Budżet państwa Pojęcie i funkcje Dochody i wydatki Zasady budżetowe Planowanie i uchwalanie budżetu państwa Wykonanie i kontrola budżetu państwa Deficyt budżetowy a dług publiczny

Pojęcie budżetu państwa Akt zaufania politycznego Pieniężny zasób publiczny Plan finansowy Ranga ustawy

Budżet państwa: Budżet ex ante i ex post. zestawienie różnego rodzaju dochodów i wydatków, roczny plan finansowy państwa, instytucjonalna forma obrazująca syntetycznie całokształt funkcji finansów publicznych. Budżet państwa to akt, w którym są przewidywane i autoryzowane roczne dochody i wydatki państwa lub ich służb. Budżet państwa jest rocznym planem dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów:  Budżet państwa jest uchwalany w formie ustawy budżetowej na okres roku kalendarzowego, zwanego dalej „rokiem budżetowym”.  Minister Finansów przedstawia Radzie Ministrów projekt ustawy budżetowej na rok następny wraz z uzasadnieniem. Plan finansowy państwa: roczny Budżet ex ante i ex post.

Funkcje budżetu państwa : Redystrybucyjna -gromadzenia dochodów oraz wykonywania wydatków, Stabilizacyjna – wyrównawcza- łagodzenie wahań koniunkturalnych i wzrostu gospodarczego, Informacyjna Kredytowa Ustrojowa – realizuje zadania ustrojowe Demokratyczna

System i gospodarka budżetowa System budżetowy -prawne, organizacyjne i planistyczne ramy gospodarki budżetowej. Gospodarka budżetowa: czynności podejmowane przez naczelne i terenowe organy administracji rządowej i ich jednostek organizacyjnych w zakresie planowania dochodów i wydatków oraz gromadzenia i wykorzystania środków budżetu państwa.

Podmioty gospodarki budżetowej: czynne; organy władzy i administracji państwowej, Parlament: uchwalający i kontrolujący budżet Rząd: projektujący i wykonujący budżet organa resortowe administracji rządowej organa finansowe = Ministerstwo Finansów, izby skarbowe o zasięgu wojewódzkim, urzędy skarbowe o zasięgu lokalnym bierne; obciążane świadczeniami lub z nich korzystające, jednostki budżetowe; finansowane w całości przez budżet i jemu podporządkowane, zakłady budżetowe; podlegające budżetowi, chociaż nie finansowane z budżetu.

Zasady budżetowe: wiele a) zasada zupełności budżetu; zestawienie wszystkich, a nie tylko niektórych wydatków i dochodów państwa. Tu; problem szczegółowości, b) zasada jedności; wszystkie wydatki i dochody państwa muszą być jednym zestawieniem. c) zasada jawności: jawność formalna, sam budżet oraz sposób jego uchwalania musi być znany opinii publicznej - także wykonanie i kontrola. jawność materialna, budżet powinien być tak ułożony, aby można było mieć wyobrażenie o rzeczywistym stanie finansów publicznych; postulat szczegółowości budżetu  zasada budżetowa d) zasada realności; dobry szacunek wielkości wydatków i dochodów budżetu.

Struktura wydatków określa z jakimi rodzajami wydatków mamy do czynienia: klasycznymi, socjalnymi, ekonomicznymi. według celów polityki finansowej

II. Według charakteru. Wydatki realne, rzeczywiste: na zakup dóbr i usług  tworzą realny popyt na dobra i usługi  prowadzą bezpośrednio do wzrostu PKB. Wydatki transferowe, redystrybucyjne: dokonywane na rzecz innych podmiotów: wewnętrzne: dokonywane w sektorze publiczny, zewnętrzne: odwrotnie; związane z ważnymi celami społecznymi i gospodarczym, np. budownictwo mieszkaniowe, rolnictwo.

Transfery mogą być różne W zależności od warunków szczególnych jakie muszą spełniać podmioty oraz stopnia swobody jakie uzyskują realizatorzy celów i zadań publicznych, można wyróżnić: dotacje podmiotowe/ogólne, dotacje przedmiotowe/celowe.

według szczebla wydatkowania środków: centralne  państwowe regionalne  państwowo samorządowe lokalne  tylko samorządowe

Klasyfikacja wydatków- cd. według kryterium formy funduszu publicznego a) wydatki budżetowe b) wydatki publicznych funduszy celowych bieżące  wydatki podmiotowe inwestycyjne - wydatki przedmiotowe

Dochody budżetu państwa: Źródło pokrycia wydatków państwa: dochody z własności publicznej, dochody z podatków i opłat, dochody osiągane w drodze zaciągania pożyczek.

Dochody z własności publicznej: - powstające na bazie majątku publicznego, który może: a) służyć organom władzy i administracji, b) służyć publicznym instytucjom usługowym, c) być zaangażowany w infrastrukturze, d) być zaangażowany w zarobkowej działalności gospodarczej.

Przegląd zasad podatkowych

Inne dochody budżetu państwa: dochody z procesów prywatyzacyjnych, zyski banku centralnego.

Procedura budżetowa Przygotowanie projektu ustawy budżetowej Uchwalenie ustawy budżetowej Wykonanie ustawy budżetowej Kontrola wykonania ustawy budżetowej Ogólne zasady określa Konstytucja RP ,ustawa o finansach publicznych wraz z przepisami wykonawczymi, regulaminy Sejmu i Senatu

Przygotowanie projektu ustawy budżetowej Za inicjatora prac nad ustawą uważa się Ministra Finansów W celu sporządzenia projektu budżetu dysponenci części budżetowych opracowują materiały w formie planów Koncepcję planowania budżetowego i tryb działań określa rozporządzenie Ministra Finansów –zwane „notą budżetową Założenia projektu… opracowuje i przygotowuje MF’

Założenia projektu obejmują Założenia prognozy makroekonomicznej Założenia przewidywanych dochodów i wydatków Sposoby finansowania deficytu budżetowego Zasady ustalania limitów dla poszczególnych części budżetu

Postępowanie Projekt ..zostaje przedstawiony RM Po dyskusji RM go uchwala Do Sejmu przedłożenie projektu … do 30 września roku poprzedzającego rok budżetowy Przedłożenie Sejmowi projektu kończy procedurę jego przygotowania

Budżet jako plan finansowy wymaga Autoryzacji przez Sejm ,Senat i Prezydenta RP Odpowiedzialnym za przebieg procedury uchwalenia ustawy budżetowej jest Marszałek Sejmu Procedury obejmują tzw. czytanie –pierwsze , drugie i trzecie

Uchwalona przez Sejm ustawę budżetową Marszałek Sejmu przekazuje Marszałkowi Senatu Senat może uchwalić poprawki do ustawy Czyni to w okresie do 20 dni Poprawki musi przyjąć Sejm Glosowanie nad poprawkami kończy procedurę parlamentarną Procedurę uchwalania natomiast publikacja ustawy w Dzienniku Ustaw

Prowizorium budżetowe Ustawa na okres krótszy niż rok- art..219 ust.3 Konstytucji RP Wprowadzona tylko w wyjątkowych wypadkach Jest zastępowana UB w chwili jej wejścia w życie Nie może być podstawą udzielenia absolutorium

1. Wykonanie budżetu państwa podlega kontroli Sejmu. 2.  Rada Ministrów przedstawia Sejmowi i Najwyższej Izbie Kontroli, w terminie do dnia 31 maja roku następującego po upływie roku budżetowego, coroczne sprawozdanie z wykonania budżetu państwa.

Badanie ekonomicznej pozycji budżetu: poprzez miary relatywne = stopy redystrybucji budżetowej dochodów a) wydatki budżetowe do produktu krajowego brutto, b) wydatki budżetowe do dochodu narodowego. Tu brak granicy  może być i powyżej 60%

Nadwyżka a deficyt budżetowy  Różnica między dochodami a wydatkami budżetu państwa stanowi odpowiednio nadwyżkę budżetu państwa lub deficyt budżetu państwa.

Rodzaje deficytu budżetowego państwa : A. Deficyt budżetowy B. Deficyt sektora finansów publicznych; DB + deficyty jednostek parabudżetowych D. Deficyt kasowy i memoriałowy (uwzględnia zobowiązania i należności przechodzące na następny rok fiskalny).

Sposoby pokrywania deficytu budżetowego: zwiększenie dochodów z własności publicznej, zwiększenie podatku i opłat, finansowanie poprzez kredyt. Finansowanie poprzez kredyt jest bardzo wygodną formą finansowania deficytu w krótkim okresie (doraźnego). Kredyt tym różni się od podatku, że musi być spłacony wraz z odsetkami. Dług publiczny: narosłe w czasie zadłużenie sektora publicznego (państwa) wobec gospodarki.

 SKUTKI  niższe oszczędności w sektorze bankowym Kredytobiorcy; państwo + samorząd Kredytodawcy  sposoby finansowania długu publicznego. Finansowanie inflacyjne bank centralny; - finansowanie bezpośrednie, - finansowane pośrednie, banki komercyjne; wykup papierów dłużnych skarbu państwa, podmioty gospodarcze; wykup papierów dłużnych  SKUTKI  niższe oszczędności w sektorze bankowym Instrumenty finansowania długu publicznego: bony skarbowe; źródło regulowania płynności budżetowej obligacje bezinflacyjne Finansowanie przedsiębiorstwa i gospodarstwa domowe, instytucje finansowe

Deficyt sektora finansów publicznych.   Dodatnia różnica między dochodami publicznymi powiększonymi o środki, pochodzące ze źródeł zagranicznych, nie podlegające zwrotowi, a wydatkami publicznymi, ustalona dla okresu rozliczeniowego, stanowi nadwyżkę sektora finansów publicznych, zaś ujemna różnica jest deficytem sektora finansów publicznych.

 Państwowy dług publiczny - nominalne zadłużenie podmiotów sektora finansów publicznych ustalone po wyeliminowaniu przepływów finansowych pomiędzy podmiotami należącymi do tego sektora. 2. Przez dług Skarbu Państwa rozumie się nominalne zadłużenie Skarbu Państwa.

zaciągniętych kredytów i pożyczek; przyjętych depozytów;  Państwowy dług publiczny obejmuje zobowiązania sektora finansów publicznych z następujących tytułów: wyemitowanych papierów wartościowych opiewających na wierzytelności pieniężne; zaciągniętych kredytów i pożyczek;  przyjętych depozytów;  wymagalnych zobowiązań: jednostek budżetowych, wynikających z ustaw i orzeczeń sądu, udzielonych poręczeń i gwarancji oraz innych tytułów. .