Analiza ekonomiczno – finansowa Zajęcia 2 – Analiza bilansu

Analiza sprawozdania finansowego Analiza sprawozdań finansowych to transformacja informacji rachunkowych w bardziej przydatne informacje, na podstawie których inwestorzy mogą podejmować decyzje inwestycyjne. Użytkownikami sprawozdań finansowych są: użytkownicy wewnętrzni – mogą wziąć udział w strategicznym zarządzaniu przedsiębiorstwem; użytkownicy zewnętrzni – osoby, którzy nie są bezpośrednio powiązani z zarządzaniem spółką.

Analiza sprawozdania finansowego Analiza sprawozdania finansowego w celu oceny kondycji finansowo-ekonomicznej przedsiębiorstwa powinna być sporządzana dla okresu minimum trzyletniego. Zazwyczaj okres badawczy dotyczy 3–5 lat. W takim czasie widoczne są przynajmniej średnioterminowe zmiany w zarządzaniu przedsiębiorstwem, kierunki jego rozwoju. Na podstawie tego okresu można już wnioskować o przyszłości podmiotu. Dane muszą być porównywalne, tzn. sprawozdania dla poszczególnych lat powinny być sporządzanie według tych samych zasad.

Analiza sprawozdania finansowego Zazwyczaj analiza sprawozdań finansowych bez kontekstu, nie jest wystarczająca dla oceny wyników spółki i jej pozycji. Wyniki analiz powinny być porównywane z benchmarkami np.: Normy wewnątrzfirmowe - normy, które zostały skonfigurowane przez beneficjenta na podstawie własnych osiągnięć z działalności i własnych oczekiwań; Normy międzyfirmowe - porównanie z innymi konkurentami z sektora / przemysłu; Standardy branżowe - na podstawie statystyk branżowych, porównanie wyników z wartościami średnimi w branży.

Informacje o spółce Podstawowe informacje: Krótka historia spółki; Struktura akcjonariatu; Notowania akcji spółki i jej konkurentów w badanym okresie. Informacje dotyczące działań spółki wpływające na jej kondycję finansową (np. przejęcia innych spółek, emisja/skup akcji własnych, działalność międzynarodowa itp.); Sytuacja rynkowa – zmiany kursów walut, cen surowców, otoczenia prawnego itp.; Opis rynku, na którym działa spółka.

P. Gut, Kreatywna księgowość a fałszowanie sprawozdań finansowych, Wydawnictwo C. H. Beck, Warszawa 2006.

Uproszczony schemat bilansu

Analiza bilansu Analiza pozioma; Analiza pionowa; Analiza struktury kapitałowo-majątkowej.

Analiza pozioma Analiza pozioma opiera się na dynamice sumy bilansowej oraz poszczególnych pozycji aktywów i pasywów. Analiza dynamiki wartości pozycji bilansowych może obejmować: absolutną zmianę stanu (bezwzględną), liczoną zgodnie ze wzorem 1.1; tempo zmian (przyrost względny) - wzór 1.2; indeks dynamiki (tempo wzrostu) - wzór 1.3.

Analiza pozioma – zmiany absolutne Wzór 1.1: Zmiany absolutne wyrażone są w tych samych jednostkach miary, co badane zjawisko. Informują o ile jednostek zwiększył się (zmiana dodatnia) lub zmniejszył się (zmiana ujemna) stan danej pozycji.

Analiza pozioma – tempo zmian Wzór 1.2: Tempo zmian informuje o ile procent stan danej pozycji jest wyższy lub niższy od poziomu w okresie przyjętym za podstawę porównania.

Analiza pozioma – indeks dynamiki Wzór 1.3: Indeks dynamiki informuje, jaki procent poziomu zjawiska z okresu podstawowego stanowi poziom zjawiska z okresu analizowanego. Wartość indeksu większy od 100% świadczy o wzroście, mniejszy od 100% o spadku poziomu zjawiska w analizowanym okresie.

Analiza pozioma – przykład Rok Aktywa ogółem (w mln zł) 1 150 2 165 Absolutna zmiana = 165 - 150 = 15 (mln zł)  Tempo zmian = [(165 - 150)/150]x 100 = 10 (%)  Indeks dynamiki = (165/150) x 100 = 110 (%)

Analiza pionowa Analiza pionowa dotyczy badania struktury aktywów i pasywów oraz wewnętrznej struktury wybranych pozycji bilansowych. Jest udziałem procentowym w badanej całości. Analiza pionowa aktywów dostarcza informacji o sposobie zaangażowania kapitałów spółki. Natomiast analiza pionowa pasywów informuje o źródle pochodzenia kapitałów przedsiębiorstwa.

Analiza pionowa – aktywa Aktywa trwałe / Aktywa ogółem * 100%; Aktywa obrotowe / Aktywa ogółem * 100%; WNiP / Aktywa ogółem * 100%; Rzeczowe aktywa trwałe / Aktywa ogółem * 100% Należności długoterminowe / Aktywa ogółem * 100% Inwestycje długoterminowe / Aktywa ogółem * 100% Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe / Aktywa ogółem * 100% Zapasy / Aktywa ogółem * 100% Należności krótkoterminowe / Aktywa ogółem * 100% Inwestycje krótkoterminowe / Aktywa ogółem * 100% Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe / Aktywa ogółem * 100%

Analiza pionowa – aktywa Wysoki udział aktywów trwałych w aktywach ogółem występuje w branżach zaliczanych do kapitałochłonnych np. energetyka, budownictwo, górnictwo itp.; Przewaga aktywów trwałych w przedsiębiorstwie wpływa na zmniejszenie elastyczności na zmiany koniunktury gospodarczej, zwiększa koszty stałe utrzymania infrastruktury oraz wartość aktywów w większym stopniu zależy od wahań cen rynkowych; Strukturę pionową aktywów trwałych i obrotowych można poszerzyć o strukturę wewnętrzną ich elementów.

Analiza pionowa – pasywa Kapitał własny / Pasywa ogółem *100%; Rezerwy i zobowiązania / Pasywa ogółem *100%; Kapitał stały / Pasywa ogółem *100%; Rezerwy na zobowiązania / Pasywa ogółem *100%; Zobowiązania długoterminowe / Pasywa ogółem *100%; Zobowiązania krótkoterminowe / Pasywa ogółem *100%; Rozliczenia międzyokresowe / Pasywa ogółem *100%; Kapitał własny / Zobowiązania ogółem.

Analiza pionowa – pasywa W literaturze nie występuje optymalny poziom udziału kapitałów własnych w pasywach ogółem. Przyjmuje się, że kapitały własne stanowić powinny min. 1/3 pasywów ogółem; Poziom taki jest niewystarczający jeżeli spółka ma niski wskaźnik gotówki operacyjnej oraz rentowność. Z kolei zbyt wysoki poziom świadczy o niewykorzystaniu dźwigni finansowej; Stosunek kapitałów własnych do zobowiązań ogółem powinien być co najmniej większy od jedności.

Analiza struktury kapitałowo-majątkowej Analiza struktury kapitałowo-majątkowej dotyczy powiązań pomiędzy poszczególnymi pozycjami aktywów i pasywów w bilansie; W tym aspekcie można dokonać obliczeń kilku wskaźników.

Wskaźnik 1: Wskaźnik pokrycia aktywów trwałych kapitałem własnym: Kapitał własny / Aktywa trwałe * 100% Jeżeli wartość wskaźnika wynosi 100%, oznacza to, że aktywa trwałe są w pełni finansowane kapitałem własnym, gdyż majątek ten jest długookresowo powiązany z przedsiębiorstwem tzn. wykazuje niskie tempo zamiany na gotówkę, stąd powinien być finansowany bardziej stabilnym kapitałem. Jest to tzw. „złota reguła bilansowa”. W wielu jednostkach gospodarczych nie jest spełniona ta reguła, szczególnie w firmach powiększających swe inwestycje i korzystających z kredytów. W takim wypadku wartość tego wskaźnika jest niższa niż 100%.

Aktywa/Kapitał stały Aktywa stałe = Aktywa trwałe + Należności z tytułu dostaw i usług powyżej 12 miesięcy; Kapitał stały = Kapitał własny + Zobowiązania długoterminowe + Rezerwy długoterminowe + Zobowiązania z tytułu dostaw i usług powyżej 12 miesięcy.

Wskaźnik 2 Wskaźnik pokrycia aktywów trwałych kapitałem stałym: Kapitał stały / Aktywa trwałe * 100%; Jeżeli wartość wskaźnika wynosi 100% lub więcej, oznacza to, że spełniona jest tzw. srebrna reguła bilansowa. W regule ważny jest udział kapitału własnego w kapitale stałym. Im jest on wyższy, tym przedsiębiorstwo dysponuje większą swobodą i niezależnością finansową. Przyjmuje się, że przynajmniej 2/3 aktywów trwałych powinno być finansowane kapitałem własnym, ale wynik należy odnieść do średniej wielkości dla danej branży.

Wskaźnik 3 Wskaźnik pokrycia aktywów obrotowych zobowiązaniami krótkoterminowymi: Zobowiązania krótkoterminowe / Aktywa obrotowe * 100% Zgodnie ze srebrną regułą bilansową kapitał krótkoterminowy powinien nie w pełni pokrywać aktywa obrotowe, ponieważ owe składniki są związane z przedsiębiorstwem na krótki okres. Jeżeli wskaźnik 2 jest większy od 100% (kapitał obrotowy netto jest dodatni) to wskaźnik ten przyjmuje wartość poniżej 100%.

Kapitał obrotowy netto Kapitał obrotowy netto czy też kapitał pracujący (ang. working capital) – pokazuje jaka część majątku spółki pokryta jest kapitałami stałymi na długo związanymi ze spółką (podejście kapitałowe): Kapitał stały – majątek trwały; Kapitał obrotowy netto są to aktywa bieżące pomniejszone o zobowiązania bieżące (podejście majątkowe): Aktywa bieżące – zobowiązania bieżące. Strategia konserwatywna a agresywna.

Kapitał obrotowy netto 2 Jest to tzw. płynna rezerwa – świadczy o płynności finansowej przedsiębiorstwa. Mówiąc inaczej jest to część aktywów bieżących, która nie została pokryta pasywami bieżącymi i może być wykorzystywana dla zaspokajania bieżących zobowiązań spółki. Kapitał obrotowy netto może być: Dodatni; Zerowy; Ujemny.

Wskaźnik 4 Udział kapitału obrotowego netto w finansowaniu aktywów ogółem: Kapitał obrotowy netto / Aktywa ogółem * 100% Wskaźnik ten ilustruje, jaką część aktywów ogółem stanowi kapitał obrotowy netto. Im większy jest jego udział (dodatni) tym w przedsiębiorstwie występuje większe zabezpieczenie płynności. Jednak kapitał obrotowy netto służy do finansowania aktywów bieżących.

Wskaźnik 5 Udział kapitału obrotowego netto w finansowaniu aktywów obrotowych przedsiębiorstwa: Kapitał obrotowy netto / Aktywa obrotowe * 100% Wskaźnik ten może przyjmować wartości dodatnie jak i ujemne, jego wartość zawsze jest większa lub równa niż wskaźnika 4. Wskaźnik pokazuje relację kapitału obrotowego netto zaangażowanego w działalność operacyjną przedsiębiorstwa. Jeżeli kapitał obrotowy netto jest dodatni wskaźnik pokazuje ile procent aktywów obrotowych finansowanych jest ze źródeł krótko- i długoterminowych.

Ocena wartości przedsiębiorstwa Ocena wartości przedsiębiorstwa może wynikać z wielu przesłanek m.in.: jego sprzedaży, dokapitalizowania, fuzja z inną firmą czy w bieżącej działalności, choćby po to aby wiedzieć, co zmieniło się w zakresie jej wartości, w minionych latach czy miesiącach. Dobrze nadają się do tego metody majątkowe, wyliczane w oparciu o dane bilansowe. Służą do krótkookresowej oceny zagrożenia firmy bankructwem i oszacowania skutków tego bankructwa.

Formuła Wilcoxa – wartość likwidacyjna przedsiębiorstwa Metoda likwidacyjna określająca wartość majątku przedsiębiorstwa według sumy środków pieniężnych jakie można uzyskać w wyniku przyspieszonej sprzedaży poszczególnych jego części na rynku. Wartość likwidacyjna przedsiębiorstwa = Gotówka + Łatwe do upłynnienia papiery wartościowe + 0,7 * (Należności + Zapasy) + 0,5 * Pozostałe aktywa – Zobowiązania.