Ekonomia menedżerska Wykład 1 Ekonomia jako nauka Profesor Stefan Markowski

Tematy i literatura obowiązkowa Wprowadzenie organizacyjne Ekonomia jako nauka o racjonalnym gospodarowaniu Proces gospodarowania i wymiany Rynek – popyt, podaż, wymiana i równowaga rynkowa Gospodarka rynkowa   Literatura Froeb & McCann (2012): rozdz. 1-2; strony 17 - 40

Ekonomia jako nauka o racjonalnym gospodarowaniu Ekonomia – pochodzi z greckiego “ten kto zarządza gospodarstwem domowym” (polski “ekonom”) Nauka o tym jak społeczeństwo zarządza swoimi rzadkimi zasobami i dokonuje wyborów produkcyjnych i konsumpcyjnych rzadkość (scarcity) zasobów konieczność wyboru działań i optymalizacji zasobów (trade-offs) koszt alternatywny (koszt utraconych korzyści) dobra (użyteczne) i “zła” (szkodliwe) – kto decyduje?

Ekonomia jako nauka o racjonalnym gospodarowaniu Ekonomia normatywna: jak powinno być Ekonomia pozytywna: jak jest Ekonomia często zakłada: racjonalność ludzkiego działania (paradygmat racjonalności) potrzebę optymalizacji zasobów (ekonomizowania) pełna wiedze decydentów (brak ryzyka) Podstawy empiryczne – koncepcje i kategorie behawioralne oparte o rzeczywistość ALE, ekonomia posługuje się kategoriami abstrakcyjnymi, uproszczeniami i modelami

Ekonomia jako nauka o racjonalnym gospodarowaniu Nauka o alokacji, podziale i wymianie rzadkich zasobów w warunkach niepewności (niekompletnej wiedzy potrzebnej do dokonywania wyborów), o bodźcach i motywacji w procesach decyzyjnych Mikroekonomia poziom pojedynczych podmiotów gospodarczych (firmy, konsumenci) optymalizacja zasobów i działalności gospodarczej podmiotów gospodarczych Makroekonomia poziom całej gospodarki zapewnienie wzrostu i stabilności gospodarki

Proces gospodarowania i wymiany MODEL GOSPODARKI: TWORZENIE DOBROBYTU I ZAMOZNOSCI CYRKULARNY PROCES PRODUKCJI, PODZIALU I WYMIANY Dobra: produkty i usługi Produkcja i wymiana Gospodarstwa domowe: czyli MY Firmy: tez MY Zasoby: czynniki produkcji i surowce

Proces gospodarowania i wymiany Dobra: produkty i usługi Zasoby: ludzkie (umiejętności, wiedza, doświadczenie, kapitał ludzki) kapitał rzeczowy (w tym środki pracy) i finansowy wiedza/technologia skodyfikowana organizacja naturalne (ziemia, surowce i materiały) Każdy wybór ma dwa efekty: korzyści koszt (korzyści utracone)

Proces gospodarowania i wymiany MODEL WYBORU: GRANICA MOZLIWOSCI PRODUKCYJNYCH Produkt A wzrost gospodarczy: zwiększa potencjał przesuwa granice możliwości Model “Guns or Butter” Kombinacje: osiągalne nieosiągalne wybory: ile A ile B? lepsze wykorzystanie potencjału A,B Produkt B Wybory: AB (produkcja a podział) Wzrost: zmienia nieosiągalne w osiągalne

Proces gospodarowania i wymiany Podejście marginalne (krańcowe) do korzyści i kosztów Optymalizacja: równoważenie korzyści krańcowych (MR) z kosztami krańcowymi (MC) MR > MC rozwijamy działalność MR = MC optymalny poziom MR < MC ograniczamy działalność Zasada malejących korzyści marginalnych Zasada rosnącego kosztu marginalnego

Proces gospodarowania i wymiany MODEL: MALEJACE KORZYSCI MARGINALNE I ROSNACY KOSZT MARGINALNY DZIALALNOSCI Korzyści i koszty Koszty całkowite Korzyści całkowite Korzyści całkowite netto 10-ta 20-sta Działalność (godzina)

Proces gospodarowania i wymiany MODEL: MALEJACE KORZYSCI MARGINALNE I ROSNACY KOSZT MARGINALNY DZIALALNOSCI Korzyści netto MR=MC Max X Y Z Działalność (godzina)

Rynek – popyt, podaż, wymiana i równowaga rynkowa Efektywna możliwość kupienia produktu lub usługi w celu zaspokojenia potrzeb Rozmiar popytu: ilość dobra pożądanego przez kupujących przy danej cenie Prawo popytu: popyt maleje ze wzrostem ceny i wzrasta z jej spadkiem Cena relatywna: porównanie z cenami innych dóbr Ceny są mierzone innym produktem lub pieniądzem Nadwyżka nabywcy: nabywca jest w stanie zapłacić mniej niż byłby skłonny zapłacić gdyby musiał (korzyść z wymiany) Wartość a cena produktu

Rynek – popyt, podaż, wymiana i równowaga rynkowa Czynniki wpływające na zmiany popytu: dochód, ceny innych produktów, okres czasu, gusty i preferencje, itd. Zasada ceteris paribus: poza cena własną i rozmiarem popytu, wszystkie inne czynniki wpływające na zmiany popytu pozostają bez zmian Cena oferowana przez kupującego

Rynek – popyt, podaż, wymiana i równowaga rynkowa FUNKCJA POPYTU Funkcja popytu Qa = f (Pa, Po, Y, T, E, n, ….) Zmienne wpływające na rozmiar popytu Qa: cena własna (Pa) ceny innych dóbr (Po) dochód kupującego/ych (Y) gusty i preferencje (T) oczekiwania (E) ilość kupujących (n)

Rynek – popyt, podaż, wymiana i równowaga rynkowa KRZYWA POPYTU Krzywa popytu - przykład Qa = A - a Pa + b I Qa = 20 - 0.5 Pa + 0.3 I Krzywa popytu: wykres współzależności miedzy cena dobra i ilością efektywnie pożądana przez kupujących Cena (zł) 1 3 6 9 12 15 Ilość 16 14 12 8 4 0

Rynek – popyt, podaż, wymiana i równowaga rynkowa KRZYWA POPYTU Cena (zl) 15 12 9 6 3 1 0 2 4 6 8 10 12 14 16 Ilość

Rynek – popyt, podaż, wymiana i równowaga rynkowa FUNKCJA POPYTU Popyt indywidualny podmiotu Popyt rynkowy: suma popytu indywidualnego podmiotów Zmiany ceny własnej powodują zmiany ilości pożądanej przez kupujących (zmiany wzdłuż krzywej popytu) Zmiany innych czynników powodują przesuniecie się krzywej popytu w lewo lub prawo

Rynek – popyt, podaż, wymiana i równowaga rynkowa Cena Spadek Wzrost popytu popytu Ilość

Rynek – popyt, podaż, wymiana i równowaga rynkowa FUNKCJA POPYTU Zmienna Zmiany popytu Cena własna ruchy wzdłuż krzywej Dochody kupujących przesuniecie krzywej Inne ceny przesuniecie krzywej Preferencje przesuniecie krzywej Oczekiwania przesuniecie krzywej Ilość kupujących przesuniecie krzywej

Rynek – popyt, podaż, wymiana i równowaga rynkowa Ilość dobra oferowana na sprzedaż przez producentów przy danej cenie Prawo podaży: ceteris paribus, wzrost ceny własnej produktu prowadzi do jego zwiększonej produkcji i podaży. Spadek ceny: efekt odwrotny Cena żądana przez sprzedającego Czynniki wpływające na zmiany podaży: technologia produkcji, ceny czynników produkcji, ilość producentów/ sprzedawców, oczekiwane ceny własne i ceny innych produktów, podatki i subsydia produkcji, itd. Nadwyżka sprzedawcy: cena przekraczająca koszt produkcji

Rynek – popyt, podaż, wymiana i równowaga rynkowa FUNKCJA PODAŻY Czynniki wpływające na ilość oferowana: Własna cena (Pa) Ceny innych dóbr i usług (Po) Dochód (I) Upodobania (T) Oczekiwania (E) Ilość nabywców (n)

Rynek – popyt, podaż, wymiana i równowaga rynkowa Cena PODAZ Spadek Wzrost podaży podaży Ilość

Rynek – popyt, podaż, wymiana i równowaga rynkowa WYMIANA RYNKOWA A NA B Cena własna A popyt na A podaż A (ilość dobra B) (podaż B: np. pieniądze) (popyt na B Ilość dobra A

Rynek – popyt, podaż, wymiana i równowaga rynkowa ROWNOWAGA RYNKOWA Cena własna A popyt na A podaż A Cena równowagi Równowaga Ilość dobra A nadwyżka podaży

Rynek – popyt, podaż, wymiana i równowaga rynkowa ROWNOWAGA RYNKOWA Cena równowagi: cena powodująca zrównanie popytu i podaży Rynek: miejsce/instytucja wymiany Mechanizm rynkowy: współzależność miedzy popytem i podażą rynkowa poprzez transakcje kupna/sprzedaży dóbr Działalność mechanizmu rynkowego (mechanizm podaży i popytu) ustala cenę produktu i ilość kupiona/sprzedana

Rynek – popyt, podaż, wymiana i równowaga rynkowa ROWNOWAGA I MECHANIZM RYNKOWY Cena własna A popyt A podaż A P^ nadwyżka podaży Cena równowagi P* nadwyżka popytu Równowaga Ilość dobra A