Komunikacja i zarządzanie międzykulturowe cz.II Prof. dr hab. Adam W. Jelonek

Tu Wei-ming 5 różnic...równość Podstawa życia społecznego - rodzina Zależności tworzące hierarchię „Filial piety” ( 孝 ; xiào) 孝 (Pięć konfucjańskich relacji): Zależność syna od ojca (też po śmierci) Zależność żony od męża Zależność młodszego brata od starszego Zależność poddanego od władcy Relacja między przyjaciółmi

Tu Wei-ming 5 różnic...równość Obyczaj li Spełnianie w określonym czasie i sytuacjach konkretnych gestów, Etykieta, obrzędy Tworzy hierarchię, różnicuje ludzi, wyznacza im odpowiednie miejsce

Tu Wei-ming 5 różnic...równość Ukłony (Japonia i Korea) Wyraz szacunku Status na ogół przypisany w kolejności wiekowi, wykształceniu, stanowi cywilnemu i posiadanej pozycji zawodowej Pierwsze pytania w interakcji będą dotyczyły cech okreslajacych nasz status (choć lepiej rozpoznać je wczesniej) Wyprostowany, ręce po bokach, wzrok skierowany w dół (minimum 3 s.) Nieformalne 15°, fomalne 30°, bardzo formalne 45° Honoryfikacyjny język

Tu Wei-ming 5 różnic...równość Wai (Tajlandia), namaste (Indie), sampeah (Kambodża) Osoby o nizszym statusie wai najpierw. Młodsi wai starszych Im wyżej położone ręce tym większy respekt wobec osoby wobec której kierujemy wai (usta lub nos) Nie kierujemy wai do przechodniów lub osób o wyraźnie niższym statusie (sprzedawczynie, sprzątaczki w hotelu, prostytutki)

Tu Wei-ming 5 różnic...równość System kastowy w Indiach Varna (sanskr. varṇa - "kolor, barwa, barwnik") -bramini (duchowni), GŁOWA -kszatriowie (dostojnicy i wojownicy), RĘCE -wajśjowie (rzemieślnicy i rolnicy), UDA - śudrowie (służba i artyści); STOPY -harijanie (pariasi – zwani nieczystymi, niedotykalnymi lub czandalami - pożeraczami hien). Dźāti,

Tu Wei-ming 5 różnic...równość Tytuły i tytułomania Doktor, dyrektor, profesor... Japonia (san-pan, senpai-starsi, w tym starsi koledzy, sensei-nauczyciele, sana-formalna wersja san „Jezus sana”, shi-obce ważne osoby) Malezja (Dato, Datuk, Tengku, Sri, Tan, Hajj) Tajlandia (khun-pan, khunying-pani, Phra-książę, Chao Fa HRH lub Pra Ong Chao HRH, Mom Chao HSH -Her Serene Highness, Mom Rajawongse MR, Mom Luang ML, Na Ayudhia) Indie/Wietnam- nigdy nie zwracamy się po imieniu- wobec obcych stosujemy okreslenia „ciocia” lub „wujek” Birma- same imiona- U Thant (Mr.), Bogyoke Aung San (żołnierz), Tekkatho Phone Naing (pisarz), Ashin (mnich,szlachetny), Daw Aung San Suu Kyi (Mrs.)

Tu Wei-ming 5 różnic...równość Władca (przywódca) Ma urządzić państwo (organizację) tak, by obywatele nie musieli robić nic sprzecznego z jej interesami Ma stworzyć odpowiedni system moralny i na nim zbudować porządek społeczny Ojciec wielkiej rodziny, któremu posłuszeństwo winni okazywać wszyscy jej członkowie Obywatel (pracownik) Lojalny i szczery Ma kierować się zasadą sprawiedliwości i przestrzegać obyczaju

Tu Wei-ming 5 różnic...równość Kultura a status managera Badania Andre Laurenta ( ) Przywiązanie do hierarchicznej organizacji W celu zwiększenia efektywności pracy konieczne jest czasem ominięcię zasad hierarchii NIE Szwecja22% Wielka Brytania31% USA32% Dania37% Holandia39% Szwajcaria41% Belgia42% Francja42% Niemcy46% Włochy75% Chiny66%

Tu Wei-ming 5 różnic...relacje Cywilizacja Zachodnia Odmienna natura stosunków społecznych. Dominuje “układ przeciwników" (adversary system), w którym partnerzy traktują się nawzajem z podejrzliwością, posądzają o złe intencje i zakładają wrogość. W tym modelu konkurencja i indywidualne współzawodnictwo są stymulowane i popierane. Cywilizacja Wschodnia Dominuje “wspólnota zaufania" (fiduciary communities), podwładni uznają, że ich przywódca działa dla dobra grupy, on zaś może być pewny, że każdy z jej członków będzie gorliwie wypełniał swe obowiązki i powierzone mu zadania. Współzawodnictwo jednostek i spory są potępiane, gloryfikuje się natomiast współpracę przy osiąganiu wspólnych celów i utrzymywanie konsensu.

Tu Wei-ming 5 różnic...relacje Mówienie NIE Jeśli kogoś zapytamy: Czy to jest białe czy czarne?, Odpowiedz będzie brzmiała: to nie jest bardzo szare. Azjaci starają się nie używać nieprzyjemnych wyrażeń lub wypowiadać negatywne rzeczy w sposób bezpośredni, co zaburzyć może harmonie w grupie. Podstawowym terminem określającym okreslenia podtrzymujące harmonię jest bufangbiande (niewygodne). Ilekroć Chińczycy chcą powiedzieć, że coś nie jest do zrobienia mówią, że jest to bufangbiande (lub yanjiu yanjiu –przestudiujemy to) Japończycy uzywają ekwiwalentu muzukashii (trudne) Im bardziej będziemy na nich naciskać na jasna odpowiedź tym bardziej upierać się będą przy swoim stanowisku Stanowisko (na tak lub na nie) nigdy nie musi być uzasadnianie. Odpowiedź napytanie „dlaczego” zawsze pozostawiane jest intuicyjnej interpretacji partnera.

Tu Wei-ming 5 różnic...relacje Przedsiębiorstwo model wschodnioazjatycki umacnia „korporacyjność” zakładu pracy Paul Krugman Azjatycki sposób prowadzenia firmy przewiduje organizownie „rodzinnych” bankietów dla pracowników (często zakrapianych alkoholem i z udziałem.. kobiet„) w celu integracji grupy. dożywotnie zatrudnienie w przedsiębiorstwie japońskim "shushin koyo" - Perspektywa pracy w tym samym przedsiębiorstwie od ukończenia studiów aż do emerytury -Celem "shushin koyo" jest, zapewnienie młodemu pracownikowi silnego poczucia przynależności do wspólnoty przedsiębiorstwa, uzyskanie lepszych efektów ze szkolenia oraz zachęcenie do przenoszenia się na inne stanowiska wewnątrz tego samego zakładu. -Z czasem więzi pracownika ze społecznością zakładową stają się silniejsze - starszy pracownik ma lepszą pozycję, czego odzwierciedleniem jest przede wszystkim płaca (im pracownik jest starszy, tym wydatki stają się większe - dorastają dzieci (tzw. System nenko lub „nenko joretsu”) 終身雇用

Koncepcja psychologiczna Rogera T. Amesa Jednostka w tradycji chińskiej nie jest autonomiczną całością rozumianą statycznie lecz tworzy dynamiczną całość z polem oddziaływań społecznych. Dynamicznie utożsamia się w ramach procesu „socjalizacji ku dobru” z kolejnymi kręgami obejmującymi rodzinę, sąsiadów, mieszkańców prowincji i kraju, a nawet ludzkość, zwierzęta, rośliny i przyrodę nieożywioną....jednostka [w Chinach] staje się tym bardziej sobą, im mniej jest egoistyczna i skoncentrowana na sobie... „Self As Person in Asian Theory and Practice”, Roger T. Ames

Koncepcja psychologiczna Rogera T. Amesa Zachód- bariera intensywnie przeżywanego „podmiotu" przebiega między między jednostką a jej grupą i grupami obcymi Azja - bariera intensywnie przeżywanego „podmiotu" przebiega między jednostką oraz jej grupą, a „grupami obcymi", stąd relacje z grupą mogą być niezmiernie bliskie, a jej wpływ na poglądy i działania jednostki jest bardzo silny. Schemat trzech koncentrycznych kręgów, reprezentujących „jednostkę", „ grupę własną " (ingroup) i „grupy obce" (outgroup). Jiaran Shuren Shengren

...jednostka [w Azji] staje się tym bardziej sobą, im mniej jest egoistyczna i skoncentrowana na sobie... „Self As Person in Asian Theory and Practice”, Roger T. Ames Koncepcja psychologiczna Rogera T. Amesa

Zachód: indywidualizm, „zbiorowość solistów, z których każdy chce się wybić…” Wschód: kolektywizm, „chór, do którego solista chce się dostosować…”

Koncepcja psychologiczna Rogera T. Amesa Zhong guo Chiny- Państwo środka Istotna „wspólnota zaufania”, reszta świata to barbarzyńcy, Co możemy dać Zachodowi-wzajemną pomoc 13%, wartości rodzinne 12%,przyjaźń 10%, pracowitość 10%, uczciwość 8% Mei guo USA- Piękny kraj Reprezentant „barbarzyńskiego Zachodu” ale też Zachodu podziwianego przez Chińczyków za Styl pracy/filozofię przemysłową 10%, dyscyplinę 9%, naukę,technikę 8% [badania IS UW wraz z Wydziałem Psychologii Uniwersytetu Nankińskiego 2004]

Koncepcja psychologiczna Rogera T. Amesa Wzrost nacjonalizmów i szowinizmu kulturowego 1989 rok książka Shintaro Ishihary (i Akio Mority) The Japan That Can Say No. Wzrost zależności świata od japońskiej technologii, konieczność dyplomatycznego szantażu USA, przewaga japońskiej edukacji i japońskich towarów nad amerykańskimi, należy zerwać pakt z USA, dyplomaci i przedsiębiorcy powinni zdawać sobie sprawę z wyższości japońskiej cywilizacji, należy skończyć z przekonaniem o wyższości rasy kaukaskiej, Amerykanie i chrześcijaństwo praktykuje kulturowy imperializm, należy wziąć odwet za zrzucenie bomby atomowej na Hiroshime 1996 The China That Can Say No (7 autorów)

Koncepcja psychologiczna Rogera T. Amesa Konsekwencje dla gospodarki zachodni model relacji społecznych sprzyja rozwojowi wolnej konkurencji i wolnego rynku, model wschodnioazjatycki zaś - rozwojowi interwencjonizmu państwowego przykład: „Azjatyckie tygrysy” zawdzięczają sukces potężnemu wsparciu państwa, rozwiązaniom podatkowym i ograniczeniom importowym wprowadzonym w początkowym okresie uprzemysłowienia (...) Polityka państwa stawała się integralną częścią polityki wielkich azjatyckich korporacji, zaś polityka wielkich korporacji integralna częścią polityki państwa”. Mario Blejer