Dr Edyta Kowalczyk - Boroń „Smutne nastolatki: prawidłowość rozwojowa czy epidemia XXI wieku" - przyczyny i objawy depresji młodzieńczej, a także innych zaburzeń nastroju w wieku dojrzewania

Odrębność psychologiczna okresu dojrzewania a depresja młodzieńcza Obniżony nastrój u młodzieży może przysłaniać szereg innych niepokojących objawów somatycznych i psychologicznych, dlatego zawsze warto sprawdzić, czy jest to zwykła „chandra”, czy też przejaw poważniejszych problemów.

Osiowe objawy depresji młodzieńczej Zaburzenia nastroju – obniżony nastrój, smutek, niestabilność emocjonalna. Podwyższony poziom lęku - lęk przed przyszłością.

Zaburzenia sfery poznawczej: - trudności w dziedzinie nauki szkolnej (trudności w uczeniu się, niepowodzenia szkolne, trudności w skupieniu uwagi, brak wytrwałości w nauce), - poczucie małej wartości, - przekonanie o nieskuteczności własnych działań i nieuchronnym niepowodzeniu, - uczucie nudy i niemożność znalezienia przyjemności.

Zaburzenia aktywności: - wybuchy gniewu i agresji, - trudności w rozpoczęciu działania i łatwe męczenie się, - zaburzenie systemów dobowych – trudności w rannym wstawaniu, późne kładzenie się spać, lepsze funkcjonowanie w godzinach wieczornych, - zaniedbany wygląd i brak dbałości o higienę osobistą.

Zaburzenia zachowania: - niepodejmowanie czynności oczekiwanych od młodzieży w wieku dojrzewania - chodzenia do szkoły, wypełniania obowiązków szkolnych, domowych i społecznych, - zachowania łamiące normy i zakazy społeczne (eksperymentowanie ze środkami psychoaktywnymi, chaotyczna i przypadkowa aktywność seksualna), - zachowania autodestrukcyjne, w tym zachowania samobójcze i samookaleczenia.

Dolegliwości somatyczne - skupienie na funkcjonowaniu ciała: zgłaszanie różnorodnych objawów, które nie mają potwierdzenia w badaniu lekarskim, - spadek sprawności i złe samopoczucie. Źródło: Robert Maliński „Depresja młodzieńcza” http://www.psychologia.net.pl/artykul.php?level=176

genetyczne biologiczne psychologiczne socjologiczne środowiskowe Przyczyny depresji genetyczne biologiczne psychologiczne socjologiczne środowiskowe

Przyczyny genetyczne i biologiczne Istnieją dowody na to, iż pewne skłonności do depresji są dziedziczone genetyczne, ponieważ dzieci depresyjnych rodziców także częściej zapadają na depresję (od 15 do 30 procent częściej). Ponadto fizycznemu dojrzewaniu młodzieży towarzyszy rozchwianie hormonalne i co się z tym łączy „huśtawka nastrojów” od stanu euforii do rozpaczy (depresji).

Przyczyny psychologiczne – frustracja potrzeb - Potrzeba bycia kochanym przez rodziców i innych członków rodziny, a także bycia akceptowanym i lubianym przez rówieśników; - Potrzeba bycia osobą o atrakcyjnym wyglądzie – szczególnie u dziewcząt; - Potrzeba osiągnięć – satysfakcjonujące wyniki w nauce oraz sukcesy sportowe, artystyczne, turystyczne i inne, związane z realizacją zainteresowań; - Potrzeba bezpieczeństwa – bliskie i serdeczne relacje w rodzinie i z rówieśnikami; ponadto stabilne i przewidywalne warunki życia na co dzień, do których zalicza się stały plan dnia oraz warunki ekonomiczne, w jakich dorasta młody człowiek.

Przyczyny socjologiczne i środowiskowe Jakość relacji, jakie młodzież ma z rodzicami, rodzeństwem, rówieśnikami, nauczycielami i innymi ludźmi. Stanem pożądanym w tych kontaktach jest życzliwość oraz wzajemny szacunek do uczuć, potrzeb i praw drugiej osoby. Środowisko, w jakim wzrasta młodzież, a szczególnie to, jakie dominują w nim wartości, przekonania oraz preferowane style życia.

V.E. Frankla zapomniany wymiar duchowy – wymiar spełniania się sensu ludzkiego życia. Zjawisko pustki egzystencjalnej W opracowaniach na temat depresji u młodzieży najczęściej pomija się aspekt duchowy. Brak urzeczywistniania w codziennym życiu wartości duchowych, takich jak: miłość, wolność, odpowiedzialność, podmiotowość, godność oraz cierpienie - które jest drogą do bycia i stawania się człowiekiem, stanowi według V.E. Frankla, przyczynę utraty sensu życia i pojawienia się w jego miejsce pustki egzystencjalnej.

Badana własne 59 uczniów Kolegium Szkół Prywatnych w Kielcach, w tym: 54 uczniów Gimnazjum w wieku 13-16 lat - 30M i 24K oraz 5 uczniów LO w wieku 16-17 lat - 4M i 1K

Jak często spotykasz młodych ludzi, którzy są w obniżonym nastroju (jest im smutno, czymś się martwią)? Odpowiedzi: dziewczęta chłopcy Bardzo rzadko 1 4 Rzadko 5 9 Dosyć często 12 11 Często 3 1 Bardzo często 3 3 Zawsze 1 5

Jakie są według Ciebie przyczyny obniżonego nastroju u młodych ludzi (smutku, martwienia się)? Odpowiedzi dziewcząt: Problemy w domu (kłótnie) – 18 Złe relacje z rówieśnikami (odrzucenie, dokuczanie, przezywanie, naśmiewanie się, kłótnie) – 13 Stres w szkole – 10 Złe oceny – 5 Wygląd i brak samoakceptacji – 5 Zmęczenie, brak snu, za dużo obowiązków – 4 Problemy miłosne - „złamane serca” - 4 Samotność – 3 Lęk o przyszłość - 1

Jakie są według Ciebie przyczyny obniżonego nastroju u młodych ludzi (smutku, martwienia się)? Odpowiedzi chłopców: Stres w szkole – 13 Złe oceny – 5 Dużo obowiązków związanych ze szkołą i zajęciami pozalekcyjnymi – 4 Sprawdziany 3 Monotonia 2 Dokuczanie (prześladowanie) – 3 Zaniżona samoocena – 3 Problemy rodzinne (materialne, zdrowotne, śmierć) – 8 Rozstanie z dziewczyną 2 Lęk przed przyszłością 1

Co Twoim zdaniem poprawia nastrój młodym ludziom? Odpowiedzi dziewcząt: Rozmowa z przyjaciółmi – 16 Rozwijanie zainteresowań 15 Jedzenie, w tym czekolada, słodycze, pizza – 10 Sen odpoczynek – 6 Gry, czat – 8 Wsparcie od rodziny i przyjaciół (miłe słowa) - 5 Wyjście z domu do kina i na spacer – 5 Miłość – 3 Memy -1

Co Twoim zdaniem poprawia nastrój młodym ludziom? Odpowiedzi chłopców: „Wyjście z kolegami”, w tym „rozmowa z przyjacielem” - 18 Gry komputerowe – 12 Memy – 6 Hobby, treningi, muzyka – 7 Jedzenie 6 Spanie – 4

Wnioski - Młodzież często jest osamotniona przez zajętych swoimi sprawami dorosłych. Tacy pozostawieni sami sobie młodzi ludzie znajdują rozwiązanie swoich problemów na poziomie swojego funkcjonowania, wynikającego z etapu rozwoju psychicznego. - Z badań przeprowadzonych przez autorkę niniejszego wystąpienia wynika, iż dziewczęta i chłopcy podają nieco inne przyczyny pogorszenia nastroju oraz inaczej sobie z nimi radzą. - Media dają propozycje młodym ludziom, co maja robić, gdy jest im smutno, boją się o siebie i swoją przyszłość, złoszczą, przeżywają rozczarowania innymi i światem, w jakim przychodzi im żyć. Najczęściej jednak nie są to rozwiązania, które sprzyjają rozwojowi młodzieży i zmianie ich życia na lepsze.

Bibliografia: Kendall P.C., Zaburzenia okresu dzieciństwa i adolescencji, GWP, Gdańsk 2004. Lemańska W., O sile emocji pozytywnych: zapobieganie depresji dzieci i młodzieży, WSiP, Warszawa 2005. Radziwiłłowicz W., Depresja u dzieci i młodzieży: analiza systemu rodzinnego – ujęcie kliniczne, Impuls, Kraków 2010. Walerych S., Depresja u dzieci i młodzieży: poradnik dla rodziców, Wydawnictwo Wiedza i Praktyka, Warszawa 2017.

Dziękuję za uwagę :)