...niedaleko szamotulskiej rezydencji Górków wznosi się wysoka wieża. Nazywamy ją basztą, ale w tradycji ludowej nosi miano „baszty Czarnej Księżniczki.” Określenie „Czarna Księżniczka” kojarzone jest z osobą Halszki z Ostroga, żony Łukasza III Górki. Rzekomo o północy po komnatach wieży snuje się zjawa czarno ubranej kobiety jęcząc okropnie. Widmo staje w oknie, patrzy w dal i płacze. Przechodnie nie raz widzieli jej twarz oświetloną bladym blaskiem księżyca. Bywa, że czarna postać błąka się wokół baszty...

Położenie geograficzne Szamotuły leżą w dorzeczu dolnej Warty, na Wysoczyźnie Poznańskiej, w części malowniczej równiny otoczonej drumlinami –niewysokimi pagórkami polodowcowymi zbudowanymi z gliny, piasku i żwiru. Otaczające miasto łąki i parki są pozostałością dawnych mokradeł i wód. Pozostałe do dziś liczne strumienie odprowadzają wody do Samy, która wartkim nurtem przepływa przez miasto.

Panorama Szamotuł

Z kart historii Centrum kształtowania się miasta było wczesnośredniowieczne grodzisko z XI wieku, a później osady położone w różnych częściach współczesnych Szamotuł. W 1284 miasto otrzymało od Przemysła II prawo odbywania targów. W dokumentach z 1383 roku Szamotuły wymieniane są już jako miasto. Prawa miejskie ponowił w 1420 roku Władysław Jagiellończyk, a dwukrotnie w 1450 i 1455 potwierdził je król Kazimierz Jagiellończyk.

Z kart historii Miasto położone na ważnym szlaku handlowym z Poznania do Szczecina stało się z czasem dużym ośrodkiem rzemiosła i handlu. Rozwinięty przemysł olejarski rozsławił je w XV i XVI wieku w całej Polsce. W XVI wieku Szamotuły stały się aktywnym ośrodkiem renesansu i reformacji w Wielkopolsce. Chętnie osiedlili się tu Niemcy, Czesi i Szkoci – uchodźcy ze swoich krajów - bracia czescy, kalwini i luteranie prześladowani za poglądy religijne. Sympatyzowali z nimi właściciele Szamotuł.

Z kart historii Bracia czescy założyli w 1551 roku pierwszą drukarnię w Wielkopolsce, Szkoci zakładali warsztaty sukiennicze i domy towarowe przyczyniając się do rozwoju handlu. Produkowano sukno w kolorze białym, czerwonym, niebieskim i czarnym, które eksportowane było do wielu krajów Europy. Warsztaty usytuowane były wzdłuż ulicy Sukienniczej, która zawdzięcza im swoja nazwę.

Z kart historii Duży pożar miasta, wojny i wyludnienie miasta przyczyniło się do stopniowego upadku miasta w XVII i XVIII wieku. W czasie rozbiorów mieszkańcy Szamotuł aktywnie przeciwstawiali się naporowi germanizacji uczestnicząc we wszystkich powstaniach narodowych. W połowie XIX wieku nastąpiło ożywienie gospodarcze i kulturalne. Powstało pierwsze w Polsce towarzystwo archeologiczne – Towarzystwo Zbieraczów Starożytności Krajowych. W budynku „ Ogniska” skupiało się życie społeczne i oświatowe – ostoja polskości.

Dziś Szamotuły stanowią centrum powiatu, są ośrodkiem administracyjnym miasta i gminy, ośrodkiem oświatowym, przemysłowym, usługowym, handlowym i krajoznawczo- turystycznym. Miastem wartym poznania, o bogatej kulturze, tradycji, zabytkach, miejscem gdzie historia przeplata się z teraźniejszością, gdzie każdy bez względu na wiek znajdzie coś ciekawego dla siebie.

Herb Szamotuł

Klasztor Pofranciszkański Nad Samą, stoi klasztor, wzniesiony w latach na fundamentach zamku Świdrów Szamotulskich. Należał do zgromadzenia franciszkanów.W 1831 r. po kasacie zakonu budynki przejęło państwo pruskie, a kościół p.w. św. Krzyża został zamknięty. Jego użytkowanie rozpoczęto ponownie w 1963 r., a w 1969 r. powstała przy nim parafia. Dwuspadowy dach jednonawowej świątyni wieńczy wieżyczka z baniastym hełmem. Wnętrze jest nakryte sklepieniem kolebkowym z lunetami. Sufit zdobią współczesne polichromie ze scenami Męki Pańskiej. Od strony wschodniej do nawy przylega ośmioboczna kaplica nakryta kopułą z latarnią.

KOŚCIÓŁ ŚW. KRZYŻA Głównym elementem jest ołtarz z krucyfiksem, figurami Matki Bożej Bolesnej, św. Jana Chrzciciela i dwóch zakonników oraz wizerunkiem Boga Ojca, Ducha Świętego i aniołów. Rokokowe wnętrza kościoła pochodzi z końca XVII wieku.

Kolegiata Kolegiata p.w. Matki Bożej Pocieszenia i św. Stanisława Biskupa to najstarszy i najwartościowszy zabytek miasta, a zarazem jeden z ważniejszych obiektów architektury sakralnej w Wielkopolsce. Znajdujący się w pobliżu rynku kościół zbudowano w latach na miejscu świątyni drewnianej. Trzynawową budowlę z czerwonej cegły pokrywa dach ze schodkowymi szczytami i sygnaturką. Wewnątrz, we wszystkich nawach, sufit wieńczą sklepienia gwiaździste. Ozdobą kościoła są polichromie z 1952 r. oraz piękne witraże z XIX i XX w. Wśród elementów wyposażenia należy wymienić: krucyfiks z ok r. na belce tęczowej, kamienny nagrobek Jakuba Rokossowskiego z końca XVI w., spiżową płytę nagrobną Andrzeja Szamotulskiego, chrzcielnicę z XVI w., barokowy ołtarz główny z kilkoma cennymi obrazami.

Wnętrze kolegiaty Gotycka ambona. Wieczna lampka ołtarzu głównym. Barokowy ołtarz. Późnorenesansowa chrzcielnica wykonana z piaskowca z alabastrowymi rzeźbami.

Zamek Górków Zamek z końca XV w., zbudowany przez Dobrogosta Świdwę Szamotulskiego, a przebudowany w latach przez Łukasza II Górkę.. W latach przywrócono mu charakter gotycki. Obecnie jest siedzibą Muzeum - Zamku Górków.

Wnętrze zamku Górków Wnętrza prezentują wyposażenie komnat zamkowych z XVI-XVII w., gotyckie sklepienia piwnic, renesansowy strop belkowy, fragmenty polichromii gotyckich i renesansowych.

Unikalna kolekcja Ikon

W oficynie zachodniej umieszczono wystawę etnograficzną. Na parterze znajdują się warsztaty: kowalski, stolarski, tkacki i zrekonstruowana izba wiejska wraz z komorą, w której znajdują się narzędzia gospodarstwa domowego i przedmioty codziennego użytku. Na piętrze wyeksponowano stroje ludowe związane z dziejami regionu.

Ekspozycje etnograficzne

Baszta Czarnej księżniczki W pobliżu zamku wznosi się wieża mieszkalna zwana Basztą Halszki. Według legendy miała być w niej przetrzymywana Halszka z Ostroga, żona Łukasza III Górki. Urządzono tu ekspozycję przedstawiającą historię Szamotuł i okolic.

Komnata Halszki w Baszcie

Pamiątki z dziejów miasta

Pomnik Wacława z Szamotuł nadwornego kompozytora i kapelmistrza króla Zygmunta Augusta. Pomnik odsłonięto w 1947 roku przed kościołem Świętego Krzyża.

Pomnik Powstańców Wielkopolskich

W przygotowaniu prezentacji wykorzystano:  Materiały informacyjno – promocyjne miasta Szamotuły.  Publikację „Szamotuły” wyd. Muzeum Zamek Górków”  „Wademekum krajoznawcze Ziemi Szamotulskiej” – R.Krygier, P. Mordal  „Baszta Halszki” wyd. Muzeum Zamek Górków”      szamotul.html szamotul.html  

Dziękujemy za uwagę!