POTOP SZWEDZKI 1655 - 1660

Przyczyny najazdu Szwedów Szwedzi chcieli zająć całe Inflanty oraz mieć panowanie na Bałtyku. Dążyli również do tego, aby polska linia Wazów zrzekła się pretensji do korony szwedzkiej. Karol Gustaw (król Szwecji) postanowił wykorzystać to, że Polska była wyniszczona licznymi wojnami oraz konfliktami wewnętrznymi, aby ją podbić i zostać jej władcą . Król Polski- Jan Kazimierz z dynastii Wazów

Najazd na Polskę W lipcu 1655r. 40-tysięczna armia szwedzka zaatakowała z dwóch kierunków, z Inflant i Pomorza. Polskie pospolite ruszenie było kompletnie nieprzygotowane do wojny. Jan Kazimierz miał do dyspozycji zaledwie 10 tysięcy żołnierzy. W ataku Szwecji pomagała również część polskiej magnaterii, która zdradziła i przeszła na stronę Karola Gustawa.

Przebieg walk Pospolite ruszenie w Wielkopolsce poddało się bez walki pod Ujściem, zaś na Litwie w sierpniu uznano zwierzchnictwo króla szwedzkiego. Wojska polskie zostały rozbite pod Żarnowcem i Wojniczem. Kraków skapitulował w październiku. W tej sytuacji król Polski Jan Kazimierz uciekł na Śląsk.

Spustoszenia wojenne Szwedzcy żołnierze mordowali mieszkańców miast i wsi. Grabili i wywozili wszystko, co zdobyli, do Szwecji. Ich łupem padły biblioteki, cenne dzieła sztuki, klejnoty, nawet meble. Splądrowali i obrócili w ruinę wiele dworów i pałaców. Zniszczyli m.in. zamek Krzyżtopór, uważany za najpiękniejszy w Polsce. Ich najazd nazwano potopem.

Obrona Jasnej Góry Przełomowym momentem w wojnie była obrona klasztoru na Jasnej Górze. Choć załoga obronna złożona była z 230 osób, którymi dowodził przeor zakonu paulinów-ksiądz Augustyn Kordecki, dała ona radę odpierać potężne oblężenie szwedzkie. Po 6 tygodniach najeźdźca odstąpił.

Pod wodzą Czarnieckiego Po obronie Jasnej Góry wśród Polaków zapanowało zjednoczenie. Pod dowództwem Stefana Czarnieckiego zaczęła się rozwijać partyzantka, w której uczestniczyli przedstawiciele wszystkich stanów, chłopi, mieszczanie i szlachta. Stefan Czarniecki- słynny wódz i patriota, wierny królowi polskiemu. Buławę hetmańską otrzymał dopiero przed śmiercią. To o nim śpiewamy w polskim hymnie. Zamiast podniebienia miał srebrną blaszkę.

Powrót króla Jan Kazimierz wrócił do Polski. W 1656 r. we Lwowie, dziękując za obronę Jasnej Góry, ogłosił Matkę Boską Królową Korony Polskiej. W ślubach lwowskich przyrzekł też opiekować się prostym ludem, który tak dzielnie bronił ojczyzny. Armia szwedzka była powoli wypierana z kraju. Jednak w 1657r wspierana przez Brandenburgię i Siedmiogród przeprowadziła jeszcze jeden atak. Zaniepokojone sukcesami Szwedów Dania i Austria pomogły Rzeczypospolitej w wojnie i wyparły wojska szwedzkie.

Zakończenie walk i skutki W maju 1660r. doszło do podpisania pokoju w Oliwie na mocy którego: zagwarantowano wolność handlu na Bałtyku, Jan Kazimierz zrzekł się pretensji do korny szwedzkiej, Rzeczpospolita utraciła ostatecznie Inflanty. Szwedzi mieli także zwrócić zagarnięte łupy, czego nie zrobili. Po latach wojny Rzeczpospolita została wyniszczona i znacznie osłabiona pod względem gospodarczym i ekonomicznym. Sala w Opactwie Cystersów w Oliwie, w której traktat został podpisany.

Wykonał Szymon Skotnik