tlhIngan Hol DaHaDrup’a’? 1

pIqaD

Części mowy DIpmey (rzeczowniki) wotmey (czasowniki) chuvmey („wszysko inne”)

Części mowy DIpmey (rzeczowniki): tlhIngan (Klingon, tj. przedstawiciel rasy Klingonów)

DIpmey (rzeczowniki): tlh I ng a n Części mowy DIpmey (rzeczowniki): tlh I ng a n

Części mowy DIpmey (rzeczowniki): tlhIngan (Klingon) tlhIngan Hol (klingoński język)

Części mowy DIpmey (rzeczowniki): tlhIngan (Klingon) tlhIngan Hol (klingoński język) Human (człowiek)

Części mowy DIpmey (rzeczowniki): tlhIngan (Klingon) tlhIngan Hol (klingoński język) Human (człowiek) tera’ (Ziemia)

Części mowy DIpmey (rzeczowniki): tlhIngan (Klingon) tlhIngan Hol (klingoński język) Human (człowiek) tera’ (Ziemia) tera’ngan (Ziemianin)

Części mowy DIpmey (rzeczowniki): tlhIngan (Klingon) tlhIngan Hol (klingoński język) Human (człowiek) tera’ (Ziemia) tera’ngan (Ziemianin) SuvwI’ (wojownik)

Części mowy wotmey (czasowniki): jatlh (mówić) HaD (studiować, uczyć się) Suv (walczyć)

Części mowy wotmey (czasowniki): jatlh (mówić) <tlhIngan Hol jatlh tlhIngan.> <DIvI’ Hol jatlh tera’ngan.>

Części mowy wotmey (czasowniki): HaD (studiować, uczyć się) <tlhIngan Hol HaD Human.> <tlhIngan Hol DaHaDrup’a’?>

wotmey (czasowniki): Suv (walczyć) <Suv SuvwI’.> Części mowy wotmey (czasowniki): Suv (walczyć) <Suv SuvwI’.>

chuvmey (wszystko inne, „resztki”): Qapla’ (Powodzenia) Części mowy chuvmey (wszystko inne, „resztki”): Qapla’ (Powodzenia)

Części mowy chuvmey (wszystko inne, „resztki”): Qapla’ (powodzenia) nuqneH (czego chcesz)

Części mowy chuvmey (wszystko inne, „resztki”): Qapla’ (Powodzenia) nuqneH (Czego chcesz) HIja’ (Tak)

Części mowy chuvmey (wszystko inne, „resztki”): Qapla’ (Powodzenia) nuqneH (Czego chcesz) HIja’ (Tak) ghobe’ (Nie)

Części mowy chuvmey (wszystko inne, „resztki”): Qapla’ (Powodzenia) nuqneH (Czego chcesz) HIja’ (Tak) ghobe’ (Nie) maj (Dobrze)

Części mowy chuvmey (wszystko inne, „resztki”): Qapla’ (Powodzenia) nuqneH (Czego chcesz) HIja’ (Tak) ghobe’ (Nie) maj (Dobrze) Qu’vatlh (K----!)

ZAIMKI jIH ja (jestem) SoH ty (jesteś) ghaH on/ona/ono (jest) ’oH on/ona/ono (jest) maH my (jesteśmy) tlhIH wy (jesteście) chaH oni/one (są) bIH oni/one (są)

tlhIngan maH! (Jesteśmy Klingonami!)

’Iv jIH? Human jIH.

Human jIH. tera’ngan jIH. ’Iv jIH? Human jIH. tera’ngan jIH.

Human jIH. tera’ngan jIH. ’ISqu’ jIH. ’Iv jIH? Human jIH. tera’ngan jIH. ’ISqu’ jIH.

Human jIH. tera’ngan jIH. ’ISqu’ jIH. SuvwI’ jIH. ’Iv jIH? Human jIH. tera’ngan jIH. ’ISqu’ jIH. SuvwI’ jIH.

Human jIH. tera’ngan jIH. ’ISqu’ jIH. SuvwI’ jIH. verengan jIHbe’. ’Iv jIH? Human jIH. tera’ngan jIH. ’ISqu’ jIH. SuvwI’ jIH. verengan jIHbe’.

’Iv jIH? Human jIH. tera’ngan jIH. ’ISqu’ jIH. SuvwI’ jIH. verengan jIHbe’. romuluSngan jIHbe’.

’Iv jIH? Human jIH. tera’ngan jIH. ’ISqu’ jIH. SuvwI’ jIH. verengan jIHbe’. romuluSngan jIHbe’. tlhIngan Hol HaDwI’ jIH/jIHbe’.

’Iv SoH? tlhIngan SoH. tlhIngan SoH’a’? tlhIngan SoHbe’. (Jesteś Klingonem.) tlhIngan SoH’a’? (Czy jesteś Klingonem?) tlhIngan SoHbe’. (Nie jesteś Klingonem.)

’Iv SoH? tlhIngan SoH. tlhIngan SoH’a’? tlhIngan SoHbe’, jay’! (Jesteś Klingonem.) tlhIngan SoH’a’? (Czy jesteś Klingonem?) tlhIngan SoHbe’, jay’! (Nie jesteś Klingonem.)

Qu’ 1: ’Iv SoH? X: Human SoH’a’ ? Y: HIja’. Human jIH. Y: ghobe’. Human jIHbe’! tlhIngan jIH. verengan romuluSngan vulqangan tlhIngan SuvwI’ tlhIngan Hol HaDwI’

Qu’ 1: ’Iv SoH? X: Human SoH’a’ ? Y: HIja’. Human jIH. Y: ghobe’. Human jIHbe’, jay’! tlhIngan jIH. verengan romuluSngan vulqangan tlhIngan SuvwI’ tlhIngan Hol HaDwI’

tlhIngan Hol około 2500 słów 26 przyrostków rzeczownikowych 28 przedrostków czasownikowych 36 przyrostków czasownikowych tworzenie zdań prostych tworzenie zdań złożonych idiomy, przysłowia, powiedzenia

Przyrostki rzeczownikowe not toj tlhInganpu’. (Klingoni nigdy nie blefują.)

Przyrostki rzeczownikowe not toj tlhInganpu’na’. (Prawdziwi Klingoni nigdy nie blefują.) not = nigdy toj = blefować -pu’ (ns 2: przyrostek liczby mnogiej) -na’ (ns 3: przyrostek kwalifikujący) = prawdziwy

Przyrostki rzeczownikowe Typ 1 [rozmiar/ważność] : -’a’, -Hom, -oy Typ 2 [liczba] : -pu’, -Du’, -mey Typ 3 [kwalifikacja] : -qoq, -Hey, -na’ Typ 4 [przynależność] : -wIj, -lIj, -maj, -raj, -Daj, -wI’, -lI’, -ma’, -ra’, -chaj, -vam , -vetlh Typ 5 [wskażnik syntaktyczny] : -Daq, -vo’, -mo’, -vaD, -’e’

Przyrostki rzeczownikowe Typ 1 wielkość/ważność -’a’, -Hom, -oy Typ 2 liczba -pu’, -Du’, -mey Typ 3 kwalifikacja -qoq, -Hey, -na’ Typ 4 przynależność -wIj, -lIj, -maj, -raj, -Daj, -wI’, -lI’, -ma’, -ra’, -chaj, -vam , -vetlh Typ 5 wskażnik syntaktyczny -Daq, -vo’, -mo’, -vaD, -’e’

Przyrostki rzeczownikowe tlhInganoypu’qoqlI’mo’ (z powodu twoich tak zwanych Klingonków) -oy (vs 1) przyrostek „pieszczotliwy” -pu’ (vs 2) przyrostek liczby -qoq (vs 3) przyrostek kwalifikujący = tak zwany -lI’ (vs 4) przyrostek dzierżawczy) = twój -mo’ (vs 5) wskaźnik syntaktyczny = z powodu

Przyrostki rzeczownikowe Typ 1 wielkość/ważność -’a’, -Hom, -oy Typ 2 liczba -pu’, -Du’, -mey Typ 3 kwalifikacja -qoq, -Hey, -na’ Typ 4 przynależność -wIj, -lIj, -maj, -raj, -Daj, -wI’, -lI’, -ma’, -ra’, -chaj, -vam , -vetlh Typ 5 wskażnik syntaktyczny -Daq, -vo’, -mo’, -vaD, -’e’

tlhIngan Hol DaHaDrup’a’? Struktura czasownika tlhIngan Hol DaHaDrup’a’? Czy (ty) jesteś gotowy uczyć się klingońskiego? -rup (vs2) = być gotowym -rup’a’ (vs9) = czy

Przyrostki czasownikowe Typ 1 wzajemność -’egh, -chuq Typ 2 wola/predyspozycja -nIS, -qang, -rup, -beH, -vIp Typ 3 zmiana -choH, -qa’ Typ 4 przyczyna -moH Typ 5 podmiot nieokr./zdolność -lu’, -laH Typ 6 kwalifikacja -chu’, -bej, -ba’, -law’ Typ 7 aspekt -pu’, -ta’, -taH, -lI’ Typ 8 respekt -neS Typ 9 wskażnik syntaktyczny -DI’, -chugh, -pa’, -vIS, -mo’, -meH, -bogh, -jaj, -’a’ -wI’, -ghach Typ R (rover) „wędrujący’” -be’, -qu’, -Ha’, -Qo’

Przyrostki czasownikowe tlhIngan Hol DaHaD’a’? Czy (ty) uczysz się klingońskiego? SoH??

Przyrostki czasownikowe tlhIngan Hol DaHaD’a’? Czy (ty) uczysz się klingońskiego? tlhIngan Hol boHaD’a’? Czy (wy) uczycie się klingońskiego? Da- ty–jego bo- wy–jego

Przyrostki czasownikowe X: tlhIngan Hol DaHaD’a’? Y: HIja’. tlhIngan Hol vIHaD. Y: ghobe’. tlhIngan Hol vIHaDbe’. Da- ty–jego vI- ja–jego

Przyrostki czasownikowe X: tlhIngan Hol boHaD’a’? Y: HIja’. tlhIngan Hol wIHaD. Y: ghobe’. tlhIngan Hol wIHaDbe’. bo- wy–jego wI- my–jego

Przedrostki czasownikowe jI- ja–Ø ma- my–Ø vI- ja–jego/ich wI- my–jego qa- ja–ciebie DI- my–ich Sa- ja–was pI- my–ciebie re- my–was pe- wy–Ø! bI- ty–Ø yI- ty–Ø/jego! Su- wy–Ø wy–jego! Da- ty–jego/ich tI- ty–ich/je! bo- wy–jego/ich wy–ich! cho- ty–mnie HI- ty–mnie! tu- wy–mnie wy–mnie! ju- ty–nas gho- ty–nas! che- wy–nas wy–nas! Ø- oni–Ø on–Ø/jego/ich lu- oni–jego mu- on–mnie oni–mnie Du- on–ciebie nI- oni–ciebie nu- on–nas oni–nas lI- on–was oni–was

Qu’ 2: DIvI’ Hol Dajatlh’a’? X: ...... Hol Dajatlh’a’? Y1: ghobe’. vIjatlhbe’. Y2: HIja’. vIjatlh. Y2: HIja’. loQ vIjatlh. Y2: HIja’. vIjatlhchu’. DIvI’ Hol = tzw. Federation Standard (język Federacji Zjednoczonych Planet) loQ = trochę -chu’ (vs 6) = doskonale

Qu’ 2: DIvI’ Hol Dajatlh’a’? X: ...... Hol Dajatlh’a’? Y: ghobe’. vIjatlhbe’. Y: HIja’. vIjatlh. loQ vIjatlh. vIjatlhchu’. loQ = trochę -chu’ (vs 6) = doskonale tlhIngan Hol DIvI’ Hol romuluSngan Hol ? Hol

Przyrostki czasownikowe Typ 1 wzajemność -’egh, -chuq Typ 2 wola/predyspozycja -nIS, -qang, -rup, -beH, -vIp Typ 3 zmiana -choH, -qa’ Typ 4 przyczyna -moH Typ 5 podmiot nieokr./zdolność -lu’, -laH Typ 6 kwalifikacja -chu’, -bej, -ba’, -law’ Typ 7 aspekt -pu’, -ta’, -taH, -lI’ Typ 8 respekt Typ 9 wskażnik syntaktyczny -DI’, -chugh, -pa’, -vIS, -mo’, -meH, -bogh, -jaj, -’a’ -wI’, -ghach Typ R (rover) „wędrujący’” -be’, -qu’, -Ha’, -Qo’

D – O – P Struktura zdania Dopełnienie-Orzeczenie-Podmiot (O-V-S) (Object-Verb-Subject)

tlhIngan Hol jatlh ’ISqu’. Struktura zdania D – O – P Dopełnienie-Orzeczenie-Podmiot tlhIngan Hol jatlh ’ISqu’.

Co to jest?

nuq ’oH Dochvam’e’?

nuq ’oH Dochvam’e’? taj Duj betleH HIq nISwI’

Co to jest? nóż statek betleH trunek dyzruptor

Co to jest? (Dosł. Jeśli chodzi o tę rzecz, czym ona jest?) nuq ’oH Dochvam’e’? nuq ’oH Dochvam’e’? Co to jest? (Dosł. Jeśli chodzi o tę rzecz, czym ona jest?) Doch = rzecz, przedmiot -vam (vs4) ten/ta/to -’e’ (vs5) wskazanie tzw. „tematu” zdania nuq = co ’oH = ten/ta/to

Qu’ 3: nuq ’oH Dochvam’e’? X: pu’HIch ’oH’a’ Dochvam’e’? Y: .....

Qu’ 3: nuq ’oH Dochvam’e’? X: pu’HIch ’oH’a’ Dochvam’e’? Y: ghobe’. pu’HIch ’oHbe’. betleH ’oH.

Qu’ 3: nuq ’oH Dochvam’e’? X: HIq ’oH’a’ Dochvam’e’? Y: ....

Qu’ 3: nuq ’oH Dochvam’e’? X: HIq ’oH’a’ Dochvam’e’? Y: HIja’. HIq ’oH.

Qu’ 3: nuq ’oH Dochvam’e’? X: HIq ’oH’a’ Dochvam’e’? Y: HIja’. HIq ’oH. ’Iw HIq ’oH. ’Iw HIq = (bloodwine) krwawe wino

Qu’ 3: nuq ’oH Dochvam’e’? X: taj ’oH’a’ Dochvam’e’? Y: ....

Qu’ 3: nuq ’oH Dochvam’e’? X: taj ’oH’a’ Dochvam’e’? Y: ghobe’. taj ’oHbe’. Duj ’oH.

Żarty językowe Okranda tIn = być dużym [ang. tiny „maleńki”] mach = być małym [ang. much „dużo”] lay’ = obiecywać [ang. lie „kłamać”]

Żarty językowe Okranda ’oy’ = ból, boleć bIr = być zimnym [„Brrr!” ang. beer „piwo”] ’IH = być pięknym [ang. ick! „fuj!”]

tlhIngan Hol HaDwI’vaD The Klingon Dictionary Klingon for the Galactic Traveler

tlhIngan Hol HaDwI’vaD Conversational Klingon Power Klingon

tlhIngan Hol HaDwI’vaD The Klingon Way

Hamlet paghmo’ tIn mIS

ghIlghameS Tao Te Ching

pItlh! (Dosł. Zrobione!)