groźba końca cywilizacji chrześcijańskiej.

Pius XII (1876-1958) Pontyfikat (1939-1958) W licznych przemówieniach radiowych stanowczo potępiał systemy socjalistyczne. Papież Pius XII opierał swoją doktrynę na personalizmie czyli na pojmowaniu człowieka jako niepowtarzalnego bytu cielesno-duchowego, do czego konieczne jest poznawanie świata oraz innych ludzi.

Pius XII jako pierwszy z papieży opowiedział się po stronie demokracji, co stanowiło konsekwencję wyznawania doktryny personalizmu. Demokracja została uznana za „zaporę” przeciwko systemom totalitarnym. Posługując się nową kategorią pojęciową, mówił o społeczności międzynarodowej oraz zwracał uwagę na sytuację krajów trzeciego świata.

Pius XII skupiał się w swoich rozważaniach na pojęciu narodu Pius XII skupiał się w swoich rozważaniach na pojęciu narodu. Jednak nie w wymiarze nacjonalizmu, a patriotyzmu jako wyrazu braterstwa między ludźmi. W encyklice Sumni Pontificatus potępił totalitaryzmy Rosji oraz Niemiec, które przyczyniły się do rozpoczęcia II wojny światowej.

Jan XXIII (1881-1963) Pontyfikat (1958-1963) Niedługo po wyborze, już w 1959r. Wydał Encyklikę Ad Petri Cathedram, w której zapowiedział zwołanie Soboru Watykańskiego II Tezy postawione w powyższym dziele Papieża Jana XXIII uważa się za fundament polityki Papieża określanej jako aggiornamento – uwspółcześnienie (m. in. pojęcie ekumenizmu)

Papież Jan XXIII w 70 rocznicę wydania encykliki Rerum Novarum opublikował nowe dzieło Mater et Magistra, które akcentowało dynamikę przemian zachodzących we współczesnym świecie oraz negowało koncepcję państwa jako stróża nocnego. Jan XXIII wyznaczył również odpowiednie zasady: - zasada dobra wspólnego; - zasada pomocniczości; - humanizm oraz personalizm chrześcijański.

W 1963r. Papież Jan XXIII wydał kolejną encyklikę Pacem in terris, poświęconą problemom ówczesnej społeczności międzynarodowej. Papież wyraźnie zaakcentował że bezwzględnym warunkiem pokoju na świecie jest pokój między ludźmi. W encyklice odwołano się także do godności człowieka, jako wartości podstawowej oraz do tomistycznej koncepcji prawa naturalnego. Jan XXIII utrzymywał, że państwo powinno mieć charakter pomocniczy względem jednostki.

Paweł VI (1897-1978) Pontyfkat (1963-1978) Kontynuował dzieło uwspółcześniania Kościoła podjętego przez Papieża Jana XXIII i Soboru Watykańskiego. W czasach pontyfikatu Pawła VI Kościół wyraził pełną akceptację dla postępu w ówczesnym świecie..

Populorum progresio (1967) - wezwanie o pomoc dla narodów proletariackich; - wyrażenie zaufania dla takich organizacji jak m.in. ONZ; - ostrzeżenie przed zjawiskiem rasizmu, nacjonalizmu, neokolonializmu (jako konsekwencja analizy krajów postkolonialnych); - postęp skierowany jest ku Bogu (człowiek wkracza na drogę ku osiągnięciu szczęścia wiecznego)

W 80 rocznicę wydania Rerum Novarum, Paweł VI opublikował list Octogesima adveniens. List był daleki od optymistycznej wizji świata zawartej w encyklice Populorum progresio. Paweł VI skupił się na plagach współczesnego świata, zwracając uwagę na szerzący się bandytyzm, narkomanie czy też bezrobocie. Papież mówił o zanikających więzach międzyludzkich. Wspominał o cierpieniach najsłabszych grup społecznych (niepełnosprawnych, kobiet, młodzieży) Paweł VI wyraźnie potępił marksizm.

Św. Jan Paweł II (1920 – 2005) Pontyfikat (1978 – 2005) Kontynuował dzieło tworzenia Kościoła Soborowego, lecz postępując w sposób bardziej zachowawczy od poprzedników.

Św. Jan Paweł II będąc wybitnym personalistą, pisarzem oraz filozofem zgłębiał w swoich pracach refleksję filozoficzną, pozostawiając na nieco dalszym planie wątki nauczania społecznego. Nauczanie Św. Jana Pawła II koncentruje się na trzech głównych filarach: Człowiek – Rodzina - Praca

Laborem Exercens (1981) - własność ma rolę służebną wobec pracy (własność jest instrumentem, a praca przyczyną sprawczą); - praca dominuje nad kapitałem, podobnie jak człowiek mający wyższość nad rzeczą; - przestroga ku traktowaniu własności w systemach komunistycznych (własność w rękach wąskiej grupy ludzi jest jedynie środkiem do urzeczywistnienia własnych celów władzy)

Praca ma swoje źródło w naturze człowieka oraz jest wartością podmiotową. Dlatego też Św. Jan Paweł II poruszał również temat pracy osób niepełnosprawnych. W pracach Papieża często poruszanym wątkiem jest również sytuacja kobiet.

Solicitudo rei Socialis, encyklika wydana w 20 rocznicę opublikowania Populorum progresio Papież podkreślił, że zapowiadany postęp nie nastąpił, a warunki życia wielu ludzi znacząco pogorszyły się. Podziały na świecie nadal są bardzo widoczne, zaś materialistyczna postawa mieć góruje nad być.

Centessimus Annus (1991), encyklika wydana w 100 rocznicę opublikowania Rerum Novarum. Głównym tematem rozważań encykliki był upadek światowego systemu komunistycznego. Papież ostrzegał, że zagrożenie powrotem komunizmu ostatecznie nie minęło, postulując o wzmocnienie międzynarodowych struktur strzegących pokoju światowego oraz praw jednostki.

Św. Jan Paweł II przedstawiał niebezpieczeństwa jakie mogą spotkać jednostkę w rzeczywistości postkomunistycznej. Jako rezultat gwałtownych reakcji na możliwości korzystania z wcześniej niedostępnych dóbr materialnych, przestrzegał przed zjawiskiem konsumizmu.