Łomża, 20 czerwca 2016 r. Konsultacje społeczne Planu przeciwdziałania skutkom suszy w regionie wodnym Środkowej Wisły

2 Wprowadzenie w tematykę suszy oraz opracowania Planów przeciwdziałania skutkom suszy

Susza Warunki klimatyczne: - Ok. 0,7 o C - wzrost średniej temperatury (od rozpoczęcia pomiarów do 2012 r.); - Analiza trendu rocznej liczby dni z niedoborem usłonecznienia wykazuje istotną statystycznie tendencję malejącą, na większości obszaru kraju. Natomiast roczna liczba dni bardzo słonecznych wykazuje tendencję rosnącą; - Analiza długości okresów bezopadowych (liczba dni bez opadu lub z opadem poniżej 1 mm) wskazuje, że w okresie 12 lat (1991–2002), w Polsce wschodniej wydłużył się okres bezdeszczowy, nawet o 5 dni na dekadę; - W ciągu ostatnich 60 lat obserwuje się rosnącą częstotliwość zjawiska suszy i tak w latach 1951–1981 na terenie Polski susze wystąpiły 6 razy, a w latach od 1982 do 2011 – 18 razy. Od początku XXI wieku tj. w latach 2001–2011, susze wystąpiły 9 razy w różnych okresach roku. 3 Susza - zjawisko ciągłe o zasięgu regionalnym i oznaczające dostępność wody poniżej średniej w określonych warunkach naturalnych.

Zmiany wzorców opadowych w Polsce i innych krajach regionu w najbliższych dekadach oczami IPCC - W perspektywie średniookresowej (w latach 2046–2065) o 10-20% spadną opady zimowe (w okresie grudzień-luty). - W perspektywie długoterminowej (ostatnie dwie dekady tego wieku) opady zimowe spadną o 10-40%. W okresie letnim opady zmaleją o 10%-20% na południu, a wzrosną o 10%-20% na północy. - Zachmurzenie i wilgotność zmniejszy się w większości krajów regionu. - W większości krajów regionu spadnie średnia roczna wilgotność gleby. - O nawet 30% spadną zasoby wód powierzchniowych (tzw. roczny odpływ) na Węgrzech, Słowacji, w Czechach i części Rumunii. O nawet 30% wzrośnie roczny odpływ w Finlandii, Szwecji, Norwegii i w części Rosji. - Zmiana przepływów wód w rzekach (częstsze występowanie ekstremalnie niskich i ekstremalnie wysokich stanów wód) zagrozi stabilności ekosystemów, zmniejszy produkcję energii w hydroenergetyce oraz dostępność wody pitnej. - Susze sprawią, że może brakować wody na cele bytowe i przemysłowe. 4

susza atmosferyczna (meteorologiczna) – charakteryzuje ją niedobór opadów, zwiększona ewapotranspiracja, obniżenie lustra wód powierzchniowych, a także zmniejszenie ilości wody glebowej, susza rolnicza – ograniczenie dostępności wody dla roślin, co prowadzi do ich stopniowego obumierania i spadku produkcji roślinnej, susza hydrologiczna – charakteryzuje się obniżeniem poziomu wody w zbiornikach wodnych, powoduje obniżenie zwierciadła wód podziemnych, susza hydrogeologiczna – długotrwałe obniżenie zwierciadła wód podziemnych. 5 Rodzaje suszy

Ochrona przed skutkami suszy - zadanie Państwa Ochrona przed suszą jest jednym z celów zarządzania zasobami wodnymi – art. 2 ustawy Prawo wodne Ochrona przed suszą jest obowiązkiem władz publicznych - organów administracji rządowej i samorządowej. Dokumentami, które organizują i ukierunkowują zadania z zakresu ochrony przed skutkami suszy są: plany przeciwdziałania skutkom suszy na obszarach dorzecza plany przeciwdziałania skutkom suszy w regionach wodnych 6

Treść planów przeciwdziałania skutkom suszy Na treść planów przeciwdziałania skutkom suszy składają się (art. 88r ust. 3 i 4 ustawy Prawo wodne): - analiza możliwości powiększenia dyspozycyjnych zasobów wodnych, - propozycje budowy, rozbudowy lub przebudowy urządzeń wodnych, - propozycje niezbędnych zmian w zakresie korzystania z zasobów wodnych oraz zmian naturalnej i sztucznej retencji, - katalog działań służących ograniczeniu skutków suszy. 7

Procedura sporządzania planów przeciwdziałania skutkom suszy Projekty planów przeciwdziałania skutkom suszy sporządzają: -Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej - dla obszarów dorzeczy, -dyrektorzy regionalnych zarządów gospodarki wodnej - dla regionów wodnych; Sporządzający projekt programu udostępniają interesariuszom i społeczeństwu harmonogram i program prac związanych z przygotowaniem planów przeciwdziałania skutkom suszy; Sporządzający projekt programu udostępniają interesariuszom i społeczeństwu materiały źródłowe wykorzystane do przygotowania projektów planów przeciwdziałania skutkom suszy; Sporządzający projekty planów przeciwdziałania skutkom suszy, co najmniej na rok przed rozpoczęciem okresu, którego dotyczą te plany udostępniają je interesariuszom i społeczeństwu; 8

Procedura sporządzania planów przeciwdziałania skutkom suszy W terminie 6 miesięcy od dnia podania do publicznej wiadomości harmonogramu programu prac oraz projektu planu przeciwdziałania skutkom suszy zainteresowani mogą składać uwagi do ustaleń zawartych w tych dokumentach do organów odpowiedzialnych za przygotowanie tych dokumentów; Sporządzający projekt planu przeciwdziałania skutkom suszy poddaje projekt planu strategicznej ocenie oddziaływania na środowisko: - uzgadnia zakres i stopień szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko, - sporządza prognozę oddziaływania na środowisko, - poddaje projekt planu wraz z prognozą udziałowi społeczeństwa, - opiniuje projekt planu wraz z prognozą z właściwymi organami z zakresu ochrony środowiska oraz ochrony zdrowia ludzi; W przypadku planów przeciwdziałania skutkom suszy dla dorzeczy wymagają one uzgodnienia z ministrem właściwym do spraw gospodarki wodnej i ministrem właściwym do spraw rozwoju wsi. 9

Projekt Planu przeciwdziałania skutkom suszy w regionie wodnym Środkowej Wisły - harmonogramy i materiały źródłowe Harmonogram i program prac związanych z przygotowaniem planu przeciwdziałania skutkom suszy w regionie wodnym Środkowej Wisły, Wskazanie obszarów występowania zjawiska suszy wraz z określeniem jej zasięgu i natężenia na terenie RZGW w Warszawie oraz analiza możliwości zwiększenia na wskazanych obszarach dyspozycyjności zasobów wodnych, Katalog działań służących ograniczeniu skutków suszy na obszarach na suszę narażonych. 10

11

Projekt Planu przeciwdziałania skutkom suszy w regionie wodnym Środkowej Wisły Projekt planu został sporządzony w oparciu o opracowaną na zlecenie Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej w 2013 r. metodykę - Ochrona przed suszą w planowaniu gospodarowania wodami - metodyka postępowania. Metodyka ta została sporządzona dla całego kraju i gwarantować ma porównywalność stosowanych kryteriów oraz planowanych rozwiązań Metodyka uwzględnia różnice regionalne wynikające z warunków środowiskowych i charakteru przeważających problemów

Projekt Planu przeciwdziałania skutkom suszy w regionie wodnym Środkowej Wisły - treść wykaz opracowanych programów małej retencji i innych programów związanych z suszą na szczeblu regionalnym i krajowym oraz opracowany na podstawie ankietyzacji wykaz programów funkcjonujących w gminach; wykaz instytucji zaangażowanych w przeciwdziałanie skutkom suszy; prezentacja wybranych wskaźników monitorowania suszy wraz z opisem procedury stosowania i wartościami granicznymi; przedstawienie obszarów gmin narażonych na wstępowanie skutków suszy oraz charakterystyka zróżnicowania przestrzennego obszarów zagrożonych suszą w obrębie regionu wodnego Środkowej Wisły; wskazanie elementów systemu przeciwdziałania skutkom suszy na obszarach o zidentyfikowanym zagrożeniu suszą; 13

Projekt Planu przeciwdziałania skutkom suszy w regionie wodnym Środkowej Wisły - treść opis zidentyfikowanych grup użytkowników w obszarach zagrożonych suszą, możliwych konfliktów spowodowanych suszą pomiędzy poszczególnymi sektorami gospodarki, społeczeństwem i środowiskiem, zidentyfikowanych działań w celu zażegnania możliwych konfliktów; podsumowanie katalogu działań z podziałem m.in. na działania bieżące, ponadregionalne oraz wskazane dla gmin i JCW wraz ze wskazaniem potencjalnych źródeł finansowania; program działań, zawierający także wskazania w zakresie propozycji budowy, rozbudowy lub przebudowy urządzeń wodnych; wskazania, rekomendacje oraz przykłady dobrych praktyk w zakresie ograniczania skutków suszy; oszacowanie możliwości powiększenia zasobów dyspozycyjnych wód w przypadku realizacji działań technicznych związanych z budową zbiorników retencyjnych; podsumowanie analizy kosztów i korzyści dla zidentyfikowanych zestawów działań w regionie wodnym Środkowej Wisły. 14

Dziękujemy za uwagę 15