Hipoglikemia i Wysiłek Fizyczny (t1) Dr n. med. Agnieszka Szypowska Dr n. med. Hanna Trippenbach-Dulska Lek. med. Maria Lipka Lek. med. Anna Ramotowska ADC/p/AA_InP/e/1/3/11 © 2011 Abbott

Przyczyny i objawy hipoglikemii

Hipoglikemia Każdy poziom cukru we krwi poniżej 70 mg% wymaga podania dodatkowej porcji glukozy, niezależnie od występowania lub braku objawów W laboratoryjnej ocenie glikemii z krwi żylnej za niedocukrzenie uważa się spadek cukru poniżej 65 mg% Małe dzieci są bardziej wrażliwe na spadki glikemii Częste niedocukrzenia powodują uszkodzenie układu nerwowego, szczególnie u małych dzieci . Każdy poziom cukru we krwi poniżej 70 mg% wymaga podania dodatkowej porcji glukozy. Niezależnie od występowania lub braku objawów. W laboratoryjnej ocenie glikemii z krwi żylnej za niedocukrzenie uważa się spadek cukru poniżej 65 mg%. Małe dzieci są bardziej wrażliwe na spadki glikemii. Częste niedocukrzenia powodują uszkodzenie układu nerwowego, szczególnie u małych dzieci.

Hipoglikemia (niedocukrzenie) Hormony uwalniające glukozę zmagazynowaną w wątrobie pod postacią glikogenu wątrobowego: Adrenalina Glukagon Kortyzol Wątroba Glikogen wątrobowy Niedocukrzenie to ogromny stres dla naszego organizmu. Mózg zużywa ogromne ilości glukozy bez której nie może pracować. Niedocukrzenie powoduje brak dopływu glukozy do organizmu. Mózg za pośrednictwem hormonów wysyła sygnały do wątroby w celu uwolnienia dodatkowej porcji glukozy. Dochodzi do nadmiernego wzrostu glikemii po niedocukrzeniu. To przecukrzenie po niedocukrzeniu nazywane jest efektem kontrregulacji (efekt z odbicia). Glukoza

Hipoglikemia (niedocukrzenie) Przyczyny niedocukrzenia: Za mało jedzenia (np. nie zjedzony lub zapomniany posiłek) Za dużo insuliny (np. pomylona dawka) Wysiłek fizyczny Alkohol

Objawy niedocukrzenia Nagle występują: Bladość Tachykardia Zimny pot Drżenie rąk Nogi jak z waty Gorsze widzenie Ból brzucha Głód Objawy niedocukrzenia - występują nagle. Objawy hipoglikemii spowodowane są początkowo działaniem adrenaliny, następnie dołączają się objawy z ośrodkowego układu nerwowego. Objawy związane z działaniem adrenaliny, czyli takie, jak byśmy byli bardzo zdenerwowani i chcieli uciekać/bronić się: krew odpływa ze skóry (bladość), przewodu pokarmowego (ból brzucha), gdyż w danej chwili ważne jest by prawidłowo były ukrwione mięśnie, aby serce pompowało krew (przyspieszone bicie serca). W celu łatwiejszej lokalizacji miejsca ucieczki poszerza się pole widzenia (widzenie mniej ostre).

Objawy niedocukrzenia Nagła zmiana zachowania: agresja ↔ wesołkowatość „Absence” Ból głowy Splątanie Zaburzenia pamięci

Nieuświadomione niedocukrzenie w nocy Nocne koszmary senne Złe samopoczucie rano Ranna wysoka glikemia – efekt z odbicia Aceton „głodowy”: W moczu po nocy pojawia się aceton Bez obecności cukru Glikemia prawidłowa Niedocukrzenie może wystąpić w nocy, w czasie snu i może nie być „zauważone”. Kiedy podejrzewać, że w nocy wystąpiło nieuświadomione niedocukrzenie? Objawem mogą być koszmarne sny, złe samopoczucie rano, wysoki ranny cukier i obecność acetonu głodowego w moczu porannym, przy prawidłowym stężeniu glukozy. Nocne niedocukrzenia są niebezpieczne, często się ich nie zauważa co może prowadzić do ciężkiego niedocukrzenia. Dlatego należy pamiętać o pomiarach glikemii w nocy i nad ranem około godziny 3.

Postępowanie w niedocukrzeniu Glikemia > 60 mg% Dodatkowy posiłek ok. 10-20 g węglowodanów (owoc, kanapka) Glikemia < 60 mg% Cukier, glukoza oraz dodatkowy posiłek węglowodanowy ok. 10-20 g węglowodanów Często proponowane są na niedocukrzenie soki, coca-cola. Nie wolno podawać Coca-Coli light, gdyż nie zawiera cukru. Soki i inne słodzone napoje kuszą i często są wypijane nawet gdy nie ma niedocukrzenia, dlatego najlepiej jest nosić w kieszeni sprasowaną glukozę, kostki cukru, glukozę w saszetkach

Postępowanie w niedocukrzeniu Nie podajemy produktów zawierających tłuszcz (batony, czekolada) – tłuszcz opóźnia wchłanianie cukru Pamiętaj o kontroli poziomu cukru po 15-20 minutach, jeżeli glikemia jest nadal niska, zjedz ponownie cukier lub glukozę

Ciężkie niedocukrzenie (neuroglikopenia) Utrata przytomności z drgawkami, glikemia < 50mg% Postępowanie: Odłączyć pompę insulinową Podać GlukaGen Hypokit domięśniowo Zmierzyć poziom cukru we krwi Wezwać pogotowie ratunkowe Kontrola poziomu cukru po 15-20 minutach Powikłania – obrzęk mózgu: Objawy: wymioty, ból głowy Konieczne leczenie szpitalne Ryzyko ciężkiego niedocukrzenia przy leczeniu za pomocą funkcjonalnej insulinoterapii nie jest duże, ponieważ insulina jest podzielona na małe porcje, ale zawsze może wystąpić ciężkie niedocukrzenie dlatego w otoczeniu osoby chorej na cukrzycę powinna być osoba przeszkolona w postępowaniu w ciężkim niedocukrzeniu. Ciężkie niedocukrzenie (neuroglikopenia): Utrata przytomności z drgawkami Postępowanie Odłączyć pompę insulinową Podać GlukaGen Hypokit domięśniowo Zmierzyć poziom cukru we krwi Wezwać pogotowie ratunkowe Kontrola poziomu cukru po 15/20min Powikłania – obrzęk mózgu Objawy: wymioty, ból głowy Konieczne leczenie szpitalne Nazwy handlowe GlukaGen® Hypokit, a także NovoNordisk® stanowią własność intelektualną firmy NovoNordisk® i zostały wykorzystane w niniejszej prezentacji jedynie w celach informacyjnych.

Skutki powtarzających się niedocukrzeń Ciężkie niedocukrzenia mogą być odpowiedzialne za trwałe uszkodzenia mózgu, w tym padaczkę, zwłaszcza u młodszych dzieci Lżejsze incydenty (nieuświadomione) lub nocne, przespane niedocukrzenia wywołują bóle głowy, trudności w koncentracji, zaburzenia pamięci, upośledzenie funkcji poznawczych (trudności szkolne) Długotrwała cukrzyca powoduje osłabienie reakcji obronnych organizmu na niedocukrzenie. Mówiliśmy już o tym, że organizm ma zdolność obrony przed niedocukrzeniem. Poznaliśmy mechanizmy kontrregulacji. Niestety są to mechanizmy, które z czasem zużywają się, przestają spełniać swoją rolę. Dzieje się tak z upływem czasu. Dlatego im dłużej chorujesz na cukrzycę, tym większe ryzyko wystąpienia ciężkiej hipoglikemii.

Długotrwała cukrzyca, częste niedocukrzenia Częste niedocukrzenia i długotrwała cukrzyca upośledzają reakcję organizmu na niedocukrzenie, niedocukrzenia przestają być wyczuwalne, co zwiększa ryzyko ciężkiego niedocukrzenia Mówiliśmy już o tym, że organizm ma zdolność obrony przed niedocukrzeniem. Poznaliśmy mechanizmy kontrregulacji. Niestety są to mechanizmy, które z czasem zużywają się, przestają spełniać swoją rolę. Dzieje się tak z upływem czasu. Dlatego im dłużej chorujesz na cukrzycę, tym większe ryzyko wystąpienia ciężkiej hipoglikemii. Częste niedocukrzenia zmniejszają obronną reakcję organizmu, który „przyzwyczaja się” do ciągłych hipoglikemii i przestaje na nie reagować.

Wysiłek fizyczny Ćwiczenia fizyczne pomagają dziecku utrzymać prawidłowy poziom cukru we krwi. Wskazane jest, aby podjąć odpowiednie kroki w celu opracowania specjalnego harmonogramu ćwiczeń na każdy dzień. Dzięki ćwiczeniom dziecko może poczuć się znacznie lepiej, nie męczy się szybko, czuje się szczęśliwsze i zdrowsze. Ćwiczenia pomagają dbać o linię, spalać nadmiar kalorii, jak również uniknąć powikłań cukrzycy. Aktywność fizyczna wpływa korzystnie na podniesienie wrażliwości organizmu na insulinę, co może doprowadzić do obniżenia wymaganej dziennej dawki insuliny.

Zalety uprawiania sportu* Zwiększenie wrażliwości na insulinę → mniejsze dobowe zużycie insuliny Lepsze wyrównanie cukrzycy Zmniejszenie masy ciała Poprawa gospodarki lipidowej Obniżenie ciśnienia tętniczego Korzystny wpływ na serce i naczynia obwodowe Zmniejszenie procesów krzepnięcia Wzrost aktywności układu antyoksydacyjnego Poprawa samopoczucia i nastroju Regularne uprawianie sportu jest jednym z kluczowych elementów leczenia cukrzycy. Wysiłek fizyczny powinien być na stałe włączony w codzienny plan zajęć diabetyka. * I. Ponikowska, P. Adamczyk „Cukrzyca typu 1” pod red. E. Otto-Buczkowska

Przemiany metaboliczne w trakcie wysiłku* Hormony biorące udział w utrzymaniu normoglikemii w czasie wysiłku: Wczesna faza → obniżenie insuliny, wzrost glukagonu Dłuższy wysiłek → wzrost adrenaliny, glukagonu, kortyzolu Mięśnie czerpią energię ze spalania: Glukozy (glikogen mięśniowy, glukoza z wątroby) Powstają mleczany Brak insuliny → wyższe stężenie mleczanu Tłuszczów (wolnych kwasów tłuszczowych) Powstają związki ketonowe Brak insuliny → więcej związków ketonowych W trakcie wysiłku w zależności od rodzaju aktywności fizycznej organizm produkuje różnego rodzaju hormony, które zabezpieczają normoglikemię. Twój organizm nie produkuje insuliny, ale pozostałe hormony są produkowane podobnie jak u osoby bez cukrzycy. Dlatego należy się nauczyć w indywidualny, dostosowany do własnej aktywności fizycznej sposób manewrować dawką insuliny i posiłkami, aby uzyskać prawidłowe wartości glikemii. * I. Ponikowska, P. Adamczyk „Cukrzyca typu 1” pod red. E. Otto-Buczkowska 17

Rodzaje wysiłku fizycznego* Wysiłek intensywny, krótkotrwały może spowodować wzrost glikemii (intensywne pobudzenie syntezy glukozy) Wysiłek długotrwały, trening (wysiłek tlenowy): Powoduje obniżenie glikemii w trakcie i po wysiłku, nawet do kilkunastu godzin po ćwiczeniach (regeneracja glikogenu mięśniowego) Korzystny dla osób z cukrzycą Istnieją różne rodzaje wysiłku fizycznego. Wysiłek aeorobowy, czyli tlenowy np. jazda na rowerze, bieganie jest bardzo korzystny dla chorych na cukrzycę. Energia jest pobierana ze spalania glukozy, tłuszczu. Tego typu wysiłek zwiększa wrażliwość na insulinę (ułatwia kontrolę glikemii), ma działanie podobne do leków antydepresyjnych. Należy ćwiczyć minimum 30 minut, 3 x w tygodniu. * I. Ponikowska, P. Adamczyk „Cukrzyca typu 1” pod red. E. Otto-Buczkowska 18

Rodzaje wysiłku fizycznego* Wysiłek beztlenowy (np. podnoszenie ciężarów) lub statyczne (np. przeciąganie liny) Wzrost wydzielania adrenaliny Wzrost glikemii Wzrost ciśnienia tętniczego Nie jest zalecany dla osób z cukrzycą Przy wysiłku beztlenowym energia powstaje w innym mechanizmie - z rozkładu ATP. ATP to specjalna cząsteczka chemiczna, która jest źródłem energii w naszym organizmie. Taki rodzaj wysiłku nie jest zalecany dla osób z cukrzycą, podnosi poziom cukru we krwi. * I. Ponikowska, P. Adamczyk „Cukrzyca typu 1” pod red. E. Otto-Buczkowska

Insulina a wysiłek fizyczny Mięśnie w trakcie pracy zużywają glukozę i insulinę Glikemia powyżej 250 mg% oznacza niedobór insuliny w organizmie → konieczna dawka korekcyjna insuliny Wysiłek fizyczny przy wysokich glikemiach (czyli bez insuliny) powoduje zakwaszenie organizmu Mocz: cukier i aceton Krew: wysoka glikemia Do obniżania poziomu cukru służy insulina, nie wysiłek fizyczny. Ćwicząc przy wysokiej glikemii bez insuliny zmuszamy mięśnie do pracy „na głodzie”. Nie uzyskamy dobrych wyników sportowych, samopoczucie będzie złe, dodatkowo ze spalonego tłuszczu powstaną ketony.

Postępowanie w wysiłku fizycznym Przygotowanie do wysiłku fizycznego Obniżenie dawki insuliny Dodatkowe porcje węglowodanów Pomiary glikemii Każdy indywidualnie musi dopasować dawkę insuliny i ilość dodatkowych węglowodanów do własnej aktywności fizycznej Konieczne jest uzupełnianie płynów Nie ma uniwersalnego algorytmu dawkowania insuliny/dostarczania dodatkowych porcji jedzenia w trakcie wysiłku fizycznego. Każdy ćwiczy inaczej, przykładem są dwie osoby na basenie – jedna pływa, druga spędza czas w jacuzzi.

Wysiłek fizyczny Niezaplanowany wysiłek fizyczny, nie została zmniejszona dawka insuliny: Przed wysiłkiem należy spożyć posiłek węglowodanowy W pompie insulinowej, należy zmniejszyć przepływ insuliny w bazie (zatrzymać pompę lub zastosować czasową zmianę bazy) Niezaplanowany wysiłek może mieć miejsce w momencie, gdy w organizmie jest bardzo duża ilość aktywnej insuliny. W tej sytuacji należy się spodziewać, że trzeba będzie zjeść dodatkowo większą ilość węglowodanów niż przy wysiłku zaplanowanym, gdy w sposób planowy została wcześniej zmniejszona dawka insuliny.

Zaplanowany wysiłek Należy obniżyć dawkę insuliny na posiłek przed wysiłkiem W pompie insulinowej trzeba zmniejszyć przepływ insuliny w bazie, w zależności od rodzaju wysiłku można: Zatrzymać przepływ insuliny na godzinę przed wysiłkiem i w trakcie wysiłku Zmniejszyć przepływ insuliny na 20-50% Zjeść dodatkową porcję węglowodanów przed wysiłkiem Zaplanowany wysiłek pozwala na planowe zmniejszenie insuliny przed wysiłkiem, dzięki temu mniej aktywnej insuliny jest w organizmie i nie potrzeba tak dużo dojadać. Nazwy handlowe MiniMed® Paradigm, a także Roche® stanowią własność intelektualną firmy Roche® i zostały wykorzystane w niniejszej prezentacji jedynie w celach informacyjnych.

Postępowanie w wysiłku fizycznym W zależności od rodzaju wysiłku fizycznego i poziomu cukru należy spożyć dodatkową porcję węglowodanów przed wysiłkiem Przykład: przed grą w piłkę: Glikemia 200 mg% → ćwiczymy Glikemia 100 mg% → dodatkowa porcja węglowodanów (np. banan, bułka) Glikemia 50 mg% → koniecznie glukoza + posiłek węglowodanowy (np. banan, bułka), trzeba odczekać, aż się znormalizuje poziom cukru

Postępowanie w wysiłku fizycznym* Co ile minut należy zjeść 15 g węglowodanów w trakcie uprawiania różnych dyscyplin sportowych, aby zapobiec niedocukrzeniu, w zależności od masy ciała? Dyscyplina sportowa Masa ciała 20 kg Masa ciała 40 kg Masa ciała 60 kg Koszykówka 30 min 15 min 10 min Jazda na rowerze 10 km/h 65 min 40 min 25 min Bieg 8 km/h Pływanie 30 m/min 55 min Chodzenie 4 km/h 60 min Tenis 45 min Tabela zgodna z zaleceniami ISPAD, pokazująca ilość węglowodanów, jaką należy uzupełniać, żeby nie dopuścić do hipoglikemii przy różnych rodzajach aktywności fizycznej i różnej masie ciała. * Według ISPAD (International Society for Pediatric and Adolescent Diabetes)

Postępowanie w czasie wysiłku fizycznego i po nim Wysiłek fizyczny długotrwały wymaga w zależności od natężenia wysiłku: Pomiar glikemii w trakcie wysiłku co 30-60 minut Dodatkowe porcje węglowodanów w trakcie wysiłku i w razie potrzeby dodatkowe porcje insuliny Po wysiłku → pomiar glikemii Obniżenie dawki insuliny bazowej o 30-50% na kilka lub kilkanaście godzin po wysiłku (baza w pompie lub insulina długo działająca podawana penem) Jeżeli wysiłek wieczorem → kontrola glikemii w nocy

Wysokie glikemie a wysiłek fizyczny Glikemia powyżej 250 mg% wymaga przed wysiłkiem fizycznym dawki korekcyjnej insuliny Glikemia powyżej 300 mg% → należy sprawdzić, czy nie ma acetonu w moczu Nie ćwicz, gdy glikemia powyżej 300 mg% i obecny aceton w moczu → należy podać insulinę, pić wodę z cytryną, znormalizować glikemię

Przyczyny hiperglikemii po wysiłku fizycznym Niedobór insuliny przed i w trakcie wysiłku fizycznego Zbyt duża podaż węglowodanów przed lub w trakcie wysiłku Stres w trakcie wysiłku Intensywny wysiłek beztlenowy

Przyczyny hipoglikemii po wysiłku fizycznym Nieobniżona dawka insuliny przed, w trakcie i po wysiłku Brak dodatkowego posiłku przed i w trakcie wysiłku Brak kontroli glikemii przed, w trakcie i po wysiłku Uwaga: zawsze należy skontrolować w nocy glikemię po wysiłku w godzinach wieczornych (np. dyskoteka)! 29

Ocena stanu zdrowia przed treningiem fizycznym* Przed rozpoczęciem treningów fizycznych osoba powinna być zbadana w celu oceny: Powikłań cukrzycy – indywidualne zaprogramowanie ćwiczeń Oceny wyrównania cukrzycy – zagrożenie kwasicą ketonową/ciężkim niedocukrzeniem u osób ze złym wyrównaniem Intensywność wysiłku powinna być indywidualnie dobrana: Dopuszczalna częstość tętna w czasie wysiłku dla dzieci 10-19 lat to 130/160 na min Tętno treningowe = 170 – wiek * I. Ponikowska, P. Adamczyk „Cukrzyca typu 1” pod red. E. Otto-Buczkowska 30

Co zabrać ze sobą na wycieczkę? Zawsze trzeba zabrać pen z insuliną i zapasowe igły, również jeżeli insulina podawana jest pompą Glukometr + paski testowe Zapasowy osprzęt do pompy insulinowej Glukozę lub cukier Kanapki Wodę GlukaGen HypoKit Na wycieczce powinna być osoba przeszkolona w zasadach postępowania w ciężkim niedocukrzeniu Nie powinno się zabierać soków gdyż są ciężkie, bardzo ważna jest woda. Należy pamiętać o zabraniu ze sobą pena z insuliną i igłą, często zapominają o tym osoby stosujące ciągły podskórny wlew insuliny. Nazwa handlowa GlukaGen® Hypokit stanowi własność intelektualną firmy NovoNordisk® i została wykorzystana w niniejszej prezentacji jedynie w celach informacyjnych.

Samokontrola

Samokontrola Kontrola masy ciała Sposób odżywiania Wysiłek fizyczny Pomiary glikemii Pomiary ciśnienia Samokontrola to ogół decyzji i czynności, które pacjent podejmuje każdego dnia, by kontrolować swoją chorobę, a tym samym mieć wpływ na przebieg i rokowanie cukrzycy. Elementy samokontroli: Sposób odżywiania. Kontrola masy ciała. Dobór wysiłku fizycznego. Samodzielne pomiary glikemii i acetonurii. Rozpoznawanie objawów niedocukrzenia i hiperglikemii. Dostosowywanie dawek insuliny. Pomiary ciśnienia tętniczego.

Wysiłek fizyczny a pomiary glikemii Glukometr Wskazane jest, aby wykonywać pomiary poziomu cukru przed rozpoczęciem wysiłku fizycznego, jak i po. W sytuacji, gdy wysiłek fizyczny trwa długo, należy zrobić w czasie jego trwania krótką przerwę i sprawdzić poziom glikemii.

Test wiedzy

Pytania dla wszystkich Dodatkowa porcja glukozy jest potrzebna, gdy: Mam zawroty głowy i poziom cukru 90 mg% Mam zawroty głowy i poziom cukru 50 mg% Nie mam żadnych objawów, ale poziom cukru wynosi 50 mg% Prawidłowe odpowiedzi to: b) i c)

Pytania dla wszystkich Dodatkowa porcja glukozy jest potrzebna, gdy: Mam zawroty głowy i poziom cukru 90 mg% Mam zawroty głowy i poziom cukru 50 mg% Nie mam żadnych objawów, ale poziom cukru wynosi 50 mg% Prawidłowe odpowiedzi to: b) i c)

Pytania dla wszystkich Co może wywołać niedocukrzenie: Zbyt duża, źle obliczona dawka insuliny Wysiłek fizyczny Za mała ilość jedzenia Wszystkie odpowiedzi są poprawne

Pytania dla wszystkich Co może wywołać niedocukrzenie: Zbyt duża, źle obliczona dawka insuliny Wysiłek fizyczny Za mała ilość jedzenia Wszystkie odpowiedzi są poprawne

Pytania dla wszystkich Ciężkie niedocukrzenie rozpoznamy, gdy: Poziom cukru wynosi 40 mg% Poziom cukru wynosi 30 mg% Wystąpiły zawroty głowy, zaburzenia świadomości i drżenie rąk Nastąpiła utrata przytomności przy poziomie cukru 40 mg%

Pytania dla wszystkich Ciężkie niedocukrzenie rozpoznamy, gdy: Poziom cukru wynosi 40 mg% Poziom cukru wynosi 30 mg% Wystąpiły zawroty głowy, zaburzenia świadomości i drżenie rąk Nastąpiła utrata przytomności przy poziomie cukru 40 mg%

Pytania dla wszystkich Wysiłek fizyczny: Jest zakazany dla osób z cukrzycą typu 1 Uwrażliwia komórki na insulinę, działa przeciwdepresyjnie Najbardziej korzystny jest wysiłek aerobowy (tlenowy) Prawidłowe odpowiedzi to: b) i c)

Pytania dla wszystkich Wysiłek fizyczny: Jest zakazany dla osób z cukrzycą typu 1 Uwrażliwia komórki na insulinę, działa przeciwdepresyjnie Najbardziej korzystny jest wysiłek aerobowy (tlenowy) Prawidłowe odpowiedzi to: b) i c)

Pytania dla wszystkich Który rodzaj wysiłku fizycznego będzie najbardziej odpowiedni dla osoby z cukrzycą typu 1?

Pytania dla wszystkich Który rodzaj wysiłku fizycznego będzie najbardziej odpowiedni dla osoby z cukrzycą typu 1?

Pytania dla wszystkich Przy poziomie cukru 65 mg% najlepiej podać: 10-20 g węglowodanów (kanapka) 10-20 g węglowodanów (kanapka) oraz glukozę Cukierek czekoladowy 100 ml Coca-Coli Nazwa handlowa Coca-Cola® stanowi własność intelektualną firmy Coca-Cola® i została wykorzystana w niniejszej prezentacji jedynie w celach informacyjnych.

Pytania dla rodziców/opiekunów Przy poziomie cukru 65 mg% najlepiej podać: 10-20 g węglowodanów (kanapka) 10-20 g węglowodanów (kanapka) oraz glukozę Cukierek czekoladowy 100 ml Coca-Coli Nazwa handlowa Coca-Cola® stanowi własność intelektualną firmy Coca-Cola® i została wykorzystana w niniejszej prezentacji jedynie w celach informacyjnych.

Pytania dla rodziców/opiekunów Przy poziomie cukru 45 mg% najlepiej podać: 10-20 g węglowodanów (kanapka) Glukozę oraz 10-20 g węglowodanów (kanapka) Cukierek czekoladowy 100 ml Coca-Coli Nazwa handlowa Coca-Cola® stanowi własność intelektualną firmy Coca-Cola® i została wykorzystana w niniejszej prezentacji jedynie w celach informacyjnych.

+ Pytania dla rodziców/opiekunów Przy poziomie cukru 45 mg% najlepiej podać: 10-20 g węglowodanów (kanapka) Glukozę oraz 10-20 g węglowodanów (kanapka) Cukierek czekoladowy 100 ml napoju typu cola +

Pytania dla rodziców/opiekunów W wypadku ciężkiego niedocukrzenia należy: Odłączyć pompę insulinową Podać GlukaGen Hypokit Kontrolować cukier co 15-20 minut Wszystkie odpowiedzi są poprawne Nazwy handlowe GlukaGen® Hypokit, a także NovoNordisk® stanowią własność intelektualną firmy NovoNordisk® i zostały wykorzystane w niniejszej prezentacji jedynie w celach informacyjnych.

Pytania dla rodziców/opiekunów W wypadku ciężkiego niedocukrzenia należy: Odłączyć pompę insulinową Podać GlukaGen Hypokit Kontrolować cukier co 15-20 minut Wszystkie odpowiedzi są poprawne Nazwy handlowe GlukaGen® Hypokit, a także NovoNordisk® stanowią własność intelektualną firmy NovoNordisk® i zostały wykorzystane w niniejszej prezentacji jedynie w celach informacyjnych.

Pytania dla rodziców/opiekunów Przed regularnym (np. basen 2 x w tygodniu), zaplanowanym wcześniej wysiłkiem fizycznym należy: Obniżyć dawkę insuliny na posiłek przed wysiłkiem Zmniejszyć bazę o 20-50% lub zatrzymać pompę insulinową na 1 godzinę przed i na czas trwania wysiłku Podać dodatkową porcję węglowodanów przed wysiłkiem Wszystkie odpowiedzi są prawidłowe

Pytania dla rodziców/opiekunów Przed regularnym (np. basen 2 x w tygodniu), zaplanowanym wcześniej wysiłkiem fizycznym należy: Obniżyć dawkę insuliny na posiłek przed wysiłkiem Zmniejszyć bazę o 20-50% lub zatrzymać pompę insulinową na 1 godzinę przed i odłączyć na czas trwania wysiłku Podać dodatkową porcję węglowodanów przed wysiłkiem Wszystkie odpowiedzi są prawidłowe

Pytania dla rodziców/opiekunów Przed niezaplanowanym (np. nagłe wyjście na rower) wysiłkiem fizycznym należy: Zjeść posiłek węglowodanowy (większy niż przy wysiłku zaplanowanym) Zatrzymać pompę insulinową Zastosować czasową zmianę bazy (zmniejszyć bazę) Wszystkie odpowiedzi są poprawne

Pytania dla rodziców/opiekunów Przed niezaplanowanym (np. nagłe wyjście na rower) wysiłkiem fizycznym należy: Zjeść posiłek węglowodanowy Zatrzymać pompę insulinową Zastosować czasową zmianę bazy (zmniejszyć bazę) Wszystkie odpowiedzi są poprawne

Gratulacje