Sprawozdawczość finansowa Zapasy, Instrumenty finansowe Michał Suchanek Sprawozdawczość finansowa Zapasy, Instrumenty finansowe

Zapasy „wartość lub ilość surowców, komponentów, dóbr użytkowych, półproduktów i wyrobów gotowych, które są przechowywane lub składowane w celu zużycia w razie wystąpienia takiej potrzeby”. dzielą się na: materiały, produkcja w toku (wyłącza się wynikającą z usług budowlanych), półprodukty, wyroby gotowe, towary, zaliczki na poczet dostaw

Zapasy wg MSR rozszerzają zapasy na: „produkty rolne, leśne, zasoby i produkty mineralne, a także grunty i inne nieruchomości przeznaczone do odsprzedaży”, nie uwzględniają zaliczek, odnosząc je na należności krótkoterminowe

Wycena w ciągu roku obrotowego w cenie nabycia = cena zakupu + koszty związane z zakupem + niepodlegający odliczeniu VAT + ew. obciążenia o charakterze publicznoprawnym (np. przy imporcie) skorygowana o upusty, rabaty czy inne zmniejszenia, gdy nie ma możliwości ustalenia – wycena oparta na cenie sprzedaży takiego samego bądź podobnego przedmiotu, dopuszczona możliwość wyceny w cenie zakupu, jeśli nie wpłynie to znacząco na wyniku. w koszcie wytworzenia = suma kosztów bezpośrednich oraz uzasadnionej części kosztów pośrednich.

Różnice między UoR a MSR MSR nr 2 nie przewiduje możliwości wyceny w cenie zakupu; wymienione są koszty wyłączone z ceny nabycia: nietypowe wielkości zużycia materiałów, siły roboczej lub innych kosztów produkcyjnych, koszty magazynowania, ogólne koszty administracyjne, koszty sprzedaży. dopuszczone ujęcie kosztów finansowania zewnętrznego, w sytuacji gdy następuje potrzeba „dostosowania” składnika aktywów.

Przykład W przedsiębiorstwie produkującym jeden rodzaj produktów X poniesiono w okresie sprawozdawczym następujące koszty: a) koszty bezpośrednie produkcji – 300 000 zł, b) zmienne pośrednie koszty produkcji – 60 000 zł, c) stałe pośrednie koszty produkcji – 180 000 zł, d) koszty ogólnego zarządu i koszty sprzedaży – 80 000 zł. W danym okresie wytworzono 100 produktów X. Produkcja okresu pochłonęła 1 000 maszynogodzin, podczas gdy normalne wykorzystanie zdolności produkcyjnych wynosi 3 000 maszynogodzin.

Rozwiązanie: Normalne wykorzystanie zdolności produkcyjnych (mh) 3 000 Aktualne wykorzystanie zdolności produkcyjnych (mh) 1 000 Koszty stałe pośrednie produkcji: 180 000 Uzasadnione - odpowiadające wykorzystanym zdolnościom produkcyjnym: 60 000 Nieuzasadnione - odpowiadające niewykorzystanym zdolnościom produkcyjnym: 120 000 Koszty zaliczone do kosztu wytworzenia 300 000 + 60 000 + 60 000= 420 000 Koszty niezaliczone do kosztu wytworzenia 80 000 + 120 000 = 200 000

MSR - wycena MSR dopuszczają do wyceny zapasów: metodę kosztu standardowego, metodę cen detalicznych.

Koszt standardowy normalny poziom zużycia składników do produkcji koszty standardowe – stała cena ewidencyjna – powinny być systematycznie analizowane i aktualizowane wg UoR – możliwe zastosowanie kosztu planowanego, który na koniec okresu zostaje skorygowany do poziomu kosztu rzeczywistego

Rozchód zapasów oraz wycena bilansowa wg UoR: FIFO, LIFO, AVCO wg MSR: tylko FIFO i AVCO

Aktywa finansowe aktywa pieniężne, instrumenty kapitałowe innych jednostek, wynikające z kontraktu prawo do otrzymania jednostek aktywów pieniężnych, prawo do wymiany instrumentów finansowych z inną jednostką na korzystnych warunkach.

Aktywa finansowe w bilansie – wg kryterium czasu długoterminowe, krótkoterminowe.

Aktywa finansowe w bilansie – wg kryterium rodzaju akcje i udziały – dają prawo współwłasności, dłużne papiery wartościowe – obligacje, listy zastawne, certyfikaty depozytowe, udzielone pożyczki, inne długoterminowe aktywa finansowe – obejmują jednostki uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych, certyfikaty inwestycyjne, weksle obce.

Aktywa finansowe - ewidencja wprowadza się do ksiąg rachunkowych na dzień zawarcia kontraktu, w cenie nabycia (w wartości godziwej poniesionych wydatków lub przekazanych w zamian innych składników majątkowych); aktywa nabyte na rynku regulowanym wprowadza się pod datą dnia rozliczenia transakcji.

Data dzień zawarcia kontraktu – dzień, w którym jednostka zobowiązuje się do sprzedaży lub zakupu składnika aktywów dzień rozliczenia kontraktu – dzień, w którym składnik przekazuje się jednostce.

Wartość godziwa uwzględnia się poniesione koszty transakcji, tj.: prowizje maklerskie, opłaty giełdowe i inne, prowizje za doradztwo, podatki i opłaty. UoR pozwala nie uwzględniać kosztów, jeśli nie są istotne. następna wycena jest przeprowadzana nie później niż na koniec okresu sprawozdawczego.

Rozchód aktywów finansowych FIFO, LIFO, AVCO.

Wycena aktywów finansowych w wiarygodnie ustalonej wartości godziwej, w wysokości skorygowanej ceny nabycia oszacowanej za pomocą efektywnej stopy procentowej, w kwocie wymaganej zapłaty, w cenie nabycia z dniem zawarcia kontraktu, w cenie zakupu, jeżeli koszty transakcji nie są istotne.

Wycena w wartości godziwej wartość godziwa – kwota za jaką dany składnik aktywów mógłby zostać wymieniony pomiędzy zainteresowanymi i dobrze poinformowanymi stronami, niepowiązanymi ze sobą, w obrocie rynkowym – cena rynkowa pomniejszona o koszty transakcyjne, gdyby ich wysokość była znacząca (tylko do początkowej wyceny, przy zbyciu nie są potrącane),

Wiarygodna wartość godziwa po cenie ustalonej na aktywnym rynku regulowanym, na którym następuje publiczny obrót instrumentami finansowymi; oszacowana przez wyspecjalizowaną, niezależną jednostkę; z zastosowaniem właściwego modelu wyceny, do którego dane pochodzą z aktywnego, regulowanego rynku; jeśli nie istnieje aktywny rynek, na podstawie innego instrumentu, podobnego do niego; za pomocą metod estymacji powszechnie uznanych za poprawne.

Wycena w wysokości skorygowanej ceny nabycia oszacowanej za pomocą efektywnej stopy procentowej, pożyczki i należności własne, bez zaliczania do obrotu w krótkim terminie, aktywa finansowe utrzymywane do terminu wymagalności, aktywa finansowe, dla których nie sposób ustalić wartości godziwej.

Skorygowana cena nabycia aktywów finansowych pomniejszona o: spłatę wartości nominalnej (kapitału podstawowego), skorygowana o skumulowaną kwotę zdyskontowanej różnicy między wartością początkową i jego wartością w terminie wymagalności, wyliczoną na podstawie efektywnej stopy procentowej i pomniejszoną o odpisy aktualizujące wartość;

Analiza wartość początkowa – cena nabycia składnika po raz pierwszy wprowadzonego do ksiąg rachunkowych (WP), spłata wartości nominalnej – suma wszystkich spłat kwoty głównej od momentu wprowadzenia do ksiąg do bieżącego momentu (ΣSWN) skumulowana kwota zdyskontowanej różnicy między wartością początkową i jego wartością w terminie wymagalności (U) – przepływy oczekiwane w okresie do termin wymagalności, np. dyskonto, premia ustalane za pomocą efektywnej stopy procentowej

Cd. Efektywna stopa procentowa – stopa za pomocą której dyskontuje się do bieżącej wartości przyszłe przepływy pieniężne (do terminu wymagalności lub następnej wyceny) – stanowi wewnętrzną stopę zwrotu za dany okres (IRR) Odpisy aktualizujące wartość – różnica między wartością aktywów i możliwą do odzyskania kwotą SCN = WP – ΣSWN +/- U - AW

Przykład 1 Spółka BETA udzieliła pożyczkę spółce X w kwocie 21 000 zł na okres trzech lat przy stopie procentowej 10% w stosunku rocznym. Pobrano prowizję 1% od kwoty pożyczki, tzn. 210 zł. Pożyczka będzie spłacana w równych ratach na koniec każdego roku wraz z odsetkami. Po potrąceniu prowizji wypłacono kwotę 20 790 zł. Od pożyczki nie dokonano odpisów aktualizujących. IRR wynosi 10,59%.

Rozwiązanie Rok Odsetki wg stopy nominalnej Odsetki wg stopy efektywnej Kwota umorzenia prowizji Rozliczenie umorzenia prowizji Skorygowana cena 20790 1 2100 20 790 * 10,59% = 2 202 2 202-2 100=102 210 – 102 = 108 20 790 – 7000 + 102 = 13892 2 1400 13 892 * 10,59% = 1 471 1 471 – 1400 = 71 108 – 71 = 37 20 790 – 14 000 + 173 = 6 963 3 700 6 963 * 10,59% = 737 737 – 700 = 37 37 – 37 = 0 20 790 – 21 000 + 210 = 0 4200 4 200 + 210 = 4 410 210

Wycena w kwocie wymaganej zapłaty tylko dla należności o krótkim terminie wymagalności (do trzech miesięcy), dla których nie określono stopy procentowej.

Ocena utraty wartości (wg MSR 39) wszystkie aktywa finansowe muszą być poddane ocenie pod kątem wystąpienia warunków utraty wartości, np.: trudności finansowych emitenta, faktycznego niedotrzymania warunków umowy, wysokiego prawdopodobieństwa upadłości lub reorganizacji finansowej, zaniku aktywnego rynku na dany składnik aktywów finansowych, dotychczasowych doświadczeń wskazujących, że cała nominalna kwota nie zostanie ściągnięta. wg UoR ocenia się jedynie aktywa długoterminowe i na koniec każdego okresu sprawozdawczego dokonuje się odpisu aktualizacyjnego.

Odpis aktualizacyjny jeśli powstaje przypuszczenie, że nie zostaną zrealizowane korzyści z tytułu posiadanych aktywów, należy dokonać odpisu, obciążając koszty: dla aktywów finansowych wycenianych w wysokości skorygowanej ceny nabycia – jako różnicę między wartością z ksiąg na dzień wyceny i możliwą do odzyskania kwotą (bieżąca wartość spodziewanych przyszłych przepływów zdyskontowana za pomocą efektywnej stopy procentowej), dla aktywów przeznaczonych do sprzedaży wycenianych w wartości godziwej – jako różnicę między ceną nabycia składników i wartością godziwą ustaloną na dzień wyceny (zdyskontowana jw.)

Przeszacowanie aktywów do wartości rynkowej wycena bilansowa dodatnia – zwiększa wartość aktywów finansowych, powoduje powstanie kapitału z aktualizacji wyceny, wycena bilansowa ujemna – powoduje zmniejszenie wartości kapitału z aktualizacji wyceny, a następnie obciąża koszty finansowe, kolejna wycena bilansowa dodatnia – skutkuje najpierw przychodami finansowymi do wysokości wcześniejszych kosztów, a następnie powstaje kapitał z aktualizacji wyceny.

Przykład 2 Jednostka posiada akcje nabyte za 1000 zł. Na koniec 1 roku obrotowego akcje posiadały wartość rynkową równą 1 100, na koniec 2 roku obrotowego – 900, a na koniec 3 roku obrotowego – 1 200 zł. Następnie wszystkie akcje sprzedano. Proszę przedstawić zapisy księgowe w trzech kolejnych latach.

Przychody z odsetek proporcjonalnie do upływu czasu, na poziomie efektywnej stopy procentowej – zalicza się do przychodów finansowych poszczególnych okresów. obejmują: naliczone odsetki, odpisy dyskonta, premii lub innej różnicy między wartością aktywów wynikającą z ksiąg rachunkowych na dzień wyceny i ich wartością w terminie wymagalności. dywidendy zalicza się do przychodów na dzień podjęcia uchwały o podziale zysku

Przekwalifikowanie aktywów finansowych aktywów finansowych przeznaczonych do obrotu nie można przekwalifikować do innej kategorii, inne kategorie można przekwalifikować do przeznaczonych do obrotu, jeśli istnieje duże prawdopodobieństwo wystąpienia korzyści ekonomicznych w krótkim czasie wskutek zawartego kontraktu,

Schemat działania Pierwotna wycena w wysokości skorygowanej ceny nabycia: Wartość godziwa na dzień przekwalifikowania Skutki zamiany: skorygowana cena – wartość nabycia Przychody lub koszty finansowe; kapitał z aktualizacji wyceny Pierwotna wycena w wartości godziwej Wartość godziwa -> nowoustalona skorygowana cena nabycia Kwoty w kapitale z aktualizacji wyceny -> przychody lub koszty finansowe

Wyłączenie z ksiąg rachunkowych następuje, gdy jednostka traci kontrolę nad prawami ich dotyczącymi, tj. w przypadku zrealizowania korzyści lub zrzeczenia się praw; ustalony zostaje wynik z operacji jako różnicę między kwotą osiągniętych wpływów a wartością wydanych aktywów, po czym koryguje się o dokonane odpisy aktualizujące wartość; zysk zalicza się do przychodów, a stratę do kosztów finansowych.