Jak pomagać uczniom „trudnym” Opracowała: Monika Oleksiewicz Wychowawca świetlicy SP Nr 1 w Tuszynie

Pytania zasadnicze ● Co działa? ● Jak radzić sobie lepiej?

Uczeń izolujący się, zamknięty Przyczyny: ✔ Autyzm, zaburzenia o cechach autyzmu, początki schizofrenii, ✔ Depresja zespoły depresyjne i zespoły lękowe, ✔ Nerwice i zaburzenia nerwicowe, osobowość silnie neurotyczna, ✔ Trudne doświadczenia rodzinne, wstyd przed ich ujawnieniem, ✔ Doświadczenie lub subiektywne poczucie odrzucenia i braku akceptacji przez grupę, ✔ Nieśmiałość, trudności w nawiązywaniu lub podtrzymywaniu kontaktów, ✔ Doświadczenie niepowodzeń w sytuacjach zadaniowych, zwłaszcza na forum grupy.

Uczeń izolujący się, zamknięty Co pomaga w pracy? Własna cierpliwość, Spokój, opanowane, łagodny ton głosu, Bardzo ważne! - UŚMIECH, Rozumienie i rozeznanie przyczyn, Więcej przestrzeni, np. czasowej, Informowanie rodziców o zauważonych niepokojących objawach, Zwrotne informacje od lekarza, psychologa, terapeuty – tu: realizacja zaleceń, Redukowanie czynników wyzwalających lęk i napięcie emocjonalne, np. umożliwienie odpowiedzi na piśmie lub po zajęciach, Motywowanie poprzez wskazywanie na korzyści z aktywności a nie konsekwencje i kary z powodu braku aktywności, Koncentrowanie się i wzmacnianie przejawów otwartości i przełamywania barier emocjonalnych przez ucznia, Zachęcanie do aktywności z przekazem: „Może być lepiej...”, „To się może zmienić...”, „Myślę, że potrafisz...”, „Widziałem, że umiałeś sobie z tym poradzić...”, Komunikaty „rozumiejąco-wspierające”, np. „widzę, że jest Ci trudno...”, Stwarzanie sytuacji sprzyjających nawiązywaniu kontaktów z jedną, dwoma kolegami (koleżankami), najlepiej mającymi uznanie w grupie, Spotkania, zajęcia, wyjazdy integracyjne.

Co działa w pracy z uczniem agresywnym? ● Odpowiednie miejsce zapewniające bezpieczeństwo (nikt nie będzie przeszkadzał), ● Zaproszenie do zajęcia miejsca siedzącego, ● Danie chwili na wyciszenie, spokój, otwarta postawa ciała, poziom siedzenia jednorodny, ● Danie możliwości „wygadania się” bez ocen, ● Okazywanie zainteresowania np. postawą ciała, kontaktem wzrokowym, ● Zadawanie pytań otwartych, ● Logiczny ciąg pytań, dostosowanie tempa pytań, ● Tembr głosu – spokojny, ● Delikatny uśmiech, ● Nazwanie uczuć np. „widzę, że jesteś zła...”, ● Spokój u rozmawiającego, ● Oferta pomocy – zadeklarowanie, ● Posługiwanie się językiem rozmówcy (uwaga!!! na wulgaryzmy i komunikaty oceniające inne osoby), ● Propozycja „jak inaczej można było się zachować”, ● Dostrzeganie zasobów i sukcesów rozmówcy, ● Dopytywanie o sytuacje, w których uczeń dobrze radził sobie z własną złością (jak to zrobił), lub umiał zapobiec konfliktowi (jak to zrobił), ● Pytanie „jakie widzisz/jakie widzicie (najlepsze) rozwiązanie tej sytuacji?”, ● Pytanie „co mógłbyś zrobić/jak się zachować w podobnej sytuacji gdyby pojawiła się w przyszłości?'.

Praca z dzieckiem znerwicowanym Rodzaje nerwic: ➢ Nerwica lękowa, ➢ Nerwica depresyjna, ➢ Nerwica wegetatywna, ➢ Nerwica histeryczna, ➢ Nerwica neurasteniczna. Objawy nerwic: ● Napięcie emocjonalne objawiające się również reakcjami wegetatywnymi, ● Lęk, ● Wrażliwość emocjonalna, ● Drażliwość („nerwowość”), ● Pobudliwość i labilność emocjonalna, ● Tzw. błędne koło nerwicowe. ● Dodatkowo często nerwicom towarzyszą: problemy z zasypianiem, poczucie wyczerpania i osłabienia, zaburzenia psychosomatyczne.

Praca z dzieckiem znerwicowanym cd ➢ Jąkanie się, moczenie nocne nie są zwykle objawami nerwicy, ➢ Nerwica powstaje zwykle na skutek przewlekłego stresu u osób z tzw. osobowością neurotyczną, ➢ Nerwica wymaga zwykle farmakoterapii połączonej z psychoterapią oraz ograniczenia bodźców stresogennych, ➢ Dzieci z objawami zaburzeń nerwicowych lub osobowością neurotyczną wymagają często profesjonalnej pomocy psychologicznej ➢ ROLA NAUCZYCIELA?????

Korzyści płynące z szukania z uczniami rozwiązań danej sytuacji ● Rozwiązanie wypływa od uczniów, ● Uczniowie mają większą motywację do jego realizacji, ● Unikamy ryzyka niezrozumienia sytuacji i błędnej oceny zachowań uczniów, ● Oszczędzamy czas, ● Akcentujemy możliwości uczniów, a nie ich porażki i trudności, ● Dzielimy się odpowiedzialnością z uczniami, ● Rozwiązań możemy poszukać wspólnie z rodzicami (angażujemy rodziców do współpracy, rodzice lepiej rozumieją naszą pracę i nasze trudności), ● Szanujemy poczucie godności uczniów, rodziców i własne, ● Czujemy się mniej zmęczeni i sfrustrowani.

JAK POMAGAĆ UCZNIOM „TRUDNYM” 1.Zanalizować objawy („trudności”) - przemyśleć jaką mogą pełnić funkcję, 2.Określić potrzeby ucznia – głównie potrzeby niezaspokojone, 3.Odnaleźć zasoby ucznia: zdolności, umiejętności, zainteresowania, cenione wartości, cechy charakteru, 4.Wskazać sposoby i formy pomocy, 5.Zaplanować działania. 6.Pamiętać należy o rozwijaniu indywidualnego kontaktu z uczniem, formułowaniu celów i oczekiwań adekwatnych do możliwości zmiany siebie przez ucznia oraz dostrzeganiu i komplementowaniu przejawów nawet niewielkiej pozytywnej zmiany.

RECEPTA DLA NAUCZYCIELA NA SUKCES UCZNIA 1.Pokaż uczniowi, że go akceptujesz (pomimo trudnych zachowań). 2.Mów jasno, głośno, wyraźnie, z zapałem. 3.Dbaj o właściwe tempo mówienia. 4.Bądź swobodny i baw się razem z uczniem podczas nauki. 5.Okazuj mu zaufanie. 6.Wyraźnie określ cele. 7.Bądź przygotowany do lekcji i zajęć wychowawczych. 8.Przygotuj ciekawe pomoce naukowe. 9.Ogranicz do minimum czynniki rozpraszające uwagę. 10. Dbaj o dobry nastrój ucznia. 11. Przypominaj informację, kiedy uczeń zaczyna ją zapominać. 12. Polegaj na nim, stawiaj na niego, wierz w jego możliwości. 13. Bądź dla niego oparciem. 14. Nie oszukuj go, dotrzymuj przyrzeczeń. 15. Udzielaj odpowiedzi na najtrudniejsze pytania.

16. Jeśli coś mu się nie uda, zrozum go i zachęć do dalszej pracy. 17. Chwal za wszystko, co da się pochwalić. 18. Doceniaj go. 19. Pokaż, że chcesz go słuchać. 20. Pozwól mu kontynuować Twoją myśl na jego sposób. 21. Słuchaj uważnie upewniając się, że dobrze rozumiesz. 22. Rozwijaj jego samodzielność. 23. Zachęcaj do krytycznego myślenia. 24. Okazuj mu swoje pozytywne uczucia. 25. Pokaż mu, że jesteś człowiekiem omylnym i popełniającym błędy. 26. Odnoś do rzeczywistości tego, czego go uczysz i do czego go wychowujesz – niech praktyka uzupełnia teorię. 27. Dostrzegaj zasoby ucznia i systematycznie je wzmacniaj.