Zamiana z urzędu renty z tytułu niezdolności do pracy na emeryturę Elżbieta Łozińska Izabela Tomczyk Członkowie Zespołu badawczego do spraw analiz systemu ubezpieczeń społecznych Warszawa, 11 grudnia 2013 r.

Emerytury z urzędu przyznaje się od 2006 r. Cel główny wprowadzenia emerytur z urzędu - uporządkowanie systemu emerytalnego, przy przyjęciu założenia: renty jako świadczenie wypłacane w sytuacji wystąpienia ryzyka niezdolności do pracy osób w wieku przedemerytalnym: - osoby pobierające renty z tytułu niezdolności do pracy, po osiągnięciu wieku emerytalnego, pomimo poprawy stanu zdrowia , nie wracają na rynek pracy - aktywizacja zawodowa osób niepełnosprawnych w wieku emerytalnym jest nieuzasadniona emerytury jako świadczenie wypłacane osobom, które osiągnęły wiek emerytalny Konsekwencja dodatkowa: zmniejszenie niekorzystnej relacji rant do emerytur

Emerytury z urzędu przyznaje się osobom: pobierającym rentę z tytułu niezdolności do pracy po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego Emerytury z urzędu nie przyznaje się osobie: mającej ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy oraz do wcześniejszej emerytury i pobierającej rentę z tytułu niezdolności do pracy jako świadczenie korzystniejsze lub wybrane mającej świadczenie przyznane w trybie art. 82 ustawy emerytalnej przez Prezesa Rady Ministrów pobierającej rentę wypadkową z tytułu niezdolności do pracy.

Emeryturę z urzędu: ustala się rencistom, którzy kiedykolwiek podlegali ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym przyznaje się zamiast pobieranej renty z tytułu niezdolności do pracy ustala się stosując ogólne zasady Emerytura z urzędu: nie może być niższa od dotychczas pobieranej renty z tytułu niezdolności do pracy podwyższana jest do najniższej emerytury, na ogólnych zasadach. Jeżeli nie zostały spełnione warunki do podwyższenia emerytury z urzędu do kwoty najniżej emerytury, a renta była wypłacana w kwocie świadczenia najniższego - wysokość emerytury ustala się w kwocie gwarantowanej, równej kwocie najniższej renty z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy

Emeryturę z urzędu w zakresie zawieszalności traktuje się tak jak rentę z tytułu niezdolności do pracy: nie stosuje się art. 103a ustawy emerytalnej nie podlega zawieszeniu emerytura przyznana z urzędu osobie, która kontynuuje zatrudnienie u dotychczasowego pracodawcy bez rozwiązania stosunku pracy

Emerytura z urzędu nie jest jedyną opcją – rencista decyduje, czy chce mieć przyznaną emerytury z urzędu, czy emeryturę na wniosek: nie przyznaje się emerytury z urzędu osobie, która najpóźniej w ostatnim dniu miesiąca, w którym ukończyła powszechny wiek emerytalny, zgłosiła wniosek o przyznanie emerytury w przypadku złożenia wniosku prawo do emerytury ustala się na zasadach dotyczących emerytur przyznawanych na wniosek

W razie przyznania emerytury na wniosek: prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy nie ustaje pobiera się jedno wybrane świadczenie jeżeli nie rozwiąże się dotychczasowego stosunku pracy, prawo do emerytury zostaje zawieszone - do czasu rozwiązania stosunku pracy pobiera się rentę jeżeli emerytura na wniosek jest niższa od renty z tytułu niezdolności do pracy można pozostać przy rencie z tytułu niezdolności do pracy jeżeli nie spełnia się warunków do emerytury (osoba, do której stosuje się stare zasady nie spełnia wymogu stażu ubezpieczeniowego), otrzymuje się emeryturę z urzędu

Emerytury z urzędu finansuje się z funduszu emerytalnego wyodrębnionego w ramach FUS. Wyjątek : emerytury z urzędu otrzymywane przez osoby urodzone przed dniem 1 stycznia 1949 r., niemające okresu składkowego i nieskładkowego wynoszącego co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, które w dalszym ciągu finansowane są z funduszu rentowego W grudniu 2012 r. wypłacano 337,7 tys. emerytur z urzędu, z czego 130,6 tys. mężczyznom i 207, 1 tys. kobietom

Struktura procentowa emerytur z urzędu wypłacanych w XII 2012 r Struktura procentowa emerytur z urzędu wypłacanych w XII 2012 r. wg płci i roku przyznania - ogółem

Liczba osób, którym w poszczególnych latach przyznano emerytury Liczba osób w wieku 59 lat (kobiety) / 64 lata (mężczyźni) pobierających rentę z tytułu niezdolności do pracy (bez rent wypadkowych i rent inwalidów wojennych lub wojskowych), które w następnym roku potencjalnie staną się emerytami z urzędu, a liczba osób, które w danym roku zaczęły pobierać emeryturę z urzędu: Liczba osób, którym w poszczególnych latach przyznano emerytury z urzędu, utrzymuje się na zbliżonym poziomie powyżej 97 %.

Emerytury z urzędu wypłacane w XII 2012 r. wg płci i sposobu obliczenia

Struktura wg wieku i płci osób pobierających emerytury z urzędu w XII 2012 r.

Emerytury z urzędu wypłacane w XII 2012 r Emerytury z urzędu wypłacane w XII 2012 r. wg płci i wysokości (bez dodatków) - ogółem

Emerytury z urzędu wypłacane w XII 2012 r Emerytury z urzędu wypłacane w XII 2012 r. wg płci i wysokości (bez dodatków) na tle emerytur ogółem

Emerytury z urzędu wypłacane w XII 2012 r Emerytury z urzędu wypłacane w XII 2012 r. wg płci i stażu (bez hipotetycznego) - ogółem

Emerytury z urzędu wypłacane wg starych zasad Według starych zasad emerytury z urzędu: przysługują osobom urodzonym przed 1 stycznia 1949 r. niezależnie od tego czy posiadają wymagany staż ubezpieczeniowy oblicza się na podstawie art. 53 i 56 ustawy emerytalnej ustala się na podstawie dokumentacji znajdującej się w aktach rentowych, według wariantu najkorzystniejszego dla świadczeniobiorcy Według starych zasad ustala się ponownie wysokość emerytury z urzędu osobom: urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r., a przed dniem 1 stycznia 1969 r. spełniającym warunki do wcześniejszej emerytury, które nie wystąpiły z wnioskiem o tę emeryturę występującym z wnioskiem o ustalenie emerytury z urzędu wg. starych zasad po przyznaniu emerytury z urzędu na nowych zasadach

Do emerytury przyznanej z urzędu mają zastosowanie przepisy dotyczące ponownego ustalania wysokości świadczeń określone w art.109 ustawy emerytalnej – podstawa wymiaru emerytury ustalonej z urzędu może być obliczona: od podstawy wymiaru składek z zastosowaniem art.110 i 111 ustawy emerytalnej poprzez doliczenie dodatkowo udowodnionego okresu składkowego i nieskładkowego, na zasadach określonych w art. 112 i 113 ustawy emerytalnej. Jak wniosek o ponowne ustalenie wysokości emerytury traktuje się również wniosek o emeryturę złożony po przyznaniu emerytury z urzędu

55,3 % stanowiły emerytury osób legitymujących się stażem krótszym od Emerytury z urzędu wypłacane w XII 2012 r. – stary system 55,3 % stanowiły emerytury osób legitymujących się stażem krótszym od wymaganego - w przypadku mężczyzn było to 46,6%, w przypadku kobiet – 62,8%.

Emerytury z urzędu wypłacane w XII 2012 r Emerytury z urzędu wypłacane w XII 2012 r. wg płci i roku przyznania – stary system

Bez wymaganego stażu Z wymaganym stażem Emerytury z urzędu wypłacane w XII 2012 r. wg płci i roku przyznania – stary system Bez wymaganego stażu Z wymaganym stażem

W XII 2012 r. emerytury z urzędu, bez wymaganego stażu: Emerytury z urzędu wypłacane w XII 2012 r. wg płci i stażu (bez stażu hipotetycznego) – bez wymaganego stażu W XII 2012 r. emerytury z urzędu, bez wymaganego stażu: o stażu wynoszącym 5 lat i mniej stanowiły ogółem 6,6%: - w przypadku mężczyzn - 4,7% - w przypadku kobiet – 7,7% o dominującym stażu - 15 lat – stanowiły 6,7%. mężczyźni - prawie połowa osiągnęła staż 18 lat i więcej, - dominującą długością stażu było 23 lata (7,6% ) kobiety - prawie połowa osiągnęła staż 12 lat i mniej, - dominującą długością stażu było 10 lat.

mężczyzn - 0,1%, w przypadku kobiet – 14,7% Emerytury z urzędu wypłacane w XII 2012 r. wg płci i stażu ( bez hipotetycznego) – z wymaganym stażem Struktura wg stażu osób pobierających w XII 2012 r. emerytury z urzędu, z wymaganym stażem: stażem wynoszącym 20 lat i mniej legitymowało się 6,6% osób , w przypadku mężczyzn - 0,1%, w przypadku kobiet – 14,7% największy odsetek osób legitymował się stażem 30 lat i więcej (45,5%), mężczyźni - 63,3% , kobiety – 23,5%

Emerytury z urzędu wypłacane w XII 2012 r Emerytury z urzędu wypłacane w XII 2012 r. wg płci i wysokości – udział % emerytur wypłacanych w wysokości gwarantowanej renty – stary system

Emerytury z urzędu wypłacane w XII 2012 r Emerytury z urzędu wypłacane w XII 2012 r. wg płci i wysokości – stary system

Emerytury z urzędu wypłacane w XII 2012 r Emerytury z urzędu wypłacane w XII 2012 r. wg płci i wysokości bez dodatków – w zależności od wymaganego stażu – stary system

Emerytura z urzędu przyznawana według nowych zasad Osobom urodzonym po 31 grudnia 1948 r. emeryturę z urzędu: przyznaje się na podstawie art. 24a ustawy emerytalnej, niezależnie do tego, czy są członkami OFE, czy też nie emeryturę oblicza się zgodnie z art. 26 tej ustawy emerytalnej W przypadku kobiet będących członkami OFE z urzędu ustala się: emeryturę z FUS okresową emeryturę kapitałową

Kobiety, którym w latach 2009 – 2013 przyznano emeryturę z urzędu na podstawie art. 24a ustawy emerytalnej, mogą złożyć wniosek o ponowne obliczenie emerytury zgodnie z art. 183 ustawy emerytalnej, tj. w wysokości mieszanej, jeżeli nie są członkami OFE Wniosku o obliczenie emerytury w wysokości mieszanej nie może złożyć kobieta której ustalono z urzędu prawo do okresowej emerytur kapitałowej. Wysokość emerytury z urzędu przyznanej na podstawie art. 24a ustawy emerytalnej ulega ponownemu ustaleniu na zasadach określonych w art. 108 tej ustawy: jeżeli po dniu przyznania emerytury z urzędu świadczeniobiorca podlegał ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, na wniosek zgłoszony nie wcześniej niż po upływie roku kalendarzowego lub po ustaniu ubezpieczeń emerytalnego i rentowych.

Emerytury z urzędu wypłacane w XII 2012 r Emerytury z urzędu wypłacane w XII 2012 r. wg płci i roku przyznania- nowy system W latach 2009-2012 emerytury z urzędu wyliczone wg nowych zasad przyznawane były tylko kobietom. W XII 2012 r.: największy odsetek stanowią emerytury przyznane w 2009 r. - 28,2% udział emerytur z urzędu przyznawanych w kolejnych latach utrzymuje się na zbliżonym poziomie

największy odsetek stanowiły kobiety o stażu 15 – 19 lat (32,6%). Emerytury z urzędu wypłacane w XII 2012 r. wg płci i stażu ( bez hipotetycznego) – nowy system W XII 2012 r.: największy odsetek stanowiły kobiety o stażu 15 – 19 lat (32,6%). licznie reprezentowane były przedziały stażu: - 20 – 24 lata (23,5%) - 25 – 29 lat (21,5%) stosunkowo niewiele kobiet legitymowało się stażem: - krótszym niż 10 lat – tylko 3,6% - dłuższym niż 30 lat – 1,9%.

Emerytury z urzędu wypłacane w XII 2012 r Emerytury z urzędu wypłacane w XII 2012 r. wg płci i wysokości bez dodatków – nowy system W XII 2012 r. : największą grupę stanowiły kobiety pobierające emeryturę z urzędu w wysokości 750,01-800 zł (16,1%) 53,0% kobiet pobierało tę emeryturę w wysokości 1000 zł i mniej, 7,8% w wysokości 1500 zł i więcej

Emerytury z urzędu wypłacane w XII 2012 r Emerytury z urzędu wypłacane w XII 2012 r. kobietom wg wysokości bez dodatków – stary i nowy system

PODSUMOWANIE w 2006 r. wprowadzono emerytury z urzędu bez zmiany stopy składki rentowej osoby pobierające emerytury z urzędu mają stosunkowo wysoki staż emerytury z urzędu są relatywnie niskimi świadczeniami renty z tytułu niezdolności do pracy mają gwarancję najniższego świadczenia emerytury ustalane wg nowych zasad nie mają wymogu minimalnego stażu, ale nie mają też w związku z tym gwarancji najniższego świadczenia

Dziękuję za uwagę Dziękuje za uwagę IMIĘ I NAZWISKO AUTORA/AUTORÓW PREZENTACJI Dziękuję za uwagę