Różni i równi. Warsztaty dla nauczycieli szkół ponadpodstawowych – moduł 2 Podstawy metodyczne

„Więcej wiedzy. Mniej strachu”. „Uchodźcy to normalni ludzie w nienormalnej sytuacji”.

Problematyka dotycząca uchodźstwa ważność podejmowania problematyki uchodźczej w szkole – wiele argumentów za: moralne, ekonomiczne, społeczne, kulturowe; zrozumienie położenia uchodźców (trudności adaptacyjne, bezradność, somatyzacja, trauma – zaburzenie stresowe pourazowe); temat trudny i konfliktogenny.

Obawy związane z przygotowaniem do zajęć na temat uchodźstwa psychologiczne – stosunek do tematu (światopoglądowy i polityczny); merytoryczne – wiedza (dotycząca pojęć i faktów); o procedurę – wybór metody dydaktycznej (np. case study, analiza literatury faktu, spotkania).

Rodzaje potencjalnych konfliktów dotyczących problematyki uchodźczej konflikt danych – fakty a mity i stereotypy, konflikt strukturalny – uchodźcy a straż graniczna i inne służby, konflikt wartości – różnice w poglądach (za czy przeciw), konflikt relacji – rodzaj komunikacji między stronami, konflikt potrzeb – rozbieżność interesów.

Etapy przygotowań do zajęć Przygotowanie otoczenia – poinformowanie zwierzchników. Skorzystanie z materiałów merytorycznych i metodycznych. Wybór grupy docelowej. Wybór treści i metody. Przygotowanie mentalne, emocjonalne oraz merytoryczne. Przygotowanie materiałów.

Elementy przeprowadzania zajęć Wprowadzenie do problematyki. Przekazanie celów (uczniowie zyskują świadomość czekających ich wyzwań i zadań) oraz metody. Zagwarantowanie dwóch priorytetów tzn. najpierw przekazanie wiedzy, a potem kształtowanie umiejętności rozmawiania lub odwrotna kolejność. Praca w grupach – możliwość wymiany poglądów, pobudzenie do działania. Podsumowanie i wnioski – rezultaty pracy. Praca domowa – utrwalenie i autorefleksja.

Zasady konwersacji na temat problematyki uchodźstwa 1. Jednakowe zaangażowanie wszystkich w zajęcia bez względu na poglądy. 2. Szanowanie oraz słuchanie osób do których i o których się mówi. 3. Uczciwość sprzyjająca zdobyciu zaufania. 4. Odwołanie się do wartości w stanowisku na daną kwestię w celu bycia bardziej przekonującym. 5. Wybranie konkretnych problemów.

Zasady konwersacji na temat problematyki uchodźstwa 6. Precyzyjne przedstawianie faktów. 7. Obiektywne przedstawianie obaw i ich uzasadnienie. 8. Precyzyjne nazywanie zjawisk (nie ludzi) – unikanie stereotypów i generalizacji. 9. Równe traktowanie wszystkich rozmówców. 10. Wysoka jakość prowadzenia rozmowy.

Porady praktyczne dla nauczycieli prowadzących zajęcia na temat uchodźstwa 1. Potwierdzanie uczuć, które stoją za oporem, najczęściej lękiem. 2. Sprowadzanie generalizacji do pojedynczych opinii, nie nadawanie im rangi wiedzy. 3. Prośba do pozostałych osób w klasie o alternatywne wypowiedzi. 4. Przekazywanie faktów lub prośba o nie. 5. Reakcja na mowę nienawiści.

Porady praktyczne dla nauczycieli prowadzących zajęcia na temat uchodźstwa 1. Potwierdzenie uczuć, które stoją za oporem, najczęściej lękiem. Np. słysząc zdanie „Przyjeżdżają tutaj, żeby zabrać nam pracę” – należy przyznać, że można się bać, bo ludzie boją się z różnych powodów – „Rozumiem, że takie wyobrażenie może budzić lęk” lub „To prawda, wiele osób się tego boi, ale…”.

Porady praktyczne dla nauczycieli prowadzących zajęcia na temat uchodźstwa 2. Sprowadzenie generalizacji do pojedynczych opinii, nie nadawanie im rangi wiedzy. Np. zdanie „Wszyscy muzułmanie są agresywni, bo im tak religia nakazuje” – należy przeformułować: „Rozumiem, że takie masz wyobrażenie o muzułmanach. Faktycznie jednak jest tak, że…” lub „Rozumiem, że to twoje przekonanie. Tymczasem…”.

Porady praktyczne dla nauczycieli prowadzących zajęcia na temat uchodźstwa 3. Prośba do pozostałych osób w klasie o alternatywne wypowiedzi. Słysząc „Ci wszyscy ludzie to terroryści” – należy zapytać wprost: „Kto po lekturze tego tekstu uważa inaczej?”, „Jakie są inne zdania?”, „Jak inaczej można o tym myśleć?”

Porady praktyczne dla nauczycieli prowadzących zajęcia na temat uchodźstwa 4. Przekazywanie faktów lub prośba o nie. Zawsze należy odwoływać się do tekstu, filmu itp. (np. „Sprawdźmy, czy autor faktycznie o tym pisze…”, „Odnajdźmy w tekście te fragmenty, które odnoszą się do…”).

Porady praktyczne dla nauczycieli prowadzących zajęcia na temat uchodźstwa 5. Najprostsza reakcja na mowę nienawiści: nazwanie sytuacji → pokazanie konsekwencji → nazwanie swoich odczuć → jasny sprzeciw Przykład: uczniowie przezywają się na przerwie „ty uchodźco” . Prawidłowa reakcja nauczyciela: „ Robienie sobie żartów z sytuacji ludzi uciekających przed wojną nie jest zabawne ”. „ Nie można poniżać nikogo ”. „ Takie zachowanie martwi mnie i zasmuca ”. „ Nie zgadzam się na takie dowcipy, bo są krzywdzące ”.

Przydatne przykładowe publikacje 1. „Jak mówić o większości świata? Jak rzetelnie informować o krajach globalnego Południa?”, wydanie czwarte, Instytut Globalnej Odpowiedzialności 2015: http://igo.org.pl/nowa-zmieniona-edycja-poradnika-jak-mowic-o-wiekszosci-swiata/. 2. „Jak pisać o Afryce?”, Binyavanga Wainaina, tłum. z j. ang. Anna Mirosławska-Olszewska. Artykuł po raz pierwszy został opublikowany w czasopiśmie „Granta”, nr 92, 2005. Polskie tłumaczenie zostało udostępnione dzięki uprzejmości Małopolskiego Instytutu Kultury, który opublikował tekst w czasopiśmie „Autoportret”, nr 4 [29], 2009: http://globalna.ceo.org.pl/aktualnosci/w-swiat-z-klasa/jak-pisac-o-afryce-binyavanga-wainaina.

Przydatne linki z materiałami metodycznymi Ogólne informacje o migracjach, uchodźstwie, pojęcia, definicje itp. http://www.ceo.org.pl/sites/default/files/news-files/o_migracjach.pdf http://migracje.ceo.org.pl/ Scenariusze, porady metodyczne itp. http://migracje.ceo.org.pl/materialy-metodyczne http://uchodzcy.info/mowa-nienawisci/ http://e-globalna.edu.pl/index.php?etap=10&i=1103

Przydatne linki z materiałami metodycznymi Zajęcia z filmem http://uchodzcy.info/uswiadamiaj-i-informuj/zorganizuj-pokaz-filmu/ Spotkania z gościem http://uchodzcy.info/uswiadamiaj-i-informuj/zorganizuj-spotkanie/ http://www.forummigracyjne.org/pl/aktualnosci.php?wid=26

Przydatne linki z materiałami metodycznymi Metoda dramy http://www.biblioteki.org/scenariusze/Jak_w_domu_warsztat_metoda_dramy_dotyczacy_sytuacji_uchodzcow.html Reportaże http://tea.org.pl/userfiles/raporty/tea_scenariusze_www_pojedyczne.pdf

Przydatne linki z materiałami metodycznymi Np. na lekcje j. angielskiego https://teachunicef.org/sites/default/files/gcb-magazine-lesson-plans/Children_Move_TeachersGuide_Ambassador_0.pdf      Audycje do odsłuchania http://audycje.tokfm.pl/odcinek/Jak-mowic-i-pisac-o-uchodzcach-Przyklad-Wielkiej-Brytanii-Gosciem-byla-Patrycja-Bukalska/33579 http://cdzdm.pl/wp-content/uploads/2014/09/Scenariusze-zajec-dla-szkol-gimnazjalnych-i-ponadgimnazjalnych.pdf http://trudnytemat.ceo.org.pl/

Przykładowe przydatne strony Biuro Krajowe UNHCR: www.unhcr-centraleurope.org Międzynarodowa Organizacja do Spraw Migracji (IOM): www.iom.pl Polski Czerwony Krzyż: www.pck.pl Polska Akcja Humanitarna Centrum Pomocy Uchodźcom: www.pah.org.pl Helsińska Fundacja Praw Człowieka: www.hfhrpol.waw.pl/ Stowarzyszenie Interwencji Prawnej: www.interwencjaprawna.pl Caritas Polska – Centrum Pomocy Migrantom i Uchodźcom: www.caritas.pl

Przykładowe przydatne strony Fundacja „Ocalenie”: www.fundacjaocalenie.org.pl Fundacja Dzieci Niczyje: www.fdn.pl Polskie Stowarzyszenie Edukacji Prawnej: www.psep.pl Fundacja ‘La Strada’: www.strada.org.pl Polskie Forum Migracyjne: www.forummigracyjne.org Stowarzyszenie Centrum Inicjatyw Międzykulturowych: www.cim.org.pl

Ćwiczenie I Case study jako metoda dydaktyczna. Historia Pana Imama.

Czy Pan Imam otrzymał w Polsce status uchodźcy? Ćwiczenie I Czy Pan Imam otrzymał w Polsce status uchodźcy?

Ćwiczenie I Uchodźca to osoba, która spełnia wszystkie następujące warunki: przebywa poza swoim państwem pochodzenia (ew. bezpaństwowiec), żywi uzasadnioną obawę przed prześladowaniem, z powodu tej obawy nie może lub nie chce korzystać z ochrony swojego państwa pochodzenia, nie zachodzą wobec niej klauzule wyłączające.

Ćwiczenie I Odmowa nadania statusu uchodźcy przez UdSC dla Pana Imama z powodu braku aktualnej uzasadnionej obawy przed prześladowaniem.

„Lekarz żywych i martwych”. Ćwiczenie II Reportaż jako metoda dydaktyczna. „Lekarz żywych i martwych”.

Ćwiczenie II Lampedusa Prośba o skojarzenia.

Ćwiczenie II Cele zajęć w języku nauczyciela Poszerzenie wiedzy dotyczącej sytuacji uchodźców przybywających do Europy. Zidentyfikowanie uzasadnień dla niesienia pomocy osobom będącym w skrajnej sytuacji życiowej. Rozwijanie empatii do osób uciekających przed wojną lub pozostających w skrajnej sytuacji życiowej.

Ćwiczenie II Cele zajęć w języku ucznia Dowiesz się, jak wygląda sytuacja osób przeprawiających się do Europy przez Morze Śródziemne na przykładzie historii uchodźców na Lampedusie. Dowiesz się, w jaki sposób mieszkańcy Lampedusy organizują pomoc dla osób uciekających przed wojną lub prześladowaniem.

Ćwiczenie II Kluczowe pytania Jakie argumenty stoją za pomaganiem osobom w skrajnej sytuacji życiowej? Dlaczego mieszkańcy Lampedusy zostali nominowani do Pokojowej Nagrody Nobla?

Ćwiczenie II Przytoczenie faktów dotyczących Lampedusy Wyspa na Morzu Śródziemnym (leżąca między Maltą i Tunezją ) o powierzchni 20,2 km². Jej długość wynosi 9 km, a szerokość 3 km. Według UNHCR od 1990 r. podczas prób przekroczenia Morza Śródziemnego zginęło 25 tys. osób. W 2015 r. dotarło 170 tys. 8 lipca 2013 r. papież Franciszek w swojej pierwszej podróży zagranicznej przybył na wyspę i oddał hołd osobom, którzy utonęli w okolicach Lampedusy. Dlaczego wyspa odgrywa ważną rolę w kontekście aktualnego kryzysu azylowego?

Ćwiczenie II Położenie Lampedusy

Ćwiczenie II Analiza tekstu Co jest ważne/uderzające w tekście? Co musiało by się stać, by podjąć decyzję o takiej podróży?

Ćwiczenie II Analiza tekstu – praca w grupach Pytania dotyczące doktora Bartolo. Co sprawia, że doktor Bartolo tak angażuje się w pomoc dla swoich pacjentów? Jakie cechy głównego bohatera tekstu sprawiają, że jest on gotów pomagać? Jakie są osobiste koszty, które ponosi doktor? Dlaczego jest mu trudno? Czy doktor mógłby pracować w Polsce? Co by mu sprzyjało, a co utrudniało? Dlaczego mieszkańcy Lampedusy zostali nominowani do Pokojowej Nagrody Nobla? Jakie polskie tradycje, legendy, powiedzenia, teksty kultury nakazują pomaganie innym? (Można wypisać i zacząć od tego ostatnią część lekcji).

Ćwiczenie II Praca w grupach Jak można włączać się w pomaganie uchodźcom? Wybranie możliwego i najprostszego sposobu do zrealizowania. Ewentualnie zadanie do domu Jak uczniowie włączają się w pomoc uchodźcom?

Ćwiczenie II Podsumowanie Który fragment tekstu był najważniejszy/odkrywczy?

Dziękujemy za uwagę

Prezentacja: „Różni i równi Prezentacja: „Różni i równi. Warsztaty dla nauczycieli szkół ponadpodstawowych – moduł 2: Podstawy metodyczne” jest dostępna na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska (CC BY 3.0). Pewne prawa zastrzeżone dla Fundacji ‘Edukacja dla Nas’. Utwór powstał w ramach programu polskiej współpracy rozwojowej realizowanej za pośrednictwem MSZ RP w roku 2016. Zezwala się na dowolne wykorzystanie utworu, pod warunkiem zachowania ww. informacji, w tym informacji o stosowanej licencji, o posiadaczach praw oraz o programie polskiej współpracy rozwojowej. Treść licencji dostępna jest na stronie http://creativecommons.org.licences/by/3.0/pl/.