JUDAIZM

Religia monoteistyczna, której podstawą jest wiara w jednego Boga (osobowego, niepodzielnego, będącego bytem niematerialnym, bezcielesnym i wiecznym), będącego nie tylko Stwórcą świata, ale także jego stałym "nadzorcą", czy też "opiekunem". Bóg ten zawarł z ludem Izraela wieczyste przymierze, obiecując ochronę i pomoc w zamian za podporządkowanie się jego nakazom. Judaizm ukształtował się w II tysiącleciu p.n.e.; stanowi religię narodową Żydów. Jej wyznawcy znajdują się na całym świecie, obecnie jest ich najwięcej w Stanach Zjednoczonych – 5,6 mln i Izraelu – 4,7 mln. Z judaizmu wywodzi się chrześcijaństwo. Gwiazda Dawida

Współczesne odmiany judaizmu Judaizm ortodoksyjny - Judaizm ortodoksyjny opiera się na pełnym stosowaniu Talmudu w życiu codziennym; dzieli się na następujące nurty: - haredim - chasydzi - nowoczesna ortodoksja aszkenazyjska - ortodoksja sefardyjska Judaizm postępowy - Judaizm postępowy (reformowany) powstał w XIX wieku w Niemczech. Zapoczątkowała go reforma liturgiczna Izraela Jacobsona w 1810 r., który wprowadził hymny w języku niemieckim, muzykę organową, krótsze modlitwy. Judaizm konserwatywny (masorati) - utworzył rabin reformowany Zachariasz Frenkel w 1845 roku. Jest to ruch pośredni między judaizmem ortodoksyjnym i reformowanym opowiadający się za utrzymaniem języka hebrajskiego w liturgii, zachowaniem szabatu i przepisów koszerności.

Judaizm rekonstrukcjonistyczny - założył Mordechaj Kaplan Judaizm rekonstrukcjonistyczny - założył Mordechaj Kaplan. Jest to prąd uznający judaizm za cywilizację ewoluującą, Boga za projekcję ludzkich ideałów, a zbawienie jako proces o charakterze kosmicznym. Judaizm świecki i humanistyczny - Judaizm humanistyczny powstał pod koniec lat sześćdziesiątych w USA. Odrzuca on wiarę w osobowego Boga i został stworzony przez byłego reformowanego rabina Sherwina Wine'a z myślą o niewierzących Żydach, którzy jednak pragną zachować żydowską tożsamość. Judaizm mesjanistyczny (judeochrześcijaństwo) - nie jest uznawany przez pozostałe odłamy judaizmu (z wyjątkiem, przynajmniej w pewnym stopniu, judaizmu rekonstruktywistycznego), ale jego członkowie uważają się za żydów i chrześcijan, spadkobierców starożytnych judeochrześcijan zwanych nazarejczykami. Felaszowie - którzy sami wolą o sobie mówić Beta Izrael. Są to Żydzi etiopscy, którzy mają nieco inny kanon pism, zwyczaje, a w liturgii stosują język gyyz. Judaizm karaicki - Do judaizmu należy również zaliczyć karaimów (judaizm karaicki), którzy powstali w 767 r. n.e. na skutek działalności rabina Anana ben Dawida. Karaimi odrzucają Talmud, interpretują Biblię w sposób bardziej rygorystyczny i z powodu zasadniczych różnic utracili więź z pozostałymi odłamami judaizmu i stworzyli własną kulturę.

Szabat Obowiązek święcenia soboty (szabat) wynika z Dziesięciu Przykazań. Judaizm uważa go za specjalny dar Boga dla narodu żydowskiego. W tym dniu każdy żyd dostaje od Boga drugą duszę. Szabat zaczyna się w piątek wieczorem (gdyż religijna sobota rozpoczyna się ze zmierzchem) zapaleniem dwóch świec przez panią domu i odmówieniem przez pana domu błogosławieństwa kidusz nad czarą wina. W trakcie szabatu żydowska rodzina spożywa dwa posiłki świąteczne: w wieczór piątkowy oraz w sobotnie południe, w trakcie których śpiewa się hymny szabatowe. Kiedy szabat mija, po nabożeństwie wieczornym obchodzi się ceremonię hawdali, czyli "rozdzielenia". W szabat w tradycji aszkenazyjskiej błogosławi się chałkę i wino.

Najważniejsze święta żydowskie Nowy Rok – Rosz ha-Szana Dzień Pojednania – Jom Kippur Święto Namiotów – Sukkot, Chanuka, Purim, Pascha Zielone Świątki – Szawuot

Synagoga w Pilźnie, trzecia co do wielkości synagoga na świecie. Centrum życia tej wspólnoty jest synagoga. Synagogi ortodoksyjne mają bardzo różnorodny wygląd, ale pewne cechy wspólne. Panuje zasada segregacji płci (mechica), co w praktyce oznacza, że parter jest zarezerwowany dla mężczyzn, a galeria na piętrze – babiniec – dla kobiet. W centrum znajduje się podium – bima, a na ścianie zorientowanej w kierunku Jerozolimy – arka ze zwojami Tory. Synagoga w Pilźnie, trzecia co do wielkości synagoga na świecie.

Modlitwy szachrit rano, minchę po południu maariw wieczorem. W ciągu dnia Żyd powinien odmówić trzy razy modlitwy: szachrit rano, minchę po południu maariw wieczorem. Głównym składnikiem modłów są błogosławieństwa Szemone Esre, które należy odmawiać stojąc twarzą do Jerozolimy oraz Szema Jisrael ("Słuchaj, Izraelu, Pan jest naszym Bogiem – Panem jedynym"). W skład modłów wchodzą także fragmenty biblijne. Pory odmawiania modlitw, choć ściśle określone halachicznie, nie zawsze są przestrzegane przez chasydów, którzy uważają, że modlitwa powinna wynikać z przeżyć duchowych.

Obrzezanie Obrzezanie jest nakazem religijnym pochodzącym według Biblii od Abrahama. Każdy potomek płci męskiej musi być poddany obrzezaniu, z reguły ósmego dnia po urodzeniu, w czasie rytuału Brit mila. Zwyczaj ten wiązał się też z nadaniem chłopcu imienia. Oznacza on amputację co najmniej dużej części napletka.

Kipa (jarmułka) noszona przez Żydów Tora Ściana zachodnia (nazywana także ścianą płaczu), jedyna pozostałość po świątyni jerozolimskiej.