tlhIngan Hol DaHaDrup’a’? 2

tlhIngan Hol około 2500 słów 26 przyrostków rzeczownikowych 27 przedrostków czasownikowych 36 przyrostków czasownikowych tworzenie zdań prostych tworzenie zdań złożonych idiomy, przysłowia, powiedzenia

Części mowy DIpmey (rzeczowniki) wotmey (czasowniki) chuvmey („wszysko inne”)

tlhIngan ghobmey DOKŁADNOŚĆ BEZPOŚREDNIOŚĆ AGRESYWNOŚĆ SIŁA (ACCURACY) (STRAIGHFORWARDESS) AGRESYWNOŚĆ (AGGRESSIVENESS) SIŁA (STRENGTH)

BEZPOŚREDNIOŚĆ (STRAIGHTFORWARDNESS) Dzień dobry Dowidzenia Co słychać Bardzo mi miło nuqneH Qapla’

BEZPOŚREDNIOŚĆ (STRAIGHTFORWARDNESS) nuqneH (dosł. Czego chcesz?) (nuq DaneH?) Qapla’ (Powodzenia!)

AGRESYWNOŚĆ (AGGRESSIVENESS) przekleństwa: jay’!

AGRESYWNOŚĆ (AGGRESSIVENESS) przekleństwa: jay’! baQa’!

AGRESYWNOŚĆ (AGGRESSIVENESS) przekleństwa: jay’! baQa’! ghay’cha’!

AGRESYWNOŚĆ (AGGRESSIVENESS) przekleństwa: jay’! baQa’! ghay’cha’! Hu’tegh!

AGRESYWNOŚĆ (AGGRESSIVENESS) przekleństwa: jay’! baQa’! ghay’cha’! Hu’tegh! Qu’vatlh!

AGRESYWNOŚĆ (AGGRESSIVENESS) wyzwiska: petaQ!

AGRESYWNOŚĆ (AGGRESSIVENESS) wyzwiska: petaQ! toDSaH!

AGRESYWNOŚĆ (AGGRESSIVENESS) wyzwiska: petaQ! toDSaH! Qovpatlh!

AGRESYWNOŚĆ (AGGRESSIVENESS) wyzwiska: petaQ! toDSaH! Qovpatlh! yIntagh!

AGRESYWNOŚĆ (AGGRESSIVENESS) wyzwiska: petaQ! toDSaH! Qovpatlh! yIntagh! taHqeq!

AGRESYWNOŚĆ (AGGRESSIVENESS) wyzwiska: petaQ! toDSaH! Qovpatlh! yIntagh! taHqeq!

Qu’ 1: petaQ! X: petaQ! Y: nuqjatlh? X: jIjatlh: <petaQ!> Y: petaQ SoH! nuqjatlh? = Coś powiedział/a?! jIjatlh = powiedziałem/am petaQ SoH = Ty jesteś petaQ. toDSaH Qovpatlh yIntagh

Qu’ 1: petaQ! X: petaQ! Y: nuqjatlh? X: jIjatlh: <petaQ!> Y: petaQ SoH’e’! petaQ SoH’e’ = To ty jesteś petaQ toDSaH Qovpatlh yIntagh

Qu’ 1: petaQ! X: petaQ! Y: nuqjatlh? X: jIjatlh: <petaQ!> Y: Qu’vatlh! petaQ SoH’e’! toDSaH Qovpatlh yIntagh baQa’ Hu’tegh ghay’cha’

Qu’ 1: petaQ! X: petaQ! Y: nuqjatlh? X: jIjatlh: <petaQ!> Y: Qu’vatlh! petaQ SoH’e’, jay’! toDSaH Qovpatlh yIntagh baQa’ Hu’tegh ghay’cha’

(Dosł. Czoło twej matki jest gładkie) Qu’ 1: petaQ! X: petaQ! Y: nuqjatlh? X: jIjatlh: <petaQ!> Y: Qu’vatlh! petaQ SoH’e’, jay’! Hab SoSlI’ Quch. (Dosł. Czoło twej matki jest gładkie) toDSaH Qovpatlh yIntagh baQa’ Hu’tegh ghay’cha’

DOKŁADNOŚĆ (ACCURACY) Klingoni bywają niedokładni, ale nigdy nie mówią w przybliżeniu Klingons may be inaccurate but they are never approximate

mI’mey 1 wa’ 2 cha’ 3 wej 4 loS 5 vagh 6 jav 7 Soch 8 chorgh 9 Hut 10 wa’maH

’ar?

nuv ’ar? Doch ’ar? wa’ Human wa’ tera’ngan wa’ betleH wa’ tlhIngan betleH

(Klingon, tj. przedstawiciel rasy Klingonów) tlhIngan (Klingon, tj. przedstawiciel rasy Klingonów) tlh I ng an

tlhIngan Hol tlhIngan Hol DaHaDrup’a’? (język klingoński, dosł. język Klingonów) tlhIngan Hol DaHaDrup’a’?

Doch ’ar? cha’ betleHmey wej Dujmey loS tajmey

nuv ’ar? cha’ romuluSnganpu’ wej verenganpu’

nuv ’ar? loS tlhInganpu’

porgh ’ay’ ’ar? vagh tIqDu’

Qu’ 2: ’ar? (6) .... Human.... (7) .... romuluSngan petaQ.... (8) .... verengan Duj.... (9) .... tlhIngan Quch.... (10) .... tera’ Hol....

Qu’ 2: ’ar? (6) jav Humanpu’ (7) Soch romuluSngan petaQpu’ (8) chorgh verengan Dujmey (9) Hut tlhIngan QuchDu’ (10) wa’maH tera’ Holmey

Przyrostki rzeczownikowe Typ 1 wielkość/ważność -’a’, -Hom, -oy Typ 2 liczba -pu’, -Du’, -mey Typ 3 kwalifikacja -qoq, -Hey, -na’ Typ 4 przynależność -wIj, -lIj, -maj, -raj, -Daj, -wI’, -lI’, -ma’, -ra’, -chaj, -vam , -vetlh Typ 5 wskażnik syntaktyczny -Daq, -vo’, -mo’, -vaD, -’e’

tlhIngan Hol DaHaDrup’a’? Struktura czasownika tlhIngan Hol DaHaDrup’a’? Czy (ty) jesteś gotowy uczyć się klingońskiego? -Da (vp) = ty–jego -rup (vs2) = być gotowym -rup’a’ (vs9) = czy

Przedrostki czasownikowe jI- ja–Ø ma- my–Ø vI- ja–jego/ich wI- my–jego qa- ja–ciebie DI- my–ich Sa- ja–was pI- my–ciebie re- my–was pe- wy–Ø! bI- ty–Ø yI- ty–Ø/jego! Su- wy–Ø wy–jego! Da- ty–jego/ich tI- ty–ich/je! bo- wy–jego/ich wy–ich! cho- ty–mnie HI- ty–mnie! tu- wy–mnie wy–mnie! ju- ty–nas gho- ty–nas! che- wy–nas wy–nas! Ø- oni–Ø on–Ø/jego/ich lu- oni–jego mu- on–mnie oni–mnie Du- on–ciebie nI- oni–ciebie nu- on–nas oni–nas lI- on–was oni–was

Przedrostki czasownikowe jI- ja–Ø vI- ja–jego/ją/ich/je qa- ja–ciebie Sa- ja–was bI- ty–Ø yI- ty–Ø! Da- ty–jego/ją/ich/je yI- ty–jego/ją! tI- ty–ich/je! cho- ty–mnie HI- ty–mnie! ju- ty–nas gho- ty–nas! Ø- on/ona–Ø Ø- on/ona–jego/ją/ich/je mu- on/ona–mnie Du- on/ona–ciebie nu- on/ona–nas lI- on/ona–was ma- my–Ø wI- my–jego/ją DI- my–ich/je re- my–was pI- my–ciebie Su- wy–Ø pe- wy–Ø! bo- wy–jego/ją/ich/je yI- wy–jego/ją! tI- wy–ich/je! tu- wy–mnie HI- wy–mnie! che- wy–nas gho- wy–nas! Ø- oni/one–Ø lu- oni/one–jego/ją Ø- oni/one–ich/je mu- oni/one–mnie nu- oni/one–nas nI- oni/one–ciebie lI- oni/one–was

Przyrostki czasownikowe Typ 1 wzajemność -’egh, -chuq Typ 2 wola/predyspozycja -nIS, -qang, -rup, -beH, -vIp Typ 3 zmiana -choH, -qa’ Typ 4 przyczyna -moH Typ 5 podmiot nieokr./zdolność -lu’, -laH Typ 6 kwalifikacja -chu’, -bej, -ba’, -law’ Typ 7 aspekt -pu’, -ta’, -taH, -lI’ Typ 8 respekt -neS Typ 9 wskażnik syntaktyczny -DI’, -chugh, -pa’, -vIS, -mo’, -meH, -bogh, -jaj, -’a’ -wI’, -ghach Typ R (rover) „wędrujący’” -be’, -qu’, -Ha’, -Qo’

D – O – P Struktura zdania Dopełnienie-Orzeczenie-Podmiot (O-V-S) (Object-Verb-Subject)

Dopełnienie-Orzeczenie-Podmiot Struktura zdania D – O – P Dopełnienie-Orzeczenie-Podmiot bIQ tlhutlh Human.

D – O – P Struktura zdania Dopełnienie-Orzeczenie-Podmiot bIQ tlhutlh Human. Człowiek pije wodę. [dosł. Wodę pije człowiek.]

bIQ tlhutlh’a’ tlhIngan? Struktura zdania D – O – P Dopełnienie-Orzeczenie-Podmiot bIQ tlhutlh’a’ tlhIngan? Czy Klingon pije wodę?

bIQ tlhutlh’a’ tlhIngan? Struktura zdania D – O – P Dopełnienie-Orzeczenie-Podmiot bIQ tlhutlh’a’ tlhIngan? ghobe’.

bIQ tlhutlh’a’ tlhIngan? Struktura zdania D – O – P Dopełnienie-Orzeczenie-Podmiot bIQ tlhutlh’a’ tlhIngan? ghobe’, jay’!

Dopełnienie-Orzeczenie-Podmiot Struktura zdania D – O – P Dopełnienie-Orzeczenie-Podmiot bIQ tlhutlh’a’ tlhIngan? ghobe’, jay’! ’Iw HIq tlhutlh. (‘Iw HIq = bloodwine, krwawe wino)

nuq tlhutlh tlhIngan SuvwI’? nuq tlhutlh Human petaQ? Qu’ 3: nuq tlhutlh? Dopełnienie-Orzeczenie-Podmiot nuq tlhutlh tlhIngan SuvwI’? nuq tlhutlh Human petaQ? HIq (trunek) ’Iw HIq (bloodwine) qa’vIn (kawa) nIm (mleko) ’awje’ (piwo korzenne) vIychorgh (sok)

Żarty językowe Okranda vIychorgh = sok [amerykański napój owocowy V8] V – vIy 8 – chorgh

Żarty językowe Okranda ’awje’ = piwo korzenne [piwo korzenne marki A&W] ang: A and W tlh: a w je

Żarty językowe Okranda HIq = trunek [ang. hiccup „czkawka”] cha’qu’ = gatunek ptaka wydający donośny, powtarzający się dźwięk [ang. cuckoo „kukułka”]

Żarty językowe Okranda qID = żartować [ang. kid „żartować”] jIl = sąsiad [sąsiadka Marca Okranda, Jill] qop = aresztować [ang. cop „gliniarz”] chang'eng = para [słynna para braci syjamskich, Chang and Eng Bunker]

Qu’ 4: nuq ’oH ponglIj’e’? X: nuq ’oH ponglIj’e’? Y: ..... Y1: ’ISqu’ ’oH pongwIj’e’. Y2: ’ISqu’ jIH.

Jak się nazywasz? (Dosł. Jeśli chodzi o twoje imię, co nim jest?) nuq ’oH ponglIj’e’? Jak się nazywasz? (Dosł. Jeśli chodzi o twoje imię, co nim jest?) pong = imię, nazwisko -lIj (vs4) twój -wIj (vs4) mój -’e’ (vs5) wskazanie tzw. „tematu” zdania nuq = co ’oH = ono

Qu’ 4: nuq ’oH pongDaj’e’? X: nuq ’oH pongDaj’e’? Y: ..... Y1: wo’rIv ’oH pongDaj’e’. Y2: wo’rIv ghaH.

pIqaD

tlhIngan Hol HaDwI’vaD The Klingon Dictionary Klingon for the Galactic Traveler

tlhIngan Hol HaDwI’vaD Conversational Klingon Power Klingon

tlhIngan Hol HaDwI’vaD The Klingon Way

Hamlet paghmo’ tIn mIS

ghIlghameS Tao Te Ching

pItlh! (Dosł. Zrobione!)