Goniądz, 13 października 2016 r. „Mała retencja w Lasach Państwowych – możliwości renaturyzacji obszarów mokradłowych w świetle zrealizowanych i realizowanych projektów małej retencji i adaptacji do zmian klimatu” Goniądz, 13 października 2016 r.

Mała retencja w Lasach Państwowych POIiŚ 2007-2013 POIiŚ na lata 2007-2013, Działanie 3.1: Retencjonowanie wody i zapewnienie bezpieczeństwa przeciwpowodziowego (środki Funduszu Spójności) Liczba nadleśnictw: Mała retencja nizinna: 175 Mała retencja górska: 55 Finansowanie: Dofinansowanie ze środków UE: 85% Wkład własny LP: 15% Całkowita wartość brutto projektów: Mała retencja nizinna: ponad 188 mln zł Mała retencja górska: ponad 185 mln zł Woda to życie, ale jej nadmiar jest tak samo uciążliwy jak jej brak. Nadleśnictwo Ustrzyki Dolne

Mała retencja w Lasach Państwowych POIiŚ 2007-2013 Projekty małej retencji prowadzone przez Lasy Państwowe były jednym z największych tego typu przedsięwzięć w Europie pod względem zakresu rzeczowego oraz obszaru oddziaływania. Mała retencja nizinna Mała retencja górska Liczba obiektów (szt.) 3644 3553 Objętość retencjonowanej wody (mln m3) 42,7 1,5 Nadleśnictwo Milicz Nadleśnictwo Jawor

Efekty realizacji POIiŚ 2007-2013 zwiększenie zasobów wodnych – budowa zbiorników, oczek wodnych czy obiektów piętrzących wodę przyczyniła się do lokalnego podniesienia poziomu wód powierzchniowych i gruntowych zwiększenie różnorodności biologicznej – na terenach bogatych w wodę pojawiają się nowe gatunki roślin i zwierząt przywrócenie ciągłości biologicznej cieków – dzięki budowie przepławek, likwidacji jazów i wysokich progów Nadleśnictwo Zawadzkie Nadleśnictwo Krasiczyn

Efekty realizacji POIiŚ 2007-2013 przywrócenie lub poprawa funkcjonowania siedlisk mokradłowych ograniczenie możliwych szkód powodowanych przez wzbierającą wodę oraz ograniczenie skutków suszy spowolnienie i wyrównanie odpływu wód ze zlewni górskich (dotyczy tylko obszarów górskich) Nadleśnictwo Runowo - Orla Nadleśnictwo Gorlice

Adaptacja do zmian klimatu w LP POIiŚ 2014-2020 Kompleksowy projekt adaptacji lasów i leśnictwa do zmian klimatu – mała retencja oraz przeciwdziałanie erozji wodnej na terenach górskich Planowana wartość kwalifikowalna projektu: 150 mln zł Liczba nadleśnictw zgłoszonych do projektu: ok. 47 Kompleksowy projekt adaptacji lasów i leśnictwa do zmian klimatu – mała retencja oraz przeciwdziałanie erozji wodnej na terenach nizinnych Planowana wartość kwalifikowalna projektu: 170 mln zł Liczba nadleśnictw zgłoszonych do projektu: ok. 113

Wskaźniki realizacji projektów Adaptacja do zmian klimatu na terenach górskich Wskaźnik rezultatu bezpośredniego 400 tys. m³ Wskaźnik produktu I 890 tys. m³ Wskaźnik produktu II 1086 szt. Adaptacja do zmian klimatu na terenach nizinnych Wskaźnik rezultatu bezpośredniego 2,1 mln m³ Wskaźnik produktu I 3,3 mln m³ Wskaźnik produktu II 1181 szt. Nadleśnictwo Łosie Nadleśnictwo Jarosław

Cele projektów Cel główny: wzmocnienie odporności na zagrożenia związane ze zmianami klimatu w ekosystemach leśnych. Działania ukierunkowane są na zapobieganie powstawaniu lub minimalizację negatywnych skutków zjawisk naturalnych w postaci: niszczącego działania wód wezbraniowych, powodzi i podtopień, suszy i pożarów poprzez rozwój systemów małej retencji i zwiększenie ilości magazynowanej wody oraz realizację zadań z zakresu przeciwdziałania nadmiernej erozji wodnej. Cele uzupełniające: odbudowa cennych ekosystemów naturalnych, a tym samym pozytywny wpływ na ochronę różnorodności biologicznej; ocena skutków przyrodniczych wykonywanych zadań realizowana poprzez prowadzenie monitoringu porealizacyjnego wybranych zadań adaptacyjnych. Monitoring będzie obejmował również kontynuację monitoringu wykonanego w ramach projektu małej retencji górskiej zrealizowanego w ramach POIiŚ 2007-13, co pozwoli na uzyskanie cennych danych z wielolecia.

1. Działania z zakresu małej retencji 1.1 Budowa lub modernizacja zbiorników zbiorniki bezodpływowe lub odpływowe zasilane wodą gruntową/opadową, spływem lub ciekami okresowymi, zbiorniki boczne, zbiorniki odtwarzane na starych stawach i zbiornikach przy zapewnieniu ciągłości ekologicznej cieku, zbiorniki suche zapewniające ciągłość biologiczną cieku, poldery zalewowe, zbiorniki małej retencji na terenach nizinnych wraz z niezbędną infrastrukturą umożliwiającą czerpanie wody do celów ppoż. kałuże ekologiczne. Nadleśnictwo Łosie Nadleśnictwo Bielsko Nadleśnictwo Węgliniec Nadleśnictwo Brzeziny

1.2 Przywracanie funkcji obszarom mokradłowym budowa zastawek, progów, stopni i innych przetamowań na rowach odwadniających, sztucznych ciekach lub ciekach naturalnych w znacznym stopniu przekształconych, doprowadzenie wody do osuszonych terenów mokradłowych w połączeniu z ich renaturyzacją, adaptacja istniejących systemów melioracyjnych na terenach nizinnych do pełnienia funkcji retencyjnych z zachowaniem drożności cieku dla ryb – budowa bystrzy,umożliwiających migrację ryb, naturalizacja i meandryzacja cieków oraz odtwarzanie terenów zalewowych, zatykanie odpływów i drenaży, zasypywanie rowów melioracyjnych, budowa opóźniaczy odpływu na rowach. Nadleśnictwo Świebodzin

2. Działania z zakresu przeciwdziałania nadmiernej erozji wodnej 2.1 Zabezpieczanie infrastruktury leśnej budowle kontrolujące osuwiska oraz nadmierny transport/dostawę rumowiska do stale płynących cieków (zapobiegające osuwaniu się stoków i skarp zagrażających infrastrukturze leśnej) wykonane z materiałów naturalnych (drewno, kamień) bez stosowania zaprawy cementowej – zabezpieczenie skarp narażonych na nadmierny spływ powierzchniowy, techniczno-przyrodnicze zabezpieczenia brzegów: ożywione i zwykłe narzuty kamienne, kaszyce, palisady, nasadzenia roślinne i inne przyrodniczo-techniczne umocnienia brzegów uzasadnione koniecznością ochrony infrastruktury przed działaniem nadmiernej erozji wodnej wywołanej przez wody wezbraniowe, zabudowa biologiczna stoków narażonych na nadmierny spływ powierzchniowy i brzegów narażonych na nadmierną erozję wywołaną wodami wezbraniowymi (darniowanie, nasadzenia i zakrzewienia), Nadleśnictwo Lądek Zdrój Nadleśnictwo Stuposiany

rozbiórka i modernizacja budowli niedostosowanych do wód wezbraniowych (w tym: rozbiórka zbędnych umocnień brzegów, np. murów oporowych i budowli poprzecznych, np. progów, stopni i zapór oraz przebudowa mostów, przepustów, brodów), przebudowa przepustów na brody, obiekty łukowe o większym świetle i mostki, przebudowa progów i stopni na kaskady i bystrza w celu przywrócenia ekologicznej ciągłości cieku i naturalnego transportu rumowiska. Nadleśnictwo Komańcza Nadleśnictwo Nawojowa

2.2 Zabudowa przeciwerozyjna dróg i szlaków zrywkowych na terenach górskich zabudowa szlaków zrywkowych po zakończeniu zrębów (płotki drewniane i kamienne), zabudowa użytkowanych szlaków zrywkowych, szlaków turystycznych i dróg (budowa wodospustów, opóźniaczy odpływu, dylowanek, brodów, przepustów). Nadleśnictwo Rymanów Nadleśnictwo Gromnik Nadleśnictwo Jugów Nadleśnictwo Ustrzyki Dolne

Dziękuję za uwagę www.ckps.lasy.gov.pl ul. Bitwy Warszawskiej 1920 r. nr 3 02-362 Warszawa centrum@ckps.lasy.gov.pl tel. +48 22 318 70 82 fax +48 22 318 70 22 www.ckps.lasy.gov.pl