Starożytna Grecja i Rzym Starożytność Starożytna Grecja i Rzym

Starożytność (antyk) Antyk (łac. Antiquus – „dawny”) Epoka obejmująca okres rozwoju dwóch wielkich cywilizacji: Starożytnej Grecji Starożytnego Rzymu

Antyk grecki - ramy czasowe VIII wiek p.n.e. V wiek p.n.e. III wiek p.n.e. Narodziny Chrystusa Śmierć Aleksandra Wielkiego Koniec podbojów Egiptu Początki literatury greckiej Okres klasyczny kultury greckiej Początek okresu hellenistycznego OKRES ARCHAICZNY EPOKA HELLENISTYCZNA (aleksandryjska)

Epoka archaiczna Okres archaiczny w historii starożytnej Grecji mieści się między tzw. „wiekami ciemnymi” cywilizacji greckiej a jej okresem klasycznym, obejmując przedział czasu od VIII wieku p.n.e. do wojen perskich (początek V wieku p.n.e.). W okresie archaicznym Grecy nawiązali szerszy kontakt z innymi cywilizacjami, stworzyli zręby nowych ustrojów politycznych, poznali alfabet, skolonizowali znaczną część wybrzeża Morza Śródziemnego. W okresie tym pojawiły się w Grecji zaczątki zachodniej nauki, filozofii i historiografii. Był to także okres wielkiego rozkwitu greckiej sztuki i literatury (szczególnie epiki Homera i Hezjoda oraz liryki).

Epoka hellenistyczna Epoka hellenistyczna – okres w dziejach regionu Morza Śródziemnego i Bliskiego Wschodu (zwłaszcza obszarów znajdujących się pod greckim panowaniem), którego początek wyznacza śmierć Aleksandra Wielkiego w 323 roku p.n.e., a koniec rzymskie podboje zakończone zajęciem ptolemejskiego Egiptu w 30 roku p.n.e.[1] Niekiedy zwany hellenizmem[1], lub epoką aleksandryjską[2]. W wyniku podbojów Aleksandra Wielkiego świat grecki rozszerzył się na ogromne obszary imperium perskiego. Nastąpiło bezpośrednie spotkanie helleńskiej kultury ze starszymi cywilizacjami Wschodu, pojawiły się nowe prądy w religii, filozofii i sztuce, rozwinęła się nauka.

Mitologia grecka Mity to opowieści służące odpowiedzi na zasadnicze pytania egzystencjalne. Wśród nich m. in.: Jak powstał świat? Jakie miejsce zajmuje w nim człowiek? Jakie siły rządzą światem? Mitologia grecka - zbiór mitów przekazywanych przez starożytną grecką tradycję opowieści o bogach i herosach, wyjaśniających miejsce człowieka w świecie, oraz samo funkcjonowanie świata, jego stworzenie i historię. Z mitologii czerpano wiedzę na temat świata i rozwijano na tej podstawie normy etyczne wyznaczające miejsce człowieka w ustalonym porządku świata. Rodzaje mitów: Opowiadające o początkach świata Wyjaśniające pochodzenie greckich bogów Tłumaczące, skąd wziął się człowiek Wyjaśniające pochodzenie i historię ważnych rodów

Bogowie greccy

Filozofia grecka Tales z Miletu – uważany za ojca nauki greckiej. Dokonał przejścia z mitologii do filozofii poprzez rozumową (racjonalną) interpretację świata. Najistotniejszym zagadnieniem był „początek” wszystkiego (gr. arche – zasada, przyczyna, początek) Tales uważał, że tym „arche” musi być woda, gdyż jest życiodajną substancją Filozofia (gr. umiłowanie mądrości) – są to rozważania nad człowiekiem i otaczającą go rzeczywistością.

Sokrates Żył na przełomie V i IV w. p.n.e. w Atenach Ojciec filozofii starożytnej, zorientowany na „piękno duszy” Porzucił swoje życie urzędnika by prowadzić dysputy z przechodniami na ulicach ateńskich Jego głównym celem było dążenie do doskonałości, do stawania się lepszym człowiekiem (arete – cnota, szlachetność)

Platon - V / IV wiek p.n.e. Platon żył na przełomie Był uczniem Sokratesa, poszukiwał źródła piękna, dobroci. Stworzył koncepcję dwóch światów: świata idei (czystych doskonałości) świata materialnego, w którym idee się odbijają. Idee zabrudza materia, stąd niemożliwość osiągnięcia doskonałości. Człowiek przejawia intuicję piękna, gdyż posiada duszę, która jest elementem świata idei Dusza trafia na ziemię za karę, gdzie walczy by powrócić do swojej idealnej postaci. Świat jest wielkim igrzyskiem, gdzie toczy się walka, a człowiek aktorem.

Arystoteles – IV w. p.n.e. Uczeń Platona Uważany za najwybitniejszego filozofa starożytności. Krytyk platońskiej koncepcji świata idealnego Zdaniem Arystotelesa każdy obiekt składa się z formy i materii, które nie mogą istnieć oddzielnie Umysł człowieka to niezapisana tablica, a wiedzę zdobywa się poprzez zmysły i wysiłek intelektu. Celem człowieka jest osiągnięcie szczęścia

Nurty filozoficzne - stoicyzm Stoicy za najwyższe szczęście i dobro człowieka uważali cnotę Głosili niezależność człowieka od natury Szczęście można osiągnąć wtedy, gdy człowiek uniezależni się od zewnętrznych okoliczności – należy więc zapanować nad sobą. Cnota jest jedynym dobrem, wszystko poza nią może być źle użyte. Należy zobojętnieć na dobra doczesne i kierować się w życiu jedynie rozumem, a nie emocjami. Ideał człowieka: wolny, obojętny na emocje i uczucia, nie przywiązujący wagi do dóbr materialnych.

Nurty filozoficzne - epikureizm Nazwa pochodzi od twórcy szkoły: Epikura z Samos (IV/III w. p.n.e.) Szczęście jest najwyższym dobrem. Szczęście polega na doznawaniu przyjemności, a nieszczęście na doświadczaniu cierpienia. Do szczęścia wystarczy w zupełności brak cierpienia. Zdrowie ciała i spokój duszy zapewniają radość. Dobra, które posiadamy, powinniśmy używać docześnie, nie ma co liczyć na przyszłe bytowanie „Carpe diem” –chwytaj dzień Cnota i rozum to dwa zasadnicze środki na szczęście. Skrajna forma epikureizmu to hedonizm – postawa skupiająca się wyłącznie na przyjemnościach cielesnych

Nurty filozoficzne - cynizm Założycielem jest Arystoteles (V/IV w p.n.e.) Istnieją tylko pojedyncze rzeczy, np. sam człowiek, ale człowieczeństwo już nie Cnotą jest wyzbycie się wszelkich dóbr i odrzucenie potrzeb To „wyzwolenie” obejmowało też porzucenie tradycji, norm i powrót do natury Do cnoty prowadzi praca, życie zgodne z naturą i ćwiczenia ducha. Przedmioty materialne są źródłem nieszczęścia człowieka Najbardziej znanym cynikiem był Diogenes z Synopy

Nurty filozoficzne - sceptycyzm Nurt głoszący, że poznanie prawdy jest niemożliwe, gdyż człowiek ma ograniczone możliwości poznawcze Prawdziwe mogą być tylko sądy o zjawiskach Przedstawicielem sceptyka był Pyrron z Elidy

Pojęcia związane z epoką archetyp – odwieczny wzorzec zachowań ludzkich Arkadia – grecka starożytna kraina, symbol miejsca wiecznej szczęśliwości elegia – gatunek liryki oznaczający pieśń żałobną epigramat – krótki utwór poetycki, posiadający zaskakującą, zabawną puentę epos – gatunek epiki, przedstawia dzieje legendarnych lub historycznych bohaterów w czasie przełomowych wydarzeń danej społeczności heros – w mitologii greckiej postać zrodzona ze związku boga z człowiekiem, obdarzona nadludzkimi zdolnościami topos – (gr. „wspólne miejsce”) niezmienny obraz lub powtarzający się motyw tragedia – utwór dramatyczny, w którym występuje silnie zarysowany konflikt między dążeniami jednostki a siłami wyższymi sielanka – liryczny utwór opiewający uroki życia na wsi

Starożytny Rzym

Jak powstał Rzym? Założycielami miasta Rzym są bracia Romulus i Remus. Jak głosi legenda, na rozkaz króla braci miano utopić w rzece. Koszyk z rodzeństwem uratowała wilczyca i karmiła chłopców własnym mlekiem. Wilczyca stała się nieoficjalnym symbole Rzymu.

Starożytny Rzym Rozwinął się z małej osady nad rzeką Tybr w stolicę największego imperium w historii świata. Mieszkańcy starożytnego Rzymu byli obywatelami. Tylko obywatele wybierali dwóch przywódców państwa zwanych konsulami. Konsulom w sprawowaniu rządów pomagała grupa mężczyzn – senatorów. Starożytnym Rzymem rządził cesarz. Pierwszym władcą, którego uznaje się za cesarza, jest Oktawian August.

Bogowie i boginie Rzymu Rzymianie, podobnie jak Greccy, wierzyli w wielu bogów i bogiń. Bogowie sprawowali władzę nad ludźmi i decydowali o ich istnieniu, życiu lub śmierci. Świątynia poświęcona wszystkim bogom to Panteon. Najstarszym bogiem rzymskim jest Jowisz. To władca bogów i najwyższy bóg w Panteonie. Jowisz to pan niebios i ziemi.

Bogowie i boginie Rzymu Eros to bóg miłości. Przedstawiany był jako uskrzydlony piękny młodzieniec z łukiem i strzałą, którą godzi w zakochanych, by ich ze sobą złączyć. W czasach późniejszych przedstawiany jako pulchne niemowlę z łukiem i strzałami.

Bogowie i boginie Rzymu Mars to bóg wojny. Początkowo czczony jako patron pór roku, szczególnie wiosny. Pasterze powierzali mu swoje stada. Był czczony jako ojciec bliźniąt: Romulusa i Remusa.

Teatr rzymski Teatr zbudowany był z widowni, sceny oraz budynku scenicznego zwanego skene. Rzymskie teatry były kryte dachem chroniącym przede wszystkim przed promieniami słońca (nad widownią rozpinana był płócienna osłona).

Gladiatorzy Gladiator to zapaśnik walczący na arenie cyrkowej. Gladiatorami byli niewolnicy lub jeńcy wojenni, szkoleni specjalnie do walk. Walki często toczyły się na śmierć i życie. Walki gladiatorów były rozrywką Rzymian.

KONIEC