DYLEMATY WIELOLETNIEJ PROGNOZY FINANSOWEJ - praktyka dr Elżbieta Stolorz-Krzisz

„Kto rozprawia powołując się na autorytet, nie posługuje się rozumem a pamięcią” (Leonardo da Vinci) DYLEMATY WIELOLETNIEJ PROGNOZY FINANSOWEJ – praktyka    wystąpienie oparte jest na trzech pojęciach: I II III DYLEMAT WPF PRAKTYKA

I II III DYLEMAT WPF PRAKTYKA w mowie potocznej: trudne położenie, w którym staje się wobec konieczności wyboru między dwiema równie niemiłymi ewentualnościami Enc. „Gutenberga” t. IV, s. 133 INSTRUMENT: – wieloletniego planowania finansowego w sektorze samorządowym; (uzasadnienie Rady Ministrów do projektu u ofp z 2008 r.) – polityki finansowej j.s.t., …narzędzie poprawy alokacji środków budżetowych; L. Patrzałek wprawa w stosowaniu środków, których dostarcza doświadczenie lub teoria Enc. „Gutenberga”, t. XIV, s. 97 lub … świadoma, celowa działalność ludzka, doświadczenie zdobyte w tej działalności Sł. J.P., t. II, s. 908 wnioskowanie, w którym oprócz dwóch zdań warunkowych, jako trzecia przesłanka występuje zdanie alternatywne Sł. J. P., t. I, s. 483 NIE JEST TO AKT NORMATYWNY . A. Borodo a alternatywa – dwie wyłączające się możliwości; sytuacja wymagająca wyboru między dwiema wyłączającymi się możliwościami formalna wytyczna konstrukcji budżetu i kontrola zadłużenia . J. Salachna

DYLEMAT PLANU WIELOLETNIEGO – zostać wiernym prawu boskiemu – czy być posłusznym prawu ludzkiemu DYLEMAT ANTYGONY W słowach prof. M. Wyrzykowskiego, byłego sędziego Trybunału Konstytucyjnego dylemat ten zabrzmiał tak: „…czy być wiernym prawu państwa – Konstytucji, czy być posłusznym prawu władcy…” W szeroko rozumianej materii WIELOLETNIEJ PROGNOZY FINANSOWEJ teoria, a zwłaszcza praktyka stawia nas przed wieloma dylematami, np. takimi jak: WPF musi być zgodna z Wieloletnim Planem Finansowym Państwa, nie ma możliwości zachowania takiej zgodności; DYLEMAT PLANU WIELOLETNIEGO przedsięwzięcie wieloletnie w WPF, umowa wieloletnia niezbędna do funkcjonowania jednostki pod warunkiem, że znamy definicję tej jednostki; DYLEMAT DEFINICJI

DYLEMAT PRZEKSZTAŁCEŃ inwestowanie w „Kapitał Ludzki” jako podstawy rozwoju j.s.t. – wydatek bieżący, inwestowanie w bieżący rozwój j.s.t. – wydatek majątkowy DYLEMAT BYTU przychody zewnętrzne na inwestowanie w rozwój j.s.t., źródło wolnych środków na inwestowanie w kapitał ludzki; DYLEMAT DŁUGU Z DYLEMATEM DŁUGU wiąże się problem zapewnienia relacji z art. 243 ustawy o finansach publicznych i oto kolejne dylematy: czy wydzielenie dochodów majątkowych w ustawie o finansach publicznych w art. 235 ust. 3 ma sens, skoro w art. 243 nie bierze się ich pod uwagę, a w WPF tak; DYLEMAT ZUPEŁNOŚCI - planować przekształcenia zakładów opieki zdrowotnej czy nie, bo przecież przejęte zobowiązania są odliczane od wydatków bieżących, - pokrycie ujemnego wyniku to wydatek bieżący; DYLEMAT PRZEKSZTAŁCEŃ

DYLEMAT REALISTYCZNY REALISTYCZNEJ PROGNOZY DYLEMAT „UNIJNY” „bawić się” w odliczanie tej części rozchodów, która związana jest ze środkami unijnymi, czy nie, bo przecież ma się tylko 90 dni po zakończonym programie; DYLEMAT PORĘCZEŃ komu/czemu „służy” instytucja udzielania poręczeń i kto/co może na tym zyskać/stracić; - spłacać dług w miarę szybko z niższą jego obsługą, - wydłużać czas spłaty: a) wzrost kosztów obsługi, b) zwiększanie zadłużenia; DYLEMAT CZASU DYLEMAT REALISTYCZNY REALISTYCZNEJ PROGNOZY BEZ KOMENTARZA! - czy WPF ma obecnie inne ważniejsze zadania jako odrębna uchwała, - aniżeli kiedyś WPI i Prognoza długu jako załączniki do uchwały budżetowej. DYLEMAT PAMIĘCI

Lp. Województwo Lata objęte WPF: 1. Świętokrzyskie 2016-2043 2. Mazowieckie 2016-2039 3. Warmińsko - Mazurskie 4. Kujawsko - Pomorskie 2016-2038 5. Zachodniopomorskie 6. Podlaskie 2016-2035 7. Łódzkie 2016-2032 8. Małopolskie 2016-2031 9. Pomorskie 10. Lubelskie 2016-2030 11. Lubuskie 12. Wielkopolskie 2016-2028 13. Dolnośląskie 2016-2027 14. Podkarpackie 2016-2025 15. Śląskie 16. Opolskie 2016-2022 Najdłuższy okres objęty wieloletnią prognozą finansową wykazuje Województwo Świętokrzyskie – aż do 2043 roku, natomiast najkrótszy – Województwo Opolskie – do 2022 roku. Zaledwie 5 województw przewiduje datę końcową planowania wieloletniego przed 2030 rokiem i są to województwa: Wielkopolskie Dolnośląskie Podkarpackie Śląskie Opolskie Pozostałe 11 województw uchwaliło prognozy do 2030 roku lub na lata następne.

Lp. Miasto Lata objęte WPF: 1. 2016-2052 8. 2016-2035 Kraków 2016-2052 2. Gdańsk 2016-2045 3. Wrocław 2016-2043 4. Warszawa 2016-2042 5. Poznań 2016-2041 6. Lublin 2016-2040 7. Łódź 8. Katowice 2016-2035 Miasta uchwaliły swoje WPF na dużo dłuższe okresy niż województwa. Rekordzistą jest Kraków, który przekroczył swoją prognozą połowę XXI wieku. Poza Katowicami, żadne z miast nie kończy prognoz przed 2040 rokiem. Rozbieżności pomiędzy wybranym województwem, a jego stolicą: Województwo Mazowieckie – do 2039, a Warszawa – do 2042 (3 lata różnicy) Województwo Łódzkie – do 2032, a Łódź – do 2040 (8 lat różnicy) Województwo Śląskie – do 2025, a Katowice – do 2035 (10 lat różnicy) Województwo Wielkopolskie – do 2028, a Poznań – do 2041 (13 lat różnicy) Województwo Pomorskie – do 2031, a Gdańsk – do 2045 (14 lat różnicy) Województwo Dolnośląskie – do 2027, a Wrocław – do 2043 (16 lat różnicy) Województwo Małopolskie – do 2031, a Kraków – do 2052 (21 lat różnicy)

A przecież mogłoby być prościej, wystarczyłoby zostawić Wieloletni Program Inwestycyjny i Prognozę Długu jako załączniki do budżetu. Efekty: - mniej szczegółów a dużo więcej „treści” merytorycznej, - mniej kombinowania, - mniej dylematów dla organów wykonawczych i głównie dla skarbnika. Ponadto wskaźnik z art. 243 u.f.p. określa wysokość spłaty zadłużenia w danym roku. A co z wysokością dopuszczalnego poziomu długu? Ewidentnie odczuwa się brak progu zadłużenia. Na przykładzie Województwa Śląskiego można dokonać analizy przydatności i skuteczności „starych” progów zadłużenia i wskaźnika z art. 243 ufp. Można założyć, na bazie danych budżetu Województwa, że indywidualny wskaźnik zadłużenia jest tożsamy co do wartości z dawnym progiem rocznego obciążenia długiem – 15% (art. 170, ufp z 2005 r.). Wykresy 1 – 3 wskazują wahania 15% progu rocznego obciążenia długiem w stosunku do wskaźnika dopuszczalnego w zależności od sposobu ujmowania struktury dochodów. Nakładając na to 60% próg całkowitego zadłużenia widać ewidentnie (wykres 3), że wskaźniki „roczne” zbliżają się bardzo do siebie, ale jeszcze nie naruszają relacji z art. 243. Natomiast całkowite zadłużenie rośnie. Wykres 4 pokazuje kształtowanie się wartości progu 60%.

Porównanie wskaźników zadłużenia Województwa Śląskiego w latach 2008-2016

W 2015 roku wskaźnik długu wynosił 39,2% a planowany na 2016 rok – 54%, co jest jeszcze bezpieczną granicą. Po odliczeniu wszystkich dotacji próg jest bardzo wysoki, bo aż 66,3%. Dla przypomnienia można zobaczyć strukturę Wieloletniego Planu Inwestycyjnego – zawiera ona wszystkie niezbędne informacje o przedsięwzięciach wieloletnich inwestycyjnych. Również Prognoza łącznej kwoty długu ma wszystkie elementy potrzebne do oceny stopnia zadłużenia j.s.t. – i co jest ważne – jest to tylko 1 kartka papieru.

Na koniec warto zacytować Wojaka Szwejka: „KAŻDY OMYLIĆ SIĘ MOŻE, A MUSI SIĘ OMYLIĆ TYM BARDZIEJ, IM BARDZIEJ O CZYMŚ ROZMYŚLA” (J. Haszek, „Przygody dobrego wojaka Szwejka podczas wojny światowej”, t. I, roz. III.) DZIĘKUJĘ